Spis treści
Dlaczego dieta matki karmiącej jest ważna?
Dieta matki karmiącej ma służyć kobiecie i niemowlęciu. Musi zaspokoić potrzeby jej organizmu, a także wystarczyć na produkcję mleka dla noworodka. Ponieważ proces laktacji pochłania sporo energii, kaloryczność diety karmiącej należy odpowiednio zwiększyć. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne kobiety karmiącej jest o około 500 kcal wyższe niż kobiety, która nie karmi naturalnie.
Odpowiednie odżywienie i nawodnienie organizmu matki ma wpływ na przebieg laktacji. Dieta matki karmiącej powinna uwzględniać produkty bogate w węglowodany, białko, zdrowe tłuszcze (niezbędne do prawidłowego rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka), kwas foliowy, witaminy i sole mineralne. Jeśli ich zabraknie, matka będzie niedożywiona i odwodniona.
Jakość i skład mleka matki w małym stopniu zależy od spożywanych przez nią pokarmów i od jej stanu zdrowia, ale ma wpływ na ilość produkowanego mleka. Oznacza to, że nawet przy niedoborach pewnych składników w diecie, mleko będzie nadal wytwarzane, ale kosztem organizmu matki (np. braki w diecie wapnia spowodują osłabienia kości, a żelaza anemię). Jeśli jednak wartość energetyczna pokarmów spożywanych przez kobietę karmiącą piersią będzie mniejsza niż 1500 kcal dziennie, obniży się ilość produkowanego mleka. Laktacja może nawet ustać.
Zarówno podczas ciąży, jak i w okresie karmienia piersią przeciwwskazane są wszelkie diety odchudzające.
Podstawowe zasady diety matki karmiącej
Dieta matki karmiącej powinna uwzględniać 4-5 posiłków dziennie jadanych o stałych porach. Głównym źródłem energii powinny być złożone węglowodany, które znaleźć można w kaszach, pieczywie razowym, makaronie czy ryżu. Białko powinny zapewniać chude mięso, jaja, produkty mleczne, ryby oraz nasiona strączków. Do każdego posiłku powinien być dodawany tłuszcz pod postacią olejów roślinnych, orzechów, awokado. Posiłki powinny zawierać produkty bogate w żelazo i kwas foliowy. Do każdego posiłku należy jeść warzywa lub owoce, a dwa razy w tygodniu na talerzu powinny pojawić się tłuste ryby. Codziennie należy jeść kilka porcji produktów mlecznych zapewniających wapń. Nie wolno przy tym zapominać o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Dieta matki karmiącej powinna uwzględniać minimum 2 litry płynów dziennie, w tym wodę niegazowaną, świeżo wyciskane soki i herbatki owocowe.
Na ilość i jakość produkowanego podczas laktacji mleka wpływ mają także takie czynniki jak poziom stresu, samopoczucie i ogólne nastawienie młodej mamy. Dlatego warto włączyć do diety produkty żywnościowe, których spożywanie ma udowodniony naukowo korzystny wpływ na zdrowie i nastrój, na przykład kasze, bogate w witaminy z grupy B, korzystnie działające na układ nerwowy, tłuszcze roślinne i ryby będące źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, chude mięso, warzywa i owoce. Ograniczyć natomiast lub całkowicie wyeliminować z diety należy jedzenie typu fast food, słodycze, kupne ciasta (zawierają ogromne ilości cukru i polepszaczy.
Co można jeść karmiąc piersią?
Dieta matki karmiącej powinna być urozmaicona, smaczna i lekkostrawna. Ważne by była dobrze zbilansowana, czyli zgodnie z zaleceniami aktualnej piramidy żywieniowej i w wystarczającym stopniu kaloryczna.
Kobieta karmiąca piersią może jeść wszystko, co jej smakuje i co nie szkodzi dziecku. Nie ma potrzeby stosowania prewencyjnie diety eliminacyjnej. Badania naukowe pokazują, że unikanie produktów często powodujących uczulenia (truskawek, owoców cytrusowych, orzechów, ryb, jaj czy mleka) nie zmniejsza ryzyka wystąpienia u dziecka alergii. W przypadku kolki u dziecka dieta matki karmiącej powinna uwzględniać napar z kopru – jest to sprawdzony i skuteczny sposób na złagodzenie dolegliwości bólowych i wzdęć u maluszka.
Korzystne jest włączanie do diety produktów o wyraźnym smaku jak brokuły, czosnek czy curry. Wpływają one nieznacznie na smak mleka, dzięki czemu dziecko od pierwszych dni życia uczy się nowych smaków.
Czego nie można jeść karmiąc piersią?
Dieta matki karmiącej piersią powinna eliminować produkty takie jak alkohol, który przenika do mleka matki i ma bardzo niekorzystny wpływ na układ nerwowy dziecka, surowe mięso, jaja i ryby, ponieważ niepoddane obróbce termicznej produkty mogą być źródłem chorobotwórczych drobnoustrojów powodujących zatrucie pokarmowe zarówno u matki, jak i u dziecka. Wykluczone powinny być papierosy, słodycze i słone przekąski oraz fast foody, które nie mają żadnych wartościowych składników, są jedynie źródłem pustych kalorii).
Dieta eliminacyjna dla kobiety karmiącej
Dieta eliminacyjna dla matki karmiącej polega na czasowym wykluczeniu z jadłospisu produktów, które wywołują dolegliwości u dziecka. Dietę taką należy wprowadzić, jeśli u dziecka stwierdzona została nietolerancja pokarmowa lub alergia na dany rodzaj pożywienia, nigdy prewencyjnie! Dieta niezawierająca alergenów nie tylko nie uchroni dziecka przed rozwojem alergii, ale może dodatkowo spowodować jego późniejszą nadwrażliwość na niektóre produkty. Ponadto stanowi spore ograniczenie konsumpcji pokarmów przez matkę, co może prowadzić do jej niedożywienia.
Wprowadzenie diety eliminacyjnej wymaga konsultacji z lekarzem i dietetykiem, ponieważ wyeliminowanie z jadłospisu jakiejś grupy produktów wymaga zastąpienia ich innymi, tak by nie powstawały niedobory składników odżywczych i niedobory energii. Nie zaleca się profilaktycznego eliminowania z diety matki karmiącej produktów, które najczęściej uczulają, takich jak truskawki, orzechy, jaja czy ryby, oraz zawierających gluten, w celu profilaktyki alergii. Badania naukowe pokazują, że dieta matki w czasie laktacji nie ma wpływu na wystąpienie alergii, astmy czy egzemy i innych objawów alergii u dzieci. Dieta eliminacyjna matki karmiącej (bezlaktozowa i bezmleczna) nie jest też konieczna w profilaktyce i leczeniu kolki u noworodków i niemowląt.
Wyeliminowanie z diety laktozy wskazane jest jedynie w przypadku występującej u dziecka nietolerancji na cukier mleczny. Jeśli lekarz pediatra stwierdzi, że dziecko ma skazę białkową, matka powinna zastosować dietę eliminującą przetwory z mleka krowiego i samo mleko na czas karmienia piersią. Ważne jednak, by w takim przypadku zastąpić eliminowane produkty innymi, o podobnej wartości odżywczej (w tym przypadku zasobne w wapń).
Dieta bezmleczna dla matki karmiącej nie może polegać po prostu na zaprzestaniu picia mleka i jedzenia wszystkich produktów nabiałowych.
Dieta eliminacyjna matki karmiącej często wymaga zastosowania suplementacji składników odżywczych takich jak sole mineralne i witaminy. Suplementowanie brakujących składników zawsze powinno odbywać się po konsultacji z lekarzem – nie powinno się tego robić na własną rękę, nawet jeśli suplementy diety dostępne są bez recepty.
Dieta matki karmiącej – przykładowy jadłospis na jeden dzień
I śniadanie:
- 2 kromki chleba razowego z masłem, gotowane jajko, sałatka z pomidorów i ogórka, natka pietruszki,
- jogurt naturalny z dodatkiem płatków owsianych i orzechów,
- zielona herbata.
II śniadanie
- sałatka owocowa (jabłko, banan, kiwi, awokado) z jogurtem naturalnym.
Obiad
- dowolna zupa np. pomidorowa z ryżem brązowym, ogórkowa z kluskami, zupa krem z dyni z grzankami,
- duszona pierś z kurczaka z ziemniakami,
- gotowane buraczki albo surówka z kapusty i marchewki,
- kompot.
Podwieczorek
- budyń na mleku z malinami
Kolacja
- dwie kromki chleba wieloziarnistego i tuńczyk z puszki,
- sałata, pomidor, świeży ogórek lub cukinia,
- herbatka owocowa.
