Biały nalot na języku może mieć wiele przyczyn. Czy biały język wymaga wizyty u lekarza? O czym świadczy biały nalot na języku u dziecka?

Biały nalot na języku zarówno u dzieci, jak i u dorosłych nie musi wiązać się z czynnikami chorobowymi. Niewielki biały osad na języku naturalnie występuje na jego powierzchni i nie świadczy o chorobie. Częstą przyczyną nadmiernego gromadzenia się nalotu, który nie wskazuje na stan chorobowy, jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej. Należy pamiętać, że podczas szczotkowania zębów, trzeba wyczyścić szczoteczką także język w celu pozbycia się zalegających na nim bakterii.

Przyczyną białego nalotu na języku mogą być też pewne nieprawidłowości w stosowanej diecie. Biały język występuje na przykład przy spożywaniu dużej ilości produktów mlecznych czy nadużywaniu produktów bogatych w cukier.

Biały nalot na języku może też być jednym z pierwszych objawów odwodnienia. Jeśli to jest przyczyną, osad zniknie po regularnym podawaniu odpowiedniej ilości płynów. U osób po 65. roku życia, biały język jest objawem zbyt małej ilości produkowanej śliny, co powoduje wysuszenie błon śluzowych jamy ustnej.

Biały język świadczyć może też o niedoborach niektórych składników odżywczych, takich jak: żelazo, witamina B12 i kwas foliowy, które mogą świadczyć o anemii. Pojawienie się białego nalotu na języku u dorosłych może być też skutkiem stosowania używek, szczególnie palenia papierosów lub spożycia alkoholu.

Zobacz: Co może oznaczać pieczenie języka? Ten objaw często wskazuje na choroby.

Biały nalot na języku czasem pojawia się podczas stosowania środków farmaceutycznych i leczniczych, takich jak sterydy, czy chemioterapia. Może też wystąpić po przebytej kuracji antybiotykami, a wtedy towarzyszy mu nieprzyjemny i zazwyczaj kwaśny posmak w ustach.

Spowodowane jest to osłabieniem odporności. Antybiotyki bowiem niszczą wszystkie drobnoustroje zasiedlające przewód pokarmowy, zarówno te korzystne jak i niekorzystne dla zdrowia. W trakcie antybiotykoterapii należy spożywać fermentowane przetwory mleczne takie jak jogurt, kefir i maślanka oraz stosować probiotyk (w trakcie i do 10 dni po zażywaniu antybiotyków). Te produkty dostarczają probiotyczne bakterie, które zasiedlają przewód pokarmowy i odbudowują zniszczoną antybiotykiem mikroflorę bakteryjną, a także wspomagają układ odpornościowy.

Stosunkowo częstym powikłaniem antybiotykoterapii są infekcje grzybicze jamy ustnej. Objawem jest gruby biały nalot na języku tzw. nalot kożuchowaty, który pojawia się też w na podniebieniu i dziąsłach. W jamie ustnej tworzą się bolesne zmiany, którym towarzyszy ból i pieczenie języka. Oznaką infekcji grzybiczej jest nieprzyjemny zapach z ust.

Biały nalot na języku w zależności od wyglądu osadu i czasu jego pojawienia się, może (ale nie musi) wskazywać na różne choroby. Biały język może pojawiać się jako objaw następujących przypadłości:

• choroby zębów, dziąseł i przyzębia – biały język wynika z przerostu bakteryjnego w jamie ustnej,
• anginy i infekcji górnych dróg oddechowych (np. zapalenia gardła) – wraz z białym nalotem na języku pojawia się ból gardła lub migdałków,
• kiły – nalot ma szaro-biały kolor i pojawia się w drugim stadium choroby,
• duru brzusznego (inaczej tyfusu) – nalotem pokryty jest cały język z wyjątkiem czubka i brzegów, które są intensywnie czerwone,
• szkarlatyny (płonicy) – po pewnym czasie warstwa białego nalotu oddziela się i pojawia się malinowy język.

Czytaj: To nie grypa ani angina. Szkarlatyna powoduje ból gardła, ale później widać typowe objawy infekcji paciorkowcem

Biały nalot na języku może być objawem anemii. Niedokrwistość to choroba wywołana niedoborem w diecie żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego, niezbędnych w procesie wytwarzania czerwonych krwinek. Anemia przejawia się bladością błon śluzowych i skóry, męczliwością, osłabieniem i apatycznością. Choroba ta występuje u dorosłych i u dzieci – w przypadku niemowlaków jest to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych. Inne choroby, których objawem jest biały osad na języku to cukrzyca, szczególnie niewyrównana i zakażenie wirusem HIV.

Biały nalot na języku może też świadczyć o chorobach układu pokarmowego, a zwłaszcza problemach z żołądkiem jak wrzody, nadżerki, zakażenie Helicobacter pylori. Może pojawiać się w przebiegu chorób wątroby. Współwystępują z nim wtedy inne symptomy:

• brak apetytu,
• gazy,
• bóle brzucha,
• problemy trawienne.

Poważnym problemem, którego objawem może być biały nalot na języku jest leukoplakia, inaczej rogowacenie białe. Nalot przypomina smugi lub białe plamy na języku, które powstają również na błonie śluzowej jamy ustnej, najczęściej na skutek palenia tytoniu lub drażnienia jamy ustnej, na przykład źle dobraną protezą. Leukoplakia opisywana jest jako zmiana przedrakowa – może przekształcić się w raka płaskonabłonkowego. Dlatego nie należy lekceważyć niepokojących objawów – warto też profilaktycznie rzucić lub ograniczyć palenie papierosów.

Część powodów występowania białego nalotu na języku jest specyficzna dla dzieci. Biały nalot na języku u niemowlaka karmionego piersią lub mlekiem zastępczym, zazwyczaj nie jest niczym niepokojącym. W pierwszych tygodniach życia dziecko produkuje małą ilość śliny, więc widoczny biały osad na języku jest to najczęściej pozostałość po mleku.

Warto zadbać o higienę jamy ustnej maluszka, aby mleko, które zawiera cukier mleczny (laktozę), nie spowodowało namnażania się bakterii. W tym celu należy przemywać język i dziąsła niemowlaka gazikiem nasączonym przegotowaną wodą.

U starszych dzieci prozaiczną przyczyną białego języka może być niedostateczna higiena jamy ustnej. W wolnych przestrzeniach między zębami zalegające resztki jedzenia, które stanowią pożywkę dla bakterii, powodują zwiększenie się ich liczby, a w rezultacie powstaje bakteryjny, biały nalot na języku. Żeby temu zapobiec, trzeba wyrobić w dziecku nawyk dokładnego czyszczenia zębów, wolnych przestrzeni między zębami i języka. Pomocne mogą okazać się szczoteczki ze specjalną gumową nakładką czyszczącą język.

Inaczej gdy biały nalot jest grudkowaty i przypomina twarożek. Może on być spowodowany często występującą u dzieci przypadłością – pleśniawkami. Wiążą się one z częstym wkładaniem do buzi brudnych rąk i przedmiotów. Specyficznym dla dzieci, choć czasem występującym również u dorosłych stanem, którego objawem może być biały język, jest przerost migdałka gardłowego. Biały nalot pojawia się z powodu wysychania języka, do którego prowadzi oddychanie przez usta. To właśnie te trudności są dodatkowym sygnałem informującym o tym, że dziecko może zmagać się z przerostem migdałka.

Domowych sposobów na pozbycie się białego nalotu z języka jest kilka. To, który powinien zostać wybrany, zależy od przyczyny pojawienia się osadu.

Jeśli biały język spowodowany jest nieprawidłowym żywieniem, problemami z żołądkiem, należy stosować odpowiednią, zbilansowaną dietę (najlepiej skonsultowaną z dietetykiem), bogatą w witaminy, żelazo i kwas foliowy, która poprawi odporność.

System autoimmunologiczny można również wspierać poprzez stosowanie probiotyków, zwłaszcza podczas antybiotykoterapii). Naturalne probiotyki zawarte są w fermentowanych produktach mlecznych – jogurt naturalny bez cukru i nie owocowy, kefir, mleko acidofilne, maślanka. Zawarte w nich probiotyczne bakterie zasiedlają przewód pokarmowy i wzmacniają naturalną odporność. Warto również ograniczyć picie napojów alkoholowych i palenie papierosów.

Można zastosować też domowe sposoby:

• picie co najmniej 2 l wody dziennie w celu prawidłowego nawodnienia organizmu,
• płukanie jamy ustnej szałwią, rumiankiem, które mają działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe,
• dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej – należy czyścić zęby i język, regularnie odwiedzać stomatologa.

Jeśli pomimo podjętych działań, biały nalot na języku nie znika, nie można go zlekceważyć, bo może być on objawem poważniejszej choroby. W takiej sytuacji trzeba udać się do lekarza, który sprawdzi, co może być jego przyczyną. W przypadku wykrycia czynników chorobowych specjalista wdroży odpowiednie leczenie zwalczające chorobę lub przypadłość, na przykład leki przeciwgrzybicze, osłonowe, płukanki antyseptyczne.