Jak zachować sprawność mózgu na wysokim poziomie? Ćwiczenia, pasje i relacje społeczne są bardzo ważnymi elementami ochrony przed demencją

Choroby neurodegeneracyjne, do których należy np. demencja związane są ze spadkiem masy tkanki mózgowej – istoty szarej i białej. Szacuje się, że obecnie ta choroba może dotyczyć nawet 400 tys. Polaków, a z każdym rokiem liczba nowych pacjentów zwiększa się.

W przebiegu demencji dochodzi do pogorszenia funkcji poznawczych, czyli:

• pamięci długo- i krótkotrwałej,
• koncentracji,
• szybkości reakcji na bodźce,
• szybkości uczenia się.

Naukowcy z całego świata stale badają wpływ różnych czynników na pogorszenie funkcji poznawczych i rozwój chorób neurodegeneracyjnych. Niedawno wykazano, że umiarkowany ruch na poziomie 4 tys. kroków dziennie może zmniejszyć ryzyko rozwoju demencji o 25 proc., a zwiększenie aktywności do 10 tys. kroków to już o połowę niższe ryzyko demencji, w porównaniu do osób prowadzących siedzący tryb życia. Dodatkowo zaobserwowano, że pójście spać przed godziną 21 i spanie powyżej 8 godzin dziennie może znacząco upośledzać funkcje poznawcze.

Niedawno opublikowane badanie w Brain Sciences udowadnia natomiast, że na zachowanie sprawności mózgu i zmniejszenie ryzyka rozwoju demencji mają wpływ: umiarkowana aktywność fizyczna, pasje oraz kontakty międzyludzkie.

– Na podstawie naszych badań odkryliśmy, że pasja lub silne zainteresowanie może być kluczowym czynnikiem motywacyjnym dla osiągnięć i dobrego samopoczucia. Dlatego mówimy: znajdź swoją pasję i rozwijaj ją! Znajdź swój obszar zainteresowań i skup się na procesie. Bądź gotowy podejmować wyzwania – one są kluczowe dla rozwoju mózgu – skomentował dr Hermundur Sigmundsson, profesor psychologii na Norweskim Uniwersytecie Nauki i Technologii, główny autor badania.

Naukowcy wykonali przegląd dostępnej literatury dotyczącej wpływu różnych czynników na funkcje poznawcze, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności fizycznej, pasji i kontaktów interpersonalnych. Do jakich wniosków doszli badacze?

Aktywność fizyczna
Według ekspertów unikanie siedzącego trybu życia i podejmowanie umiarkowanej aktywności fizycznej wspiera pracę układu nerwowego i znacząco wpływa na stan zdrowia psychicznego. W badaniach wykazano, że dorośli trenujący 60 minut dziennie minimum 3 razy w tygodniu mają znacznie większą objętość istoty szarej i białej w mózgu w porównaniu do osób unikających wysiłku fizycznego.

Dodatkowo naukowcy zaobserwowali, że umiarkowany ruch wiąże się z lepszymi wynikami w testach poznawczych – szybszy czas wykonywania zadań, lepsza pamięć krótkotrwała i szybka reakcja na bodźce. Co ciekawe, eksperci podkreślają, że aktywność fizyczna może hamować ubytek masy mózgu, a tym samym spowalniać proces starzenia się komórek nerwowych.

– Literatura sugeruje szereg zmian w mózgu związanych z aktywnością fizyczną, w tym powstawanie nowych neuronów w obszarach mózgu, które wspierają pamięć, a także powstawanie większej ilości połączeń między komórkami nerwowymi, czyli synapsami – dodał dr Art Kramer, emerytowany profesor Uniwersytetu Illinois Urbana-Champaign.

Sprawdź: Jak siedzący tryb życia wpływa na organizm?

Pasja, czyli hobby
Naukowcy pasję uznają jako „silne uczucie wobec osobiście ważnej wartości/preferencji, która motywuje intencje i zachowania do wyrażania tej wartości/preferencji”. Pasje są ważnym elementem życia każdego człowieka, ponieważ definiują jego zachowanie, a nawet sposób odreagowania nadmiernych emocji.

Eksperci zaobserwowali, że pasje motywują człowieka do chęci zwiększania swoich umiejętności, np. nauki języków obcych, co wiąże się bezpośrednio z treningiem umysłu i rozwojem istoty szarej w mózgu. Dodatkowo takie cechy jak wytrwałość i sumienność również wpływają na jej wzrost.

Ciekawym wnioskiem badania jest to, że pogorszenie funkcji motorycznych, utrata pasji i stany depresyjne często występują u osób z chorobami neurodegeneracyjnymi.

– Pasja nadaje kierunek obszarowi zainteresowania, który może być związany z układem dopaminy, który odgrywa ważną rolę w skupianiu uwagi, uczeniu się, zachowaniach ukierunkowanych na cel. Pasja może poprawiać koncentrację, która jest niezbędna do osiągnięcia długoterminowego celu – dodali naukowcy.

Relacje społeczne
W przeglądzie dostępnych badań zaobserwowano, że osoby utrzymujące więzi społeczne charakteryzują się znacznie większą masą istoty białej w mózgu, która odpowiada za zapamiętywanie i skupianie uwagi na wykonywanych czynnościach. Ponadto u osób wykazujących zachowania aspołeczne znacznie częściej obserwuje się zaburzenia funkcji poznawczych.

Naukowcy podkreślają jednak, że wpływ relacji społecznych na zachowanie funkcji poznawczych powinien być dokładnie zbadany, a w analizie powinny zostać uwzględnione cechy charakteru np. czy dana osoba jest introwertykiem lub ekstrawertykiem.

Eksperci dodają, że konieczne jest przeprowadzenie dalszych analiz, które pozwoliłyby lepiej zrozumieć zaobserwowane zależności. Jednak jedno jest pewne – nasz styl życia odgrywa kluczową rolę w zachowaniu sprawności mózgu, a już niewielkie zmiany mogą mieć korzystny wpływ na zmniejszenie ryzyka chorób neurodegeracyjnych.

Chcąc zachować sprawność mózgu i zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjncyh, w tym choroby Alzheimera, warto codziennie trenować umysł. Do najlepszych sposobów, które pobudzają pracę komórek nerwowych mózgu zalicza się:

• naukę języków obcych,
• rozwiązywanie krzyżówek,
• rozwiązywanie łamigłówek, np. sudoku,
• czytanie książek, gra w szachy lub warcaby,
• granie w gry strategiczne,
• oglądanie filmów zagranicznych w języku obcym lub z napisami.

Sprawdź: Czy osobowość ma wpływ na rozwój demencji?

Źródło: Passion, exercise, and meaningful relationships are a boon to brain health Medical News Today