Spis treści
Czym jest witamina C lewoskrętna?
Witamina C to nazwa kwasu askorbinowego, antyoksydacyjnego związku z grypy kwasów heksuronowych (tj. pochodzących od sześciowęglowych cukrów prostych – ich przykładem jest glukoza).
Cząsteczka witaminy C ma budowę przestrzenną i występuje w dwóch wersjach o identycznych wzorach chemicznych, będących swoimi lustrzanymi odbiciami – są to tzw. izomery przestrzenne w postaci kwasu L-askorbinowego i D-askorbinowego. Tylko ten pierwszy jest aktywny biologicznie w organizmie człowieka, ponieważ jego struktura „pasuje” do związków biorących udział w przemianach metabolicznych.
Sprawdź: Ty też możesz mieć niedobór wit. C, jeśli popełniasz te błędy
Kwas L-askorbinowy bywa mylnie nazywany witaminą C lewoskrętną[/b], ponieważ literą „L” oznacza się w chemii także inny rodzaj podobnych do siebie trójwymiarowych cząsteczek. Są to tzw. izomery optyczne, które różnią się tym, że w badaniu ich roztwory skręcają płaszczyzną światła spolaryzowanego w przeciwną, lewą lub prawą stronę.
Zarówno kwas L-askorbinowy, jak i D-askorbinowy jest optycznie prawoskrętny. Z tego względu zachwalana przez producentów „witamina C lewoskrętna w proszku” czy „kwas L-askorbinowy 1000 g lewoskrętny” to związek, który nie istnieje. Takie nazewnictwo to tylko chwyt marketingowy, który ma na celu podwyższenie sprzedaży produktów.
Sprawdź także:
Jakie działanie ma kwas L-askorbinowy?
Witamina C, czyli kwas L-askorbinowy, jest korzystna dla organizmu ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne. Związek ten jest zaliczany do grupy witamin, ponieważ nie jest wytwarzany w organizmie i musi być pozyskiwany wraz z dietą. Niedobory witaminy C są stosunkowo łatwe do uniknięcia przy codziennym spożywaniu owoców i warzyw, a ich efekty mają dotkliwy wpływ na procesy metaboliczne i prowadzą do niszczenia tkanek.
W organizmie witamina C bierze udział w wielu ważnych procesach, takich m.in.:
- synteza kolagenu, który jest podstawowym białkiem budulcowym tkanek miękkich, takich jak skóra czy nabłonek naczyń krwionośnych,
- wytwarzanie białych krwinek,
- przyswajanie żelaza,
- obniżanie poziom złego cholesterolu LDL we krwi i ciśnienia krwi,
- zapobieganie utracie masy kostnej.
Niedobór witaminy C powoduje osłabienie organizmu, trudniejsze gojenie się ran, niedokrwistość na skutek zmniejszonej wchłanialności żelaza, krwawienia dziąseł oraz zwiększa ryzyko nowotworów. Długotrwałe braki (powyżej 70 dni) powodują szkorbut, czyli rozmiękanie dziąseł.
Witamina C – zalecane dawkowanie
Witamina C jest składnikiem diety, który z łatwością można zapewnić w niezbędnych ilościach spożywając różnorodne świeże warzywa i owoce. Zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia zapotrzebowanie dobowe na witaminę C wynosi:
- dla dzieci – 40-50 mg,
- dla kobiet – 75 mg, a w okresie laktacji wzrasta do 120 mg,
- dla mężczyzn – 90 mg.
Większe ilości witaminy C (ok. 200 mg na dobę) powinny spożywać kobiety w ciąży i karmiące, seniorzy, palacze oraz chorzy na cukrzycę, a także osoby regularnie uprawiające sport, szczególnie dyscypliny wytrzymałościowe, takie jak bieganie czy jazda na rowerze.
Przedawkowanie witaminy C jest rzadkością, ponieważ jej nadmiar organizm wydala z potem i moczem. Zażycie ponad 1000 mg kwasu askorbinowego na dobę może wywołać jednak wysypkę i problemy trawienne oraz nasilać działanie niepożądane leków. Długotrwałe przyjmowanie takiej dawki prowadzi do powstawania kamieni nerkowych.
Jak wynika z badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Otago w Nowej Zelandii, wchłanialność witaminy C pochodzącej z naturalnych źródeł i syntetycznej jest podobna.
Naukowcy zalecają jednak dostarczanie jej z pożywienia, gdyż wtedy przyswajane są również inne ważne mikroelementy i związki antyoksydacyjne. Wyniki badań opublikowanych w American Journal of Clinical Nutrition z użyciem kiwi wskazują natomiast, że naturalnie występujący kwas askorbinowy dłużej utrzymuje się w organizmie, a substancje zawarte w owocu zwiększają jego przyswajalność. Lepiej więc przyjmować witaminę C w posiłkach, a nie w tabletkach.
Najlepsze źródła witaminy C
Witamina C występuje w różnorodnych pokarmach, przede wszystkim w świeżych warzywach i owocach. Kwas askorbinowy jest wrażliwy na utlenianie, dlatego zawierające go owoce i warzywa warto spożywać w postaci surowej, obierać bezpośrednio przed podaniem i ograniczać ich ekspozycję na światło. Produkty o wysokiej zawartości witaminy C to:
- owoce dzikiej róży – 250-800 mg,
- natka pietruszki – 269 mg,
- porzeczka czarna – 150-300 mg,
- papryka czerwona – 125-200 mg,
- brokuły – 65-150 mg,
- brukselka – 65-145 mg,
- kalarepa – 70-100 mg,
- truskawki – 46-90 mg,
- kiwi – 84 mg,
- szpinak – 40-84 mg,
- grejpfrut – 30-70 mg,
- kalafior – 37-70 mg,
- kapusta – 35-70 mg,
- porzeczki czerwone – 26-63 mg,
- pomelo – 61 mg,
- cytryna – 40-60 mg,
- pomarańcza – 30-50 mg,
- agrest – 25-40 mg,
- maliny – 19-37 mg,
- cykoria – 6-33 mg,
- pomidor – 5-33 mg,
- fasolka szparagowa – 25-30 mg,
- mandarynki – 27 mg,
- rzodkiewka – 25 mg,
- jabłko – 0,5-20 mg,
- banan – 7-14 mg,
- ziemniaki młode – 20-33 mg,
- ziemniaki zimowe – 7-8 mg.
ZOBACZ: Czy witamina C leczy raka?
