Plamy na języku – na jakie schorzenia mogą wskazywać czerwone, białe, brązowe lub czarne zmiany? Domowe sposoby leczenia

Zdrowy język charakteryzuje się różowawym zabarwieniem. Jego powierzchnię grzbietową pokrywają brodawki, natomiast obszar dolny i boczny jest całkowicie gładki. Plamy na języku są objawem wskazującym na wystąpienie nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Zmiany na języku mogą przybierać kształt kolisty lub nieregularny oraz mieć różne rozmiary – w niektórych przypadkach są to niewielkie plamki, choć zdarzają się też sytuację, w których zajmują całą powierzchnię języka. Plamy mogą też przyjmować różne zabarwienie, charakterystyczne dla konkretnej jednostki chorobowej.

Plamy na języku o zabarwieniu białym to zazwyczaj pleśniawki wskazujące na rozwój infekcji drożdżakowej, czyli kandydozy. Wraz z powstaniem plam dochodzi do zaburzenia odczuwania smaku. Chory może uskarżać się na ból i pieczenie języka, występujący przede wszystkim podczas jedzenia. Do powstania tej dolegliwości może przyczynić się antybiotykoterapia, chemioterapia, leczenie immunosupresyjne, awitaminozy i używanie niedopasowanej protezy zębowej. W ramach leczenia stosowane są środki zwalczające infekcję grzybiczą.

Białe plamy mogą być także jednym z objawów kiły – choroby wenerycznej wywołanej zakażeniem krętkiem bladym. Leczenie polega na dożylnym lub domięśniowym podawaniu penicyliny. 

Inną przyczyną obecności białych plam na języku jest leukoplakia, czyli rogowacenie białe. W przebiegu schorzenia dochodzi do ogniskowego rogowacenia nabłonka, czego efektem są zmiany o jasnym zabarwieniu. Do wystąpienia schorzenia może przyczynić się nałóg tytoniowy, nadużywanie alkoholu, infekcja grzybicza, zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, a także niedobory witaminy A lub żelaza.

Zmiany mogą ulec zezłośliwieniu, nie należy ich zatem ignorować. Jeżeli lekarz stwierdzi leukoplakię niehomogenną, zmiany mogą zostać usunięte, co jest wskazane w związku z możliwym przekształceniem w raka. Natomiast w przypadku leukoplakii homogennej, w której przebarwienia zlokalizowane są najczęściej po wewnętrznych stronach policzków, w pierwszej kolejności należy wyeliminować czynniki mogące być przyczyną schorzenia. Przy leukoplakii chory podlega obserwacji i kontroli co 2 tygodnie. Jeżeli objawy nie ustępują, wdrażane jest leczenie chirurgiczne. 

Plamy na języku o czerwonym zabarwieniu mogą być objawem języka geograficznego. W przebiegu dolegliwości pojawiają się czerwone plamy z białą obwódką, które ze względu na nieregularne kształty przypominają mapę. Plamy mogą zmieniać położenie. Przyczyny występowania języka geograficznego nie są znane, jednak dolegliwość nie jest groźna i nie wymaga leczenia.

Czerwone plamy o nieregularnych kształtach, zlokalizowane w środkowej części linii grzbietowej języka, mogą być objawem romboidalnego środkowego zapalenia języka. Leczenie polega na przyjmowaniu środków przeciwgrzybiczych, jednak jeżeli choroba znajduje się w zaawansowanej fazie, farmaceutyki mogą okazać się nieskuteczne. Wynika to z faktu, że z czasem zmniejsza się unaczynienie zmian, które przybierają włóknistą formę. Podobne plamy mogą wystąpić u osób chorujących na cukrzycę. 

Pypcie na języku to zmiany, które mogą wynikać również ze stanu zapalnego wywołanego zakażeń wirusowym lub kandydozą. Ich pojawienia się miewa też związek z podrażnieniem kubków smakowych lub błony śluzowej grzbietu języka.

Zmiany na języku w postaci białych plam z czerwoną obwódką to najczęściej afty. Tak określa się owrzodzenia pojawiające się w obrębie jamy ustnej, nie tylko na wierzchniej lub spodniej powierzchni języka, ale również w jego okolicach.

Czerwone krostki na języku, którym towarzyszy powiększenie i zaczerwienienie brodawek językowych, bywają wczesnym objawem zapalenia języka. Wraz z rozwojem schorzenia, język ulega wygładzeniu i przybiera rumiane zabarwienie. Wśród innych objawów należy wymienić ból, pieczenie oraz mrowienie. Choroba podlega leczeniu objawowemu, czyli usunięciu pierwotnej przyczyny jej występowania. W celu złagodzenia dolegliwości bólowych, stosuje się leki miejscowo znieczulające. 

Plamy na języku o brązowym zabarwieniu mogą wskazywać na wystąpienie języka włochatego. Zmiany spowodowane są przerostem i rogowaceniem brodawek języka, a do ich wystąpienia może przyczynić się leczenie antybiotykami lub grzybica.

Przyczyną powstawania brązowych lub nawet czarnych plam może być też niewłaściwa higiena jamy ustnej. Brązowe lub czarne plamy mogą być objawem czerniaka. Ten rodzaj nowotworu cechuje się agresywnym wzrostem, a co za tym idzie – znaczną złośliwością. Stwarza także znaczne ryzyko przerzutów. 

Niebieskie plamy na języku mogą pojawić się w wyniku wystąpienia marskości wątroby. Schorzenie może też powodować wygładzenie powierzchni grzbietu języka.

Plamy na języku u dziecka zazwyczaj wskazują na infekcję wirusową lub grzybiczą. W  niektórych przypadkach stanowią objaw alergii. Mogą też wskazywać na niedobory istotnych dla organizmu witamin i mikroelementów. 

Białe i czerwone plamy na języku często wskazują na szkarlatynę (płonicę). Choroba jest wywołana przez paciorkowce typu A i najczęściej rozwija się u dzieci między 3. a 10. rokiem życia. Pierwsze objawy schorzenia są nieswoiste i podobne do grypy. Dziecko odczuwa uporczywy ból gardła. Nieco później pojawia się gorączka, biegunka i wymioty. Na języku można zauważyć biały nalot, który później przybiera barwę czerwoną. Na klatce piersiowej, ramionach, udach i na podbrzuszu pojawia się plamista wysypka. Twarz staje się zaczerwieniona, z wyjątkiem obszaru nosa i ust. Choroba podlega leczeniu antybiotykami: penicyliną zamiennie antybiotykami z grupy makrolidów. 

Plamy na języku w postaci białego nalotu można usuwać domowymi sposobami. Dużą skuteczność wykazuje sól kuchenna. Wystarczy rozpuścić łyżeczkę soli morskiej w wodzie i dokładnie wypłukać nią usta. Czynność należy powtarzać 6 razy dziennie. Sposobem, który daje natychmiastowy rezultat, jest umieszczenie niewielkiej ilości soli na języku i dokładne wyszczotkowanie jego powierzchni za pomocą miękką szczoteczką. Podobny rezultat da szczotkowanie języka gliceryną spożywczą. Do regularnego czyszczenia języka, zalecanego po każdym myciu zębów, poleca się specjalne dentystyczne skrobaczki.

Dobre rezultaty przy nalotach na języku daje też zastosowanie pasty z kurkumy, która wykazuje działanie bakterio-, wiruso- i grzybobójcze. Pół łyżeczki zmielonej przyprawy należy zmieszać z sokiem z cytryny. Powstałą substancję nakłada się na język. Po około minucie należy wypłukać usta. Innym pomocnym składnikiem może też okazać się aloes. Usta można płukać sokiem z aloesu przynajmniej 4 razy dziennie (jeżeli to możliwe, czynność warto powtarzać częściej). 

W przypadku niewielkich zmian na języku warto sięgnąć po zioła o działaniu przeciwzapalnym, np. szałwię. Jamę ustną można płukać naparem z jej ziela, a także stosować dostępne w aptece preparaty zawierające skoncentrowany wyciąg. W przypadku aft polecane są środki dedykowane tej właśnie przypadłości, zawierające również inne naturalne składniki antyseptyczne. Dostępne są też płukanki i płyny przeznaczone do nanoszenia punktowego, które tworzą na zmianach ochronny film.

Należy jednak pamiętać, że domowe sposoby nie powinny być substytutem wizyty u lekarza. W przypadku, gdy plamy na języku nie goją się lub istnieje podejrzenie, że stanowią objaw chorobowy, niezbędna jest jak najszybsza wizyta u dentysty albo specjalisty od języka i innych narządów głowy i szyi – laryngologa, które zaleci odpowiedni sposób leczenia.

ZOBACZ: Antybiotyki – kiedy szkodzą, a kiedy pomagają?