Roszponka – właściwości, wartości odżywcze i kaloryczność. Przepisy na wykwintne sałatki z roszponką w nietuzinkowych odsłonach

Roszponka (Valerianella locusta L.) to zielone warzywo liściaste z wyglądu przypominające mini sałatę. Co ciekawe, pod względem botanicznym roszponka nie jest z sałatą spokrewniona, ponieważ należy do roślin kozłkowatych. Jej ojczyzną jest Europa, a także kraje Afryki Środkowej i Azji mniejszej. Inne nazwy roszponki to kozłek sałatka, rapotynka, rapunkuł, raszpanka lub roszpunka.

Roszponka ma drobne, ciemnozielone liście, które przypominają malutkie sadzonki. Listki o orzechowym smaku i delikatnym aromacie zawierają cenne właściwości odżywcze oraz lecznicze, które znane były już w XVI wieku we Francji i Hiszpanii. W Polsce roszponka ceniona jest jako roślina jadalna dopiero od niedawna, ale coraz chętniej jest stosowana w kuchni. Potrafi wzbogacić i urozmaicić smak sałatek, stawiając je o poziom wyżej w hierarchii wykwintności.

Roszponka, podobnie jak wszystkie inne warzywa liściaste (m.in. sałata masłowa, rzymska, szpinak, botwinka i inne), jest bardzo niskokaloryczna. W 100 gramach, które zajmują bardzo dużą objętość, dostarcza tylko 20-25 kcal, 2 g białka, 2 g węglowodanów i 0,4 g tłuszczu, a także ok. 1,5 g błonnika pokarmowego. To idealny produkt zapewniający sytość, ponieważ znacznie zwiększa wielkość posiłku, jednocześnie nie powodując wzrostu jego kaloryczności.

Roszponka ma niski indeks glikemiczny (jak wszystkie warzywa liściaste), co sprawia, że jest odpowiednia dla cukrzyków oraz osób z zaburzeniami gospodarki glukozowo-insulinowej np. insulinoopornością. Niska kaloryczność kwalifikuje ten produkt jako zalecany dla osób na diecie odchudzającej.

Roszponka to bogactwo witaminy C, której dostarcza aż 38 mg w 100 g, a także beta-karotenu, którego zapewnia aż 7092 mcg., czyli 10 razy więcej, niż wynosi dzienne zapotrzebowanie dorosłej osoby. Zawiera również niewielkie ilości witamin z grupy B. Choć liście roszponki mogą wydawać się zbędnym dodatkiem do dań, warto podkreślić jak pokaźne ilości składników mineralnych, zawierają niepozorne listki. W 100 gramach roszponki znajduje się:

• 459 mg potasu,
• 38 mg wapnia,
• 2 mg żelaza,
• 13 mg magnezu.

Polecamy przeczytać: Czym jest insulinooporność?

Roszponka to dobre źródło witaminy C, która jest silnym antyoksydantem. Najpopularniejszą rolą witaminy C jest udział w mechanizmach odpornościowych, ale należy również zaznaczyć jej istotną funkcję w prawidłowym wytwarzaniu w organizmie kolagenu. Kolagen opóźnia procesy starzenia się skóry, gdyż sprawia, że jest ona napięta i jędrna. Buduje chrząstki znajdujące się na zakończeniach głów kości, wzmacniając strukturę stawu.

Konsumpcja roszponki jest także bardzo korzystna dla narządu wzroku, ponieważ zapewnia ogromne ilości beta-karotenu, oraz luteiny i zeaksantyny, czyli barwniki gromadzone w plamce żółtej. Plamka żółta odpowiada za ostrość wzroku, a ta pogarsza się wraz z wiekiem, powodując zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) wymagające leczenia.

Wspomniany beta-karoten w organizmie przekształcany jest do aktywnej formy witaminy A. Ta pełni również rolę w prawidłowych funkcjonowaniu układu odpornościowego, gdyż wzmacnia stan skóry, włosów oraz paznokci. Beta-karoten jest ważnym czynnikiem zapobiegającym chorobom serca i nowotworom. Chroni skórę przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi (głównie przed promieniowaniem UV) i ma właściwości odmładzające.

Roszponka jest bezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ zapewnia ogromne dawki nieszkodliwego beta-karotenu, a nie witaminy A. Ta druga działa szkodliwie na płód.

Roszponka wskazana jest dla osób, które spożywają duże ilości sodu, ponieważ dostarcza mnóstwo potasu działającego antagonistycznie. Potas nasila wydalanie wody z organizmu (sód ją zatrzymuje), tym samym pomaga obniżyć ciśnienie tętnicze krwi i wspomaga niwelowanie obrzęków. Roszponka pomaga też oczyścić organizm z toksyn i zapobiega nadmiernemu zakwaszeniu organizmu. Sok i napar z roszponki poprawia trawienie – tradycyjnie stosuje się je przy nieżycie żołądka, wrzodach żołądka i dwunastnicy, oraz na zaparciach. Aby dłużej zachowała świeżość, zaleca się przechowywać ją w lodówce, najlepiej zawiniętą w wilgotną ściereczkę.

Roszponka wzmacnia organizm i jest przydatna w łagodzeniu objawów wiosennego przesilenia takich jak osłabienie i zmęczenie. Ma też działanie uspokajające, co niewątpliwie wynika z przynależności do rodziny roślin kozłkowatych, które wykazuję działanie uspokajające. Łagodzi stres i pomaga w problemach z zasypianiem, dlatego polecamy sałatkę z roszponką jadać przed snem i w okresie zwiększonego napięcia. Roszponka to warzywo, którego spożycie nie prowadzi do powstawania w organizmie dużych ilości kwasu moczowego, dlatego jest zalecana osobom cierpiącym na dnę moczanową.

Polecamy szczegółowy materiał wyjaśniający: Co jeść, a czego unikać na diecie przy dnie moczanowej?

Roszponka jest bardzo smaczna, a jej samodzielna uprawa w doniczce na kuchennym parapecie nie jest skomplikowana. Roszponka może być podawana na ciepło, jednak lepiej smakuje i ma więcej właściwości odżywczych jedzona na surowo. Dania z roszponką są nie tylko smaczne i zdrowe, ale dodatkowo bardzo efektownie prezentują się na stole.

Wyśmienita sałatka z roszponki, wymaga wykorzystania tylko kilku składników, a zachwyci wszystkich domowników. Bardzo ciekawe połączenie smakowe tworzy roszponka z rukolą i świeżymi listkami bazylii. Dodając do tej zielonej mieszanki koktajlowe pomidorki, pokrojoną suszoną żurawinę i słony ser typu feta, powstanie przepyszna sałatka o słodko-słonych nutach. Dopełnieniem będzie garść podprażonych na suchej patelni pestek dyni oraz sos miodowo-musztardowy. Takie połączenie, świetnie sprawdzi się jako dodatek do dań mięsnych, deski serów i czerwonego wina lub zapiekanek.

Sałatka z roszponką może stanowić również drugie śniadanie lub lunch. Wtedy, warto wykorzystać do niej kawałki grillowanego kurczaka i grzanki z chleba razowego, by była bardziej treściwa. Wykwintne połączenie stanowi roszponka z kawałkami gotowanego lub pieczonego buraka, kostkami sera koryciśnkiego, prażonymi nasionami słonecznika oraz sosem z oliwy i ziarenek czarnuszki. Kropką nad “i” w tym przypadku będzie grillowana na oliwie i czosnku ciabatta.

Jeśli jeszcze ich nie znasz, poznaj:Właściwości i odmiany miodu