Tych chorób boją się Polacy. Wyniki raportu pokazały uderzającą prawdę. Nieracjonalny lęk przed rzadkim schorzeniem niemal u połowy badanych

Lęk przed chorobą to nie hipochondria, co widać po rosnącej liczbie pacjentów z różnymi problemami. Jak pokazały badania, największe obawy budzi utrata zdrowia. Martwimy się, że możemy zapaść na wiele różnych schorzeń, jednak eksperci są zdania, że powinna pójść za tym profilaktyka – regularne badania i zdrowy styl życia. Tak niestety nie jest.

– Z jednej strony, intensywny lęk przed chorobami może prowadzić do unikania diagnozy i badań profilaktycznych, co z kolei skutkuje opóźnieniem w wykrywaniu i leczeniu potencjalnych schorzeń. Osoby doświadczające tego typu obaw często znajdują się w stanie paraliżu, gdzie strach przed potencjalnymi wynikami badań przeważa nad racjonalną troską o zdrowie – napisał prof. ucz. dr n. hum. Tomasz Sobierajski z Ośrodka Badań Socjomedycznych. – Z drugiej strony, brak lęku czy też zbyt niska świadomość ryzyka może prowadzić do lekceważenia symptomów i ignorowania zagrożeń, co z kolei sprzyja późnemu rozpoznawaniu chorób oraz zmniejsza skuteczność działań profilaktycznych. W tym kontekście, lęk przed chorobami może być postrzegany jako czynnik motywujący do zachowań prozdrowotnych, takich jak regularne przeprowadzanie badań kontrolnych.

Czego boimy się najbardziej? Dotyczy tego raport, który powstał we współpracy z Ośrodkiem Badań Socjomedycznych prof. Tomasza Sobierajskiego. Jego wyniki zaprezentowano podczas Forum Organizacji Pacjentów 2024 r. w Warszawie.

Czytaj też: To ma najbardziej negatywny wpływ na zdrowie psychiczne Polaków

Największym źródłem lęku związanego ze zdrowiem jest choroba nowotworowa – obawia się jej aż 62 procent osób bez względu na swój wiek, płeć czy miejsce zamieszkania. Statystyki zachorowań na tę skracającą życie to aż 1,17 mln pacjentów w Polsce, ok. 400 tysięcy osób na każde 100 tysięcy ludności.

U ponad połowy respondentów (51 proc.) lęki budzi także udar mózgu. To powikłanie powszechnych chorób, które prowadzi do niepełnosprawności lub śmierci, a dotyka 70 tys. Polaków rocznie. Obawy przed jego wystąpieniem są więc w pełni uzasadnione.

Choroba, która znalazła się na trzecim miejscu (47 proc.), również dotyczy mózgu. To alzheimer, najpowszechniejsza postać demencji. Szacuje się, że dotknie aż 1 na 3 seniorów, jednak rozwija się przez całe dekady.

Aż 45 proc. osób zadeklarowało, że boi się rozwoju przewlekłej, rzadkiej choroby genetycznej. To lęk zrozumiały, bo pomimo dostępności testów nie sposób przebadać się całkowicie. Z definicji jednak choroby rzadkie dotykają mniej niż 5 na 10 tys. osób, a nie wszystkie, bo ok. 80 proc., mają podłoże genetycznie.

To nieco zaskakujące, że dopiero na dalszych miejscach pojawiły się bardzo powszechne choroby i takie, którym w dużej mierze można zapobiec. Choroba wieńcowa, będąca powikłaniem miażdżycy (ma ją ponad 700 tys. osób w Polsce), dotyczy ok. 1,5 miliona rodaków.

Podobnie jest z cukrzycą, która znalazła się dopiero na 7. miejscu rankingu – obawy przed nią zadeklarowało tylko 36 proc. osób. Tymczasem na cukrzycę chorują 3 miliony Polaków, a 5 milionów ma stan przedcukrzycowy. Zbliżony odsetek, 37 proc. badanych, boi się zachorowania na depresję. W kraju cierpi na nią ok. 1,2 mln osób.

Dopiero na dalszych miejscach znalazły się marskość wątroby (30 proc.), którą ma 0,5 proc. społeczeństwa, oraz otyłość (25 proc.) – problem dotyczący w Polsce aż co 4. osoby. Tym chorobom najczęściej można zapobiec, unikając wysokokalorycznej diety i nadmiaru alkoholu.

Ranking zamykają choroby zakaźne. Na ostatnich miejscach znalazły się HIV i AIDS (24 proc.), grypa (20 proc.) i COVID-19 (20 proc.). I przed nimi można w dużej mierze się chronić, co dotyczy zwłaszcza wirusa niedoboru odporności, choć nie zawsze można uniknąć infekcji oddechowej w sezonie zachorowań.

W związku z chorobą jako swój największe lęki Polacy wymieniali niepełnosprawność spowodowaną chorobą (72 proc. odpowiedzi) i finanse zwieszane z leczeniem (71 proc.), a także uzależnienie od innych (67 proc.), utrata dochodu (61 proc.) i możliwości zaopiekowania się bliskimi (57 proc). Ludziom towarzyszy także naturalny lęk przed śmiercią – obawia się je 56 proc. Polek i Polakować, jak również przed samotnością, której boi się połowa badanych.

Choć wielu respondentów przyznało się do braku działań prewencyjnych, np. tylko co druga zrobiła badania profilaktyczne, jest jedna pocieszająca informacja. Aż 3 na 4 badanych osób zadeklarowały, że w ciągu ostatniego roku wykonały podstawowe badania krwi.

O obawy dotyczące chorób, jak również postawy zdrowotne, zapytano niewielką, ale reprezentatywnej grupę dorosłych Polek i Polaków, liczącą 805 osób. Badanie odbyło się w czerwcu 2023 r.

Źródło: RAPORT: Polki i Polacy, a choroby i zdrowie Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej