Tymianek sprawdzi się jako przyprawa do pizzy, ale też wyleczy trądzik. Wypróbuj właściwości macierzanki tymianku oraz olejku tymiankowego

Tymianek pospolity (Thymus vulgaris) inaczej macierzanka tymianek, tymianek właściwy lub macierzanka zwyczajna należy do rodziny roślin jasnotowatych i jest krewnym oregano (Origanum). Roślina ta pochodzi z zachodniej części basenu Morza Śródziemnego, ale obecnie rozprzestrzeniła się również na inne tereny i rośnie dziko m.in. w Turcji czy Grecji.

Dzikorosnący tymianek jest półkrzewem o zdrewniałych dolnych pędach i osiąga 20-30 cm wysokości, natomiast w uprawie jest on jednoroczną byliną o szarozielonych łodygach i drobnych listkach. W Polsce dziko rośnie macierzanka piaskowa – Thymus serpyllum L. i macierzanka zwyczajna – Thymus pulegioides L., które mają podobne do tymianku właściwości. Z powodzeniem jednak tymianek pospolity można uprawiać w ogrodzie czy na parapecie. Na okres od czerwca do lipca przypada jego kwitnienie, w czasie którego roślina obsypuje się drobnymi jasnofioletowymi kwiatami.

Tymianek znany jest już od tysięcy lat. Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa thymon, co znaczy „do odkażania”. Nic więc dziwnego, że już w starożytnej Grecji stosowany był on jako środek przeciwwirusowy i bakteriobójczy, natomiast Egipcjanie używali olejku tymiankowego do balsamowania zwłok.

Obecnie wykorzystuje się ziele tymianku zarówno świeże, jak i suszone oraz pozyskuje olejek tymiankowy, którego głównym składnikiem jest tymol – działający silnie przeciwdrobnoustrojowo związek chemiczny, który w zbyt dużej dawce może być niebezpieczny. Stosuje się go bakteriobójczo, ale również owadobójczo. Ekstrakt z tymianku i olejek tymiankowy wykorzystuje się także jako składnik syropów wykrztuśnych i przeciwkaszlowych, tabletek do ssania i kropli.

Ziele tymianku zawiera 2,6 proc. olejku eterycznego (Oleum Thymi), a w nim tymol (20-60 proc.) oraz karwakrol, borneol, p-cymen, beta-kariofilen i linalool. Oprócz olejku tymiankowego ziele tymianku zawiera także kwasy fenolowe (kwas kawowy, chlorogenowy, rozmarynowy), triterpeny (kwas oleanolowy, ursolowy), garbniki i flawonoidy.

Tymianek zawiera witaminy A, C i z grupy B (w tym duże ilości kwasu foliowego), a także składniki mineralne takie jak: potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo, cynk.

Tymianek wykazuje działanie:

• przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i antyseptyczne – wspomaga leczenie infekcji gardła, jamy ustnej, dziąseł i pochwy. W badaniach wykazał on skuteczność nawet przeciwko opornym szczepom bakterii takim jak Staphylococcus, Enterococcus, Escherichia i Pseudomonas,
• przeciwgrzybicze – olejek tymiankowy niszczy pasożytnicze grzyby, w tym Candida albicans (C. albicans), który jest przyczyną infekcji drożdżakowych w jamie ustnej i pochwie,
• wykrztuśne i rozkurczowe – dzięki czemu wspiera układ oddechowy oraz leczy kaszel suchy i mokry, jest składnikiem wielu syropów na kaszel oraz łagodzących infekcje górnych dróg oddechowych,
• żółciopędne i wspomagające układ pokarmowy – łagodzi nieżyt żołądka oraz dolegliwości jelitowe i wątrobowe. Dodany do potraw wspomaga trawienie, leczy biegunki, zaparcia, niestrawności,
• przeciwutleniające i przeciwnowotworowe – badania przeprowadzone w Portugalii wykazały, że tymianek może chronić przed rakiem okrężnicy, a badacze z Turcji odkryli, że dziki tymianek uśmierca komórki rakowe powstałe w przebiegu raka piersi,
• moczopędne oraz łagodzące bóle reumatyczne (reumatoidalne zapalenie stawów, czyli RZS).

Tymianek jest bardzo aromatycznym ziołem o lekko gorzkim smaku. Jest on powszechnie stosowanym składnikiem ziół prowansalskich zawierających oprócz niego również oregano, majeranek, rozmaryn i cząber. Tymianek stosuje się jako przyprawę do marynat, mięsa, ryb, sałatek, pizzy, wędlin, zup. Jednak tymiankiem można również podkreślić smak słodkich deserów z owocami i czekoladą, którym doda on wyjątkowego aromatu i przełamie ich słodycz. Tymianek przyśpiesza trawienie i wzmaga apetyt. W kuchni znajduje także zastosowanie jako środek aromatyzujący napoje alkoholowe takie jak wódki, likiery i nalewki.

Ze względu na swoje właściwości antyseptyczne stosuje się go jako składnik past do zębów o działaniu regenerującym i łagodzącym podrażnienia.

Działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i odkażające tymianku wykorzystywane jest w preparatach przeciwtrądzikowych. Skutecznie niweluje on zmiany trądzikowe wywołane przez bakterie Propionibacterium acnes oraz stymuluje wydzielanie sebum, dzięki czemu oczyszcza i pielęgnuje tłustą i problematyczną cerę.

Wyciąg z tymianku regulując pracę gruczołów łojowych zmniejsza także przetłuszczanie się włosów i wspomaga leczenie łupieżu, dlatego producenci chętnie dodają go do szamponów i odżywek przeciwłupieżowych oraz tych, przeznaczonych do włosów przetłuszczających się. Płukankę zmniejszającą przetłuszczanie się włosów można również zrobić samodzielnie w domu. Do jej wykonania posłuży napar z tymianku, który jest przeznaczony do picia, ale można nim również płukać włosy.

Napar z tymianku stosuje się w celu wspomagania trawienia i zapobiegania wzdęciom, biegunkom czy zaparciom. Spożywany przed posiłkiem pobudza apetyt. Można nim płukać nie tylko włosy, ale także jamę ustną i gardło. Dzięki temu złagodzi ból gardła i zapalenie dziąseł oraz zregeneruje śluzówkę. Niepełną łyżkę ziela zalej szklanką wrzątku. Zaparzaj pod przykryciem przez 15 minut, a następnie odcedź. Pij po 1/3 szklanki przed lub po posiłku.

Olejku tymiankowego oraz ziela tymianku w zbyt dużych ilościach nie powinny używać kobiety w ciąży, ponieważ powoduje on skurcze macicy, które mogą doprowadzić do przedwczesnego porodu lub poronienia. Wpływa on również negatywnie na rozwój płodu.

Tymianek zawiera olejek eteryczny, w którego skład wchodzi bakteriobójczy i przeciwwirusowy tymol. Jest on związkiem chemicznym należącym do terpenów, którego spożycie w zbyt dużej ilości prowadzi do silnego zatrucia. Przedawkowanie olejku tymiankowego doprowadza do uszkodzenia wątroby, nerek, serca i ośrodkowego układu nerwowego. Objawami nadużycia tego składnika są nudności, wymioty, zapalenie żołądka, duszności. Zbyt duża dawka może doprowadzić nawet do śmierci.

Źródła:
What are the benefits of thyme? medicalnewstoday.com
9 Health Benefits of Thyme healthline.com