Zielony eliksir. Pijemy, ale nie doceniamy właściwości. Oto, jak wyciągnąć jeszcze więcej z najzdrowszej herbaty

Zielona herbata to zaraz po wodzie drugi najbardziej popularny napój na świecie – pije ją aż 2/3 ludzi, ceniąc nie tylko wspaniały smak tego napoju, ale także jego właściwości zdrowotne.

Picie zielonej herbaty, czyli naturalnej postaci listków rośliny Camellia sinensis, praktykowane jest od co najmniej pięciu tysiącleci. Mogłoby się wydawać, że jej działanie zostało dobrze poznana przez naukę, tymczasem roślina nie przestaje zadziwiać.

Pierwotnie zastosowanie lecznicze w Europie w siedemnastym wieku obejmowało łagodzenie bólów reumatycznych i wzdęć. Później poznano inne właściwości, o których wiadomo coraz więcej.

Zielona herbata zawiera liczne substancje czynne, takie jak polifenole, alkaloidy takie, jak teina (kofeina), sterole, aminokwasy, niewielkie ilości witamin z grupy B czy C (do naparu nie przechodzi wit. A), jak również ważne pierwiastki: magnez, mangan, wapń, cynk, chrom, żelazo, miedź, selen czy fluor.

Cenne właściwości zielonej herbaty wiążą się przede wszystkim z wysoką zawartością polifenoli, które stanowią aż 90 proc. składników aktywnych. To katechiny takie, jak galusan epigalokatechiny (EGCG) oraz związki pochodne.

Zielone liście herbaty spożywane w całości jako sproszkowana herbata matcha zapewniają najwięcej wymienionych składników, a także 15-20 proc. białka, które jednak nie jest kompletne pod względem odżywczym (nie może być bezpośrednio wykorzystane w organizmie).

Zielona herbata to przede wszystkim źródło antyoksydantów, związków o działaniu ochronnym dla tkanek, komórek i ich komponentów. Mają m.in. działanie przeciwzapalne, co wywiera efekt we wszystkich narządach i tkankach. Stąd picie zielonej herbaty wspiera leczenie chorób na tym tle. Trzeba tylko pamiętać o trzech kwestiach: by dostarczać sobie codziennie podobne dawki, wybierać liście dobrej jakości i parzyć je w zalecanej temperaturze.

Oprócz EGCG zielona herbata zawiera też inne unikatowe związki, do których należy m.in. wspierający relaksację aminokwas L-teanina. To pomaga zbalansować stymulujące działanie kofeiny. Nie jest ono gwałtowne tak, jak w przypadku kawy, ponieważ wchłanianie tego stymulantu jest spowalniane przez antyoksydanty.

Zielona herbata na mózg – picie tego napoju wspiera pracę mózgu, funkcje poznawcze i nastrój. W związku z właściwościami neuroprotekcyjnymi częstą konsumpcję powiązano z rzadszymi o 64 proc. problemami poznawczymi w średnimi wieku i starszym. Wynikiem picia tego napoju są m.in. niższe poziomy markerów alzheimera u osób, u które jeszcze nie mają tej choroby.

Zielona herbata na odchudzanie – związki zawarte w zielonej herbacie stymulują metabolizm i nasila je zwłaszcza wysiłek aerobowy i siłowy. Działanie w charakterze fat burnera wynika przy tym nie tylko z zawartości kofeiny, ale też katechin. Obniżają one poziom glukozy we krwi, co ułatwia spalanie tłuszczu. Mogą także chronić przed efektami diety wysokotłuszczowej, zmniejszając przybieranie na wadze. Wypijanie 4 i więcej filiżanek zielonej herbaty dziennie wiązało się z niższym o 44 proc. ryzykiem występowania otyłości brzusznej u kobiet.

Zielona herbata na serce – katechiny chronią przed utlenianiem cholesterol LDL, który odkłada się w płytce miażdżycowej. Zmniejszają ponadto wchłanianie trójglicerydów i cholesterolu z diety, a także obniżają poziom cholesterolu całkowitego we krwi. To ochrona przed miażdżycą prowadzącą do rozwoju chorób serca. Potwierdzono też bezpośredni związek z niższą zachorowalnością na nadciśnienie, rzadszą niewydolnością serca i niedokrwiennym udarem mózgu.

Zielona herbata na raka – choć wyniki badań są mieszane, wpływ zielonej herbaty na rzadsze zachorowania na raka jest faktem. Regularne picie zielonej herbaty może zmniejszać ryzyko rozwoju nowotworu przełyku, pęcherza moczowego, płuca, jajnika, prostaty, trzustki, piersi czy żołądka. Mechanizm działania związków aktywnych jest przy tym wielotorowy, a do ważniejszych procesów należy hamowanie wzrostu i wyzwalanie mechanizmu śmierci nieprawidłowych komórek przez katechiny.

Zielona herbata na zęby – zielona herbata bakterie i działa odświeżająco na oddech. Jej pozytywne działanie w jamie ustnej wynika także z zawartości fluoru. Pierwiastek ten wpływa korzystnie na zęby, ułatwiając uzupełnianie ubytków szkliwa.

Zielona herbata na trawienie – napój wspomaga trawienie i zapobiega nadmiernej fermentacji w jelitach, która prowadzi do powstawania gazów i wzdęć. Wspomaga także korzystną mikroflorę w tym odcinku układu pokarmowego. Co więcej, zwalcza także szkodliwe i chorobotwórcze bakterie w żołądku, m.in. Helicobacter pylori, którego obecność jest związana rozwojem wrzodów tego narządu.

Zielona herbata na dłuższe życie – codzienne sięganie po ten napój w ilości 7 szklanek to mniejsze ryzyko przedwczesnej śmierci z jakiejkolwiek przyczyny aż o 62 procent, nawet u osób po zawale serca. Efekty przynosiło już picie 5 szklanek w porównaniu z porcją 2 szkl. i mniej dziennie. Wykazano ponadto m.in. o 10 proc. niższe ryzyko zgonu związanego z cukrzycą.

Zielona herbata na skórę – działanie ochronne napoju na skórę wiąże się z hamowaniem działania promieni UVB, prowadzące do rozwoju komórek rakowych. Dostarczanie związków wspomagających naprawę DNA i komórek wspomaga ochronę skóry od wewnątrz. Skutkiem jest także efekt przeciwstarzeniowy – spowolnienie powstawania nie tylko uszkodzeń posłonecznych i przebarwień na skórze, ale też drobnych linii. Napój wspomaga też walkę z trądzikiem, ponieważ zmniejsza produkcję sebum w gruczołach łojowych. Co więcej, ułatwia gojenie ran i łagodzi reakcje alergiczne.

Zielona herbata nie może być spożywana bez ograniczeń, co wynika przede wszystkim z zawartości teiny (kofeiny). Tolerancja tego związku to kwestia indywidualna, jednak nadmiar ma negatywny wpływ na układ krążenia i nerwowy. Za duża porcja może wywołać objawy takie, jak nudności, uczucie niepokoju, palpitacje serca, rozdrażnienie, bóle i zawroty głowy.

Zwykle korzystna dawka zielonej herbaty to 3-5 szkl. dziennie, jednak już przy ośmiu mogą pojawiać się negatywne efekty. Przedawkowanie to jednak najczęściej kwestia przyjmowania wyciągów z zielonej herbaty, najczęściej w suplementach diety.

Szkodliwe działanie zielonej herbaty może wynikać z nadmiernego stężenie związków antyoksydacyjnych. U osób wypijających powyżej 13 szklanek herbaty dowolnego rodzaju wykazano większe zagrożenie rozwojem choroby Alzheimera.

Wadą zielonej herbaty może być też nadmiar fluoru. Zbyt duże ilości tego pierwiastka nie wspierają zdrowia zębów. Wręcz przeciwnie, działają niekorzystne m.in. na układ kostny. Pierwiastek pochodzi z gleby i często występuje obficie w słabej jakości tanich herbatach.

Trzeba też pamiętać, że nie każdy może pić ten napój. Są osoby, którym zielona herbata może zaszkodzić.

Źródła:

• Spożycie zielonej herbaty – potencjalne korzyści zdrowotne Journal of Education, Health and Sport

• 10 Evidence-Based Benefits of Green Tea Healthline

• Green Tea for Your Skin Healthline