Rozmaryn na wzmocnienie organizmu, trawienie, łysienie i bolesne miesiączki. Odkryj lecznicze właściwości tej niezwykłej przyprawy i zioła

Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) to gatunek wiecznie zielonego krzewu należącego do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). W stanie dzikim osiąga nawet 3 m wysokości i występuje w rejonie Morza Śródziemnego: w Azji, północnej Afryce i południowej Europie. W Polsce natomiast często uprawiany jest w doniczkach, rzadziej w ogrodach, ponieważ nie jest mrozoodporny. Ma on długie łodygi, które w całości pokrywają wąskie, lancetowate, ciemnozielone liście od góry gładkie, a od dołu pokryte srebrnym nalotem. Wczesną wiosną krzew pokrywa się drobnymi niebieskimi, białymi lub fioletowymi kwiatami, dlatego chętnie sadzony jest jako roślina ozdobna.

Czytaj także: Ta przyprawa to balsam dla jelit. Poprawia trawienie i odrobacza. Wspomaga też odporność. Wypróbuj cząber ogrodowy do potraw i jako herbatkę

Rozmaryn jest znany i ceniony od wieków w wielu kulturach, nie tylko jako przyprawa, ale też roślina lecznicza, a nawet magiczna i symboliczna. Starożytni Grecy i Rzymianie ozdabiali gałązkami rozmarynu wizerunki swoich bóstw, a w kulturze chrześcijańskiej towarzyszył on wizerunkom Matki Boskiej. Roślina jest przedstawiana jako symbol miłości, wierności i dziewictwa, a także pojawia się w kontekście miłości cielesnej oraz płodności.

Jest bohaterem wielu dzieł literackich i pieśni ludowych, chociażby polskiej pieśni wojskowej „O, mój rozmarynie”. Również Szekspir w „Hamlecie” używa symboliki tej rośliny w słowach Ofelii, która mówi: „Oto jest rozmaryn, ten, który służy wierności”. Ma to również związek z jego leczniczymi właściwościami, ponieważ już w medycynie klasztornej stosowany był jako środek wzmacniający płodność oraz regulujący cykl menstruacyjny u kobiet.

Ciekawa jest również etymologia samego słowa rozmaryn, które oznacza kwiat morza ( łac. rosa – róża i marinus – morski). Nadali mu ją starożytni Rzymianie, ponieważ w czasie nadmorskiej żeglugi unoszący się w powietrzu zapach rozmarynu oznaczał zbliżanie się do lądu.

Surowcem leczniczym jest całe ziele (herba) lub liście rozmarynu (folium). Można je stosować w postaci świeżej, suszonej, a także wykorzystywać pozyskany z liści olejek eteryczny lub sproszkowany ekstrakt w postaci kapsułek dostępnych w aptekach.

Rozmaryn zawiera olejek eteryczny, a w nim cyneol, kamforę, pinen, linalol, borneol, kamfen, felandren, a także alkaloid – rozmarynecynę, gorycz (karnozol), kwasy: rozmarynowy, oleanolowy, ursolowy, bursztynowy, karnozolowy oraz flawonoidy (luteolinę, genkwaninę, diosmetynę i ich glikozydy), saponiny, garbniki, triterpeny. W jego składzie znajdziemy także witaminy A, B6, C oraz składniki mineralne takie jak wapń, żelazo, magnez, mangan, cynk, selen.

Rozmaryn działa:

• przeciwzapalnie,
• odkażająco,
• przeciwwirusowo,
• antybakteryjnie,
• przeciwutleniająco,
• wykrztuśnie,
• wzmacniająco,
• rozgrzewająco,
• rozkurczowo,
• żółciopędnie,
• uspokajająco,
• nasennie,
• napotnie,
• przeciwrobaczo,
• moczopędnie,
• wiatropędnie,
• hipotensyjnie (reguluje ciśnienie krwi),
• obniża poziom glukozy we krwi.

Rozmaryn ze względu na właściwości przeciwwirusowe, antybakteryjne i antyseptyczne oraz rozgrzewające działa wspomagająco w czasie infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych. Warto sięgnąć po niego w czasie przeziębienia czy grypy z towarzyszącą gorączką, kaszlem, katarem, bólem gardła. Jego działanie wykrztuśne ułatwia rozrzedzanie i pozbywanie się wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych. Rozmaryn łagodzi również objawy astmy, ponieważ łagodzi skurcz oskrzeli, dzięki czemu ułatwia oddychanie i zapobiega atakom duszności i kaszlu. Rozmaryn sprawdzi się również jako kuracja wzmacniająca po zabiegach chirurgicznych.

Właściwości przeciwgrzybiczne i przeciwbakteryjne rozmarynu sprawiają, że zapobiega on tworzeniu się płytki nazębnej oraz hamuje rozwój próchnicy. Łagodzi również stan zapalny dziąseł oraz skutecznie leczy afty i pleśniawki. Dlatego olejek rozmarynowy lub ekstrakty z rozmarynu stosuje się w produkcji past do zębów i płukanek do higieny jamy ustnej.

Sam olejek rozmarynowy, ale także napar z ziela lub liści rozmarynu działa uspokajająco, łagodzi napięcie i stres oraz relaksuje, a także obniża ciśnienie krwi i stabilizuje tętno. Picie naparu z ziela lub liści rozmarynu i wdychanie jego zapachu albo aromaterapia za pomocą olejku rozmarynowego łagodzi stany depresyjne, poprawia nastrój, a także usprawnia pamięć i koncentrację.

Rozmaryn działa również przeciwbólowo, dzięki czemu również pozytywnie wpływa na samopoczucie. Jego właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne zmniejszają stan zapalny w hipokampie, części mózgu odpowiedzialnej za odczuwanie emocji, a także uczenie się, pamięć i rejestrowanie wspomnień. Dzięki temu stosowanie ekstraktów z rozmarynu może również wspomagać regenerację mózgu oraz chronić przed rozwojem chorób degeneracyjnych takich jak demencja czy choroba Alzheimera.

Działanie rozkurczowe i przeciwbólowe rozmarynu złagodzi bolesne miesiączki. Roślina reguluje również cykl menstruacyjny oraz jest pomocna w przypadku skąpych krwawień miesiączkowych, ponieważ pobudza krążenie krwi i wpływa na ukrwienie narządów płciowych. Działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne wspomaga leczenie upławów, zapalenia przydatków, a także stanów zapalnych jąder czy prostaty u mężczyzn.

Napar z suszonych liści rozmarynu poprawia trawienie, działa rozkurczowo i przeciwwrzodowo, łagodzi bóle żołądka, usprawnia perystaltykę jelit, zapobiega wzdęciom, ponieważ działa wiatropędnie. Przeciwbakteryjne właściwości rozmarynu zwalczają bakterie Helicobacter pylori, a tym samym zmniejsza ryzyko pojawienia się wrzodów czy nowotworu żołądka, a także zapalenia żołądka typu B.

Rozmaryn działa również żółciopędnie i żółciotwórczo, dzięki czemu wspomaga pacę pęcherzyka żółciowego i zapobiega tworzeniu się kamieni żółciowych. Ma także właściwości hepaprotekcyjne, czyli działa ochronnie na miąższ wątroby oraz poprawia jej funkcje oczyszczające organizm z toksyn.

Rozmaryn przyspiesza także porost włosów. Można więc przygotować płukankę z rozmarynu lub zastosować olejek rozmarynowy i wcierać je bezpośrednio w skórę głowy. Stosowany w ten sposób zapobiega również utracie włosów u mężczyzn łagodząc objawy łysienia androgenowego.

Jego gałązki i liście w postaci świeżej lub suszonej służą jako przyprawa w kuchni szczególnie śródziemnomorskiej, hiszpańskiej, bałkańskiej i meksykańskiej. Podkreśli on smak mięs, wędlin, ryb, ziemniaków, farszu do cebularzy, zup, sosów, sałatek, gotowanych i pieczonych warzyw. Ze względu na charakterystyczny korzenno-leśny aromat można nim aromatyzować wina lub przygotować nalewkę z rozmarynu. Polecamy wypróbować sos cebulowy z odrobiną rozmarynu.

Warto również stosować go w formie naparu lub dodawać do mieszanek ziołowych i parzyć, a następnie spożywać w postaci aromatycznej herbaty z rozmarynu.

Rozmaryn jako przyprawa stosowany w niewielkich ilościach jest bezpieczny. Jednak jego większe dawki przyjmowane regularnie mogą wykazywać pewne działania niepożądane. Przede wszystkim zioło może uczulać, dlatego na jego stosowanie powinni uważać alergicy.

Rozmaryn ze względu na swoje właściwości rozkurczowe, pobudzające krążenie i wpływające na mięśnie macicy nie może być stosowany przez kobiety w ciąży, ponieważ może wywołać poronienie lub doprowadzić do przedwczesnego porodu. Z tych samych względów może on również zwiększać krwawienia miesiączkowe i doprowadzić do krwotoku.

Poza tym rozmaryn w większych dawkach nie powinien być stosowany przez osoby z:

• nadciśnieniem,
• wrzodami żołądka,
• wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego,
• chorobą Leśniowskiego-Crohna.