Dlaczego bolą nogi? Co pomaga na ból nóg? Wyjaśniamy, jakie są przyczyny dolegliwości w spoczynku, w nocy lub przy chodzeniu

Ból nóg może pojawić się nagle, od razu przybierając znaczne natężenie. Może też rozwijać się stopniowo i nie ustępować przez wiele godzin. Do częstych przyczyn występowania tej dolegliwości należy zaliczyć urazy mechaniczne – m.in. złamania, zwichnięcia, naderwanie ścięgien bądź więzadeł. W większości przypadków wynika jednak ze zmęczenia mięśni.

Częstym powodem bólu nóg jest też jednak brak ruchu. Nogi stanowią najniżej położoną część ciała, zatem krew, zanim dotrze do serca, musi pokonać długą drogę i przy okazji siłę ciążenia. Kiedy nogi znajdują się w ruchu, kurczące się mięśnie wspomagają proces przepływu krwi, odpowiadając za zjawisko pompy mięśniowej.

Sprawdź: Noga drętwieje od siedzenia? Oto, co robić

Gdy mięśnie nóg nie wykonują odpowiedniej pracy, prawidłowy przepływ krwi w naczyniach krwionośnych zostaje zaburzony. Sprzyja temu zwłaszcza długotrwała pozycja stojąca, a także nieprawidłowa siedząca (noga założona na nogę). Ból jest wtedy spowodowany wzrostem ciśnienia w naczyniach krwionośnych, co przyczynia się do przenikania zawartej w osoczu wody do tkanek. W konsekwencji pojawia się obrzęk i występują dolegliwości bólowe.

Długie stanie, a ponadto noszenie ciężarów, może skutkować nie tylko zmęczeniem nóg i wystąpieniem obrzęku wraz z dolegliwościami bólowymi, ale także uszkodzeniem zastawek żylnych, które zapobiegają cofaniu się krwi, oraz tworzeniem się skrzeplin w naczyniach krwionośnych.

Czytaj: Boli cię noga? Uważaj, to może być zapalenie żył! Objawy wskazują, że potrzebne jest szybkie leczenie. Sprawdź pierwsze oznaki zakrzepicy

Ból nóg może też być konsekwencją pierwotnych bądź wtórnych deformacji narządu ruchu, takich jak np. płaskostopie bądź stopa wydrążona. Może również stanowić jeden z objawów schorzeń narządu ruchu czy układu naczyniowego lub reumatoidalnego zapalenia stawów.

Ból nóg, często także mrowienie czy drętwienie, to objawy zaburzeń krążenia krwi w kończynach dolnych. Takie dolegliwości nasilają się zwłaszcza latem, gdy z powodu podwyższonej temperatury naczynia krwionośne są rozszerzone, a nadmiar wody gromadzący się w tkance podskórnej powoduje obrzęki.

Konsekwencją pogłębiania się tych zaburzeń jest przewlekła niewydolność żylna. Problem często rozwija się u osób prowadzących siedzący tryb życia, u których doszło do uszkodzenia zastawek żylnych. Przyczynia się to do zastoju krwi w nogach i objawia się uczuciem ich zmęczenia i bólem. Często pojawiają się obrzęki i żylaki.

Ból nóg, a właściwie jednej nogi, może wskazywać na zakrzepicę żył głębokich. Najczęściej powstaje w żyłach łydek. W przebiegu choroby dochodzi do powstania skrzepliny, która zaburzają prawidłowy przepływ krwi bądź doprowadza do całkowitego zablokowania światła naczynia krwionośnego.

Stan ten zagraża życiu, bowiem oderwana skrzeplina może wywołać zator tętnicy płucnej skutkujący śmiercią. Jeżeli wolny fragment skrzepliny charakteryzuje się znacznymi rozmiarami, może też utknąć w przedsionku lub w komorze serca. Następstwem również jest nagły zgon.

Ból nogi, zwykle o charakterze ciągłym, należy też do najczęściej występujących objawów zespołu pozakrzepowego, będącego częstym powikłaniem zakrzepicy żył głębokich. Pojawiają się wtedy również inne symptomy, m.in. uczucie mrowienia i drętwienia kończyny (parestezje), świąd skóry czy kurcze mięśni. Innym często występującym objawem tego zespołu to uczucie ciężkości kończyny. W niektórych przypadkach pojawia się nagły ból w zmienionej chorobowo nodze, przeważnie towarzyszący chodzeniu (tzw. chromanie żylne). Objawy bólowe przeważnie nasilają się podczas stania.

Rozwojowi zakrzepicy sprzyja wiele czynników. Należy tu wymienić uszkodzenie ścian naczyń krwionośnych, będące następstwem żylaków, zaburzenia krzepliwości krwi, ciążę i połóg, długotrwałe unieruchomienie (np. pooperacyjne lub wynikające z odniesionego urazu), zwłaszcza w połączeniu z przyjmowaną doustnie antykoncepcją hormonalną. Czynnikiem ryzyka może być też samo przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, przede wszystkim przez osoby palące tytoń (dotyczy to zwłaszcza osób obciążonych genetycznie).

Objawy zakrzepicy żylnej to obrzęk i ból jednej nogi, które ulegają nasileniu podczas chodzenia i stania. Można zaobserwować także zaczerwienienie skóry, która w obszarze jego występowania jest wyraźnie cieplejsza. Czasami pojawia się też sinica stopy, choć często jednak choroba ma przebieg bezobjawowy.

Dolegliwości bólowe w obszarze nóg może wywoływać też miażdżyca. Blaszka miażdżycowa powoduje zwężenie światła tętnic, co prowadzi do niedokrwienia. W pierwszej kolejności skutkuje to bladością stóp, której towarzyszy ich oziębienie. Kolejnym objawem jest ból nóg nasilający się podczas chodzenia i ustępujący po odpoczynku. Pogarszające się ukrwienie nóg doprowadza do wystąpienia bólu spoczynkowego, który początkowo obejmuje stopy. Z czasem pojawia się ból podudzi. W miarę postępu choroby na stopach pojawiają się owrzodzenia.

Ból nóg jest częstą manifestacją schorzeń kręgosłupa. Jedną z powszechniej występujących przyczyn dolegliwości jest zapalenie nerwu kulszowego. To wyjątkowo bolesne schorzenie powstaje w wyniku nacisku, jaki na zakończenia nerwowe wywiera jądro miażdżyste krążka międzykręgowego. Ból pojawia się w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, skąd promieniuje do pośladka i do nogi. Pojawia się ból uda z tyłu, który biegnie przez boczną część podudzia, aż do stopy.

W przypadku, gdy nasilenie bólu nerwu kulszowego uniemożliwia funkcjonowanie (w wielu przypadkach pojawia się też zaburzenie czucia lub nawet paraliż) należy mówić o rwie kulszowej.

Ból nóg w nocy i podczas spoczynku jest natomiast charakterystyczny dla zwyrodnienia kręgosłupa. Schorzenie najczęściej jest rezultatem starzenia się organizmu, choć może pojawić się także u osób młodszych, głównie na skutek odniesionych urazów. Zmiany zwyrodnieniowe mogą naciskać na nerwy, powodując bolesne dolegliwości. Ból rozpoczyna się w odcinku lędźwiowym i promieniuje do nóg.

Ból nóg pod kolanami jest wywołany urazem mechanicznym, stanem zapalnym, zmianami zwyrodnieniowymi. Kolano charakteryzuje się skomplikowaną budową, więc potencjalnych przyczyn występowania dolegliwości jest wiele.

W zależności od lokalizacji, ból odczuwany w okolicach kolan może wynikać z różnych źródeł, m.in.:

• Ból nóg pod kolanami, zlokalizowany w tylnej części, może świadczyć o stanie zapalnym ścięgna mięśnia podkolanowego, jak i wskazywać na uraz zlokalizowany w tylnym rogu łąkotki.
• Ból występujący z przodu kolana wskazuje na uraz lub na stan zapalny w obszarze rzepki.
• Ból odczuwany w bocznej części to objaw charakterystyczny dla stanu zapalnego ścięgna mięśnia dwugłowego uda.
• Ból pod kolanem umiejscowiony po stronie wewnętrznej wskazuje na stan zapalny ścięgna mięśnia brzuchatego łydki.
• Ból o tej samej lokalizacji, ale pojawiający się przy zginaniu i prostowaniu nogi, może wskazywać na torbiel Bakera.

Ból nóg u dziecka jest częstą dolegliwością, jednak przeważnie nie stanowi sygnału alarmującego o rozwijającym się stanie chorobowym. Dolegliwości bólowe towarzyszą wzrostowi kości. Dzieci rosną skokowo i właśnie w takich momentach pojawiają się bóle wzrostowe. Największe nasilenie osiągają w nocy, kiedy przysadka mózgowa wydziela znaczne ilości hormonu wzrostu.

Jeżeli bólom nóg u dziecka nie towarzyszą im objawy stanu zapalnego, takie jak obrzęk, zaczerwienienie czy ocieplenie skóry, najprawdopodobniej nie ma powodów do obaw.

Ból nóg u dziecka może mieć też charakter przeciążeniowy. W takim przypadku, dolegliwości bólowe zwykle występują pod koniec aktywnego dnia spędzonego na zabawie. Tego rodzaju ból mija samoistnie po solidnej dawce wypoczynku. Warto zaznaczyć, że dolegliwości osiągają większe natężenie i dzieci, u których wystąpiły anomalie w budowie nóg. Obciążenie nie jest wtedy rozkładane równomiernie, co sprzyja przeciążeniu mięśni.

Ból nóg będący objawem stanu zapalnego, choroby układu naczyniowego, kręgosłupa i innych schorzeń podlega leczeniu przyczynowemu, w trakcie którego usuwana jest pierwotna przyczyna występowania dolegliwości bólowych.

Jeżeli dolegliwości nie mają charakteru przewlekłego i nie towarzyszą im inne niepokojące objawy, można spróbować złagodzić je za pomocą leków dostępnych bez recepty. Dużą skuteczność w walce z bólem nóg, zwłaszcza jeżeli wiąże się z występowaniem żylaków, wykazuje diosmina, która działa przeciwobrzękowo, poprawia przepływ w układzie limfatycznym i zwiększa napięcie ścian żył. Pomocna może okazać się też hesperydyna, która również wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

W chwilach silnego natężenia bólu warto sięgnąć po leki przeciwbólowe do stosowania miejscowego i ogólnego. Skuteczne działanie wykazują też żele z heparyną i inne środki przeciw żylakom i pajączkom. Heparyna wykazuje działanie zapobiegające krzepnięciu krwi, przeciwobrzękowe i przeciwzapalne.

Aby pozbyć się uporczywego bólu nóg, warto wprowadzić kilka zmian w swoim stylu życia. Dobrym pomysłem jest ograniczenie spożycia soli, która sprzyja zatrzymywaniu wody w organizmie i powstawaniu obrzęków kończyn.

Jeżeli charakter wykonywanej pracy wymusza długotrwałą pozycję siedzącą, pomocne okażą się ćwiczenia poprawiające przepływ krwi, m.in. napinanie mięśni łydek i ruchy okrężne stóp. Nie można zapominać o regularnych przerwach w pracy. Warto spędzać je aktywnie, spacerując bądź wykonując przysiady. Podczas wypoczynku nogi należy trzymać powyżej tułowia, co znacząco ułatwia odpływ krwi. A na co dzień – wykonywać zalecane minimum 10 tysięcy kroków.