Czy szczaw jest zdrowy? Jakie ma właściwości? Sprawdź, kto nie powinien go jeść i wypróbuj prosty przepis na zupę szczawiową

Szczaw (Rumex L.) jest rośliną powszechnie występującą na terenie całej Polski. Najczęściej rośnie na łąkach oraz w pobliżu brzegu rzek. Wyróżnia się ponad 200 gatunków szczawiu, z czego do przygotowania potraw najczęściej używa się liści:

• szczawiu zwyczajnego,
• szczawiu ogrodowego,
• szczawiu tarczolistnego.

Porcja 100 g szczawiu zawiera tylko 20 kcal. Wiele osób uważa, że szczaw jest pozbawiony wartości odżywczych, jednak jest to mylne przekonanie. Roślina jest źródłem białka (1,1 g w 100 g produktu), węglowodanów (2,3 g), błonnika pokarmowego (2,6 g) oraz niewielkich ilości tłuszczu (0,8 g).

Sprawdź: Zupa z pokrzywy i szczawiu. Zobacz przepisy

W liściach szczawiu zawarte są znaczne ilości witaminy C (48 mg na 100 g), która jako silny przeciwutleniacz chroni komórki i tkanki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych.

Dodatkowo porcja 100 g tej rośliny jest źródłem:

• witaminy B1 – 0,04 mg,
• witaminy B2 – 0,1 mg,
• witaminy B3 – 0,5 mg,
• witaminy B6 – 0,12 mg,
• witaminy A – 4000 jednostek międzynarodowych (IU),
• wapnia – 44 mg,
• magnezu – 12 mg,
• żelaza – 2.4 mg,
• fosforu – 65 mg,
• potasu – 390 mg,
• cynku – 0,2 mg.

Szczaw zawiera znaczne ilości kwasu szczawiowego (270 mg/100 g), który spożywany w nadmiarze może powodować zaburzenia pracy nerek, problemy z sercem, a także zwiększać ryzyko rozwoju osteoporozy.

Dzieje się tak, dlatego że szczaw wiąże się w organizmie z wapniem, przez co zmniejsza się jego poziom we krwi. Po wytworzeniu kompleksu powstaje szczawian wapnia, który może odkładać się w nerkach i powodować powstawanie kamieni nerkowych.

Badania przeprowadzone przez polskich naukowców wykazały, że w diecie mieszanej występuje średnio 100-150 mg szczawianów na dobę, a w diecie wegetariańskiej – 191 mg.

Czy to oznacza, że szczaw jest niezdrowy? Zdecydowanie nie! Spożywanie umiarkowanych ilości tej rośliny nie wpłynie negatywnie na funkcjonowanie organizmu. Sugeruje się, że dzienna bezpieczna dawka szczawianów nie powinna przekraczać 250 mg, co odpowiada ok. 90 g szczawiu.

Poza walorami smakowymi, szczaw wykazuje również właściwości zdrowotne. Dzięki zawartości błonnika pokarmowego szczaw może wspomagać funkcjonowanie układu pokarmowego. Roślina ta jest źródłem garbników, które wykazują działanie ściągające na błonę śluzową jelit, a dzięki temu skutecznie zmniejszają biegunki. Natomiast napar z liści szczawiu polecany jest jako naturalny środek pobudzający apetyt.

Naukowcy zaobserwowali, że szczaw polny jest źródłem związków fenolowych, które zmniejszają namnażanie się bakterii Chlamydia pneumoniae, odpowiedzialnej za rozwój infekcji górnych dróg oddechowych, w tym zapalenia płuc. Z tego względu wyciągi ze szczawiu bardzo często stosowane są w syropach na kaszel.

W liściach szczawiu zwyczajnego, kędzierzawego oraz tępolistnego zawarte są także związki wykazujące silne działanie przeciwbakteryjne, szczególnie oddziałujące na gronkowca złocistego.

Zwolennicy medycyny naturalnej uważają, że szczaw może być pomocny również w innych dolegliwościach, takich jak:

• obrzęki,
• odparzenia,
• owrzodzenia,
• trądzik,
• trudno gojące się rany.

Choć szczaw zawiera znaczne ilości żelaza, to jego wchłanianie jest ograniczone. Dlatego nie zaleca się stosowania tej rośliny jako naturalnej terapii w przypadku anemii z niedoboru żelaza.

Ze względu na zawartość szczawianów nie wszyscy mogą cieszyć się jego smakiem. Kto powinien z niego zrezygnować? Są to przede wszystkim osoby chore na:

• dnę moczanową,
• choroby nerek – kamicę nerkową i niewydolność,
• reumatyzm,
• osteoporozę,
• alergię na szczaw.

Ze względu na zmniejszanie stężenia wapnia w organizmie, szczawiu nie powinno się podawać dzieciom poniżej 9. miesiąca życia.

Szczaw może również wywoływać alergię, dlatego osoby, które czują się źle po spożyciu potraw z jego dodatkiem, powinny koniecznie zrezygnować z tej rośliny. Warto wspomnieć, że alergię na szczaw mogą wywołać nie tylko spożywane liście, ale także pyłki. Największe stężenie tego alergenu w powietrzu obserwuje się w czerwcu, lipcu i sierpniu.

Ze względu na dużą zawartość kwasu szczawiowego, który zmniejsza stężenie wapnia w organizmie oraz ogranicza jego wchłanianie z żywności zaleca się, aby uzupełnić straty poprzez dodanie do zupy jajka, śmietany lub mleka.

W ten sposób zneutralizujemy szkodliwe działanie kwasu szczawiowego i będziemy pewni, że nasza potrawa nie zaszkodzi zdrowiu. Jak przygotować zupę szczawiową? Poniżej przedstawiamy przepis na szybką i smaczną potrawę ze szczawiu!

Przygotowanie tej potrawy jest szybkie i nie wymaga specjalnych umiejętności. Tradycyjną zupę szczawiową przygotowuje się na wędzonych żeberkach, jednak my przedstawiamy jej odchudzoną wersję.

Składniki:

• 1 pierś kurczaka lub porcja rosołowa,
• 2 marchewki,
• 1 cebula,
• 40 g pora,
• 1 mała pietruszka,
• 3 ziemniaki,
• 200 g szczawiu świeżego lub 3 łyżeczki szczawiu ze słoiczka,
• 3 jajka,
• łyżka śmietany lub mleka,
• ziele angielskie, liść laurowy, sól, pieprz.

Przygotowanie:

1. Do garnka wlać 3 litry wody i dodać liść laurowy, ziele angielskie, cebulę, pora, pietruszkę, tarkowaną marchewkę oraz pierś z kurczaka. Gotować ok. 30 minut.
2. Następnie dodajemy pokrojone w kostkę ziemniaki i gotujemy ok. 15-18 minut. W tym czasie w osobnym garnku gotujemy jajka.
3. Do garnka z zupą dodajemy szczaw i gotujemy jeszcze 5 minut. Zdejmujemy z ognia i przyprawiamy sola i pieprzem.
4. Zabielamy zupę śmietaną lub mlekiem oraz dodajemy pokrojone jajka.