WHO nie poleca już tego na odchudzanie. Powszechnie stosowany sposób jest nieskuteczny, a nawet prowadzi do tycia. Zobacz nowe rekomendacje

Słodziki to inaczej substancje słodzące, które w UE definiuje się jako związki stosowane w środkach spożywczych w celu nadania im słodkiego smaku, a także używane w słodzikach stołowych, które dodaje się do jedzenia samodzielnie.

Jako zamienniki cukru słodziki od dekad cieszyły się popularnością. Podczas gdy powszechnie stosowana sacharoza dostarcza 20 kcal w jednej łyżeczce, kaloryczność porcji słodzików jest zwykle bliska zeru. Stąd ogromne oszczędności kalorii w produktach „light” bez cukru względem ich standardowych odpowiedników.

Zobacz także: Słodzik zamiast cukru? Te słodkie zamienniki nie pomagają schudnąć tylko tuczą

Stąd wysnuto prosty wniosek, że zastępując cukier niskokalorycznymi słodzikami można uzyskać deficyt kaloryczny, a jest to warunek skutecznego odchudzania. Uzyskane w ten sposób ograniczenie spożycia energii miało też pomagać w kontroli wagi. Niestety, badania potwierdziły definitywnie, że ta strategia nie działa. Odzwierciedleniem tych ustaleń są nowe zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) odnośnie stosowania słodzików niecukrowych.

Światowa Organizacja Zdrowia odradza stosowanie niecukrowych słodzików do kontroli masy ciała i w celu zmniejszenia ryzyka chorób niezakaźnych. Słodziki takie, do których należą m.in. aspartam (E951), acesulfam K (E950), cyklaminiany (E952), sacharynę (E954) czy sukraloza (E955).

Czytaj: Sukraloza wzmaga apetyt! Badania potwierdzają, że ten słodzik ma szkodliwe działanie u kobiet i osób otyłych

Nowe rekomendacje z połowy maja 2023 roku bazują na przeglądzie systematycznym badań. Dowodzą one, że stosowanie niecukrowych słodzików (ang. non-sugar sweeteners, NSS) nie zapewnia żadnych długoterminowych korzyści dotyczących redukcji tkanki tłuszczowej u dorosłych ani dzieci.

Z analizy WHO wynika również, że niecukrowe słodziki mogą być bardziej szkodliwe niż cukier. Klasycznie słodkie związki, takie jak sacharoza, fruktoza, glukoza i inne, są naturalnym składnikiem produktów spożywczych, dostarczając ok. 4 kcal na każdy gram. W stężeniach typowych dla nieprzetworzonej żywności mają neutralny wpływ na metabolizm, jeśli oczywiście wchodzą w skład zbilansowanej diety.

Natomiast stosowanie niskokalorycznych w postaci dodanych oczyszczonych składników jedzenia, może pociągać za sobą wiele niekorzystnych skutków dla naszego zdrowia.

Nie dość, że niecukrowe słodziki nie zmniejszają zagrożenia chronicznymi chorobami, to mogą je wręcz zwiększać – rośnie ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych, a także przedwczesnego zgonu u dorosłych.

– Ludzie muszą rozważyć inne sposoby na zmniejszenie spożycia cukru, takie jak sięganie po produkty z naturalnie występującymi cukrami, takie jak owoce, czy po niesłodzone potrawy i napoje – powiedział Francesco Branca, dyrektor ds. żywienia i bezpieczeństwa żywności w WHO. – Niecukrowe słodziki nie są niezbędnymi czynnikami żywieniowymi i nie mają żadnej wartości odżywczej. By poprawić stan swojego zdrowia, ludzie powinni ograniczyć słodki smak w całej diecie począwszy od najmłodszych lat.

Zobacz: Czy sztuczne słodziki mogą zwiększać ryzyko rozwoju zawału serca i udaru mózgu? Sprawdź, jak zamienniki cukru wpływają na układ krążenia

Co wynika z wielkiej analizy badań, przeprowadzonej przez World Health Organization? Wykazała ona, że stosowanie niecukrowych słodzików skutkuje tylko niewielkim zmniejszeniem masy ciała i BMI u osób dorosłych, przy czym dowody na to są słabe, bez znaczących efektów w postaci redukcji tkanki tłuszczowej czy poprawy wskaźników zdrowia sercowego i metabolicznego, takich jak poziom glukozy na czczo, a także insuliny czy lipidów we krwi, ani też ciśnienie tętnicze.

Choć mogą one pomóc w zmniejszeniu dawek kalorii z diety, wyniki badań sugerują, że spożywanie niecukrowych słodzików może prowadzić do przyrostu wagi. Łączą także konsumpcję sacharyny z rozwojem raka pęcherza (bardzo niska pewność dowodów). A także wyższe spożycie NSS przez kobiety w ciąży z przedwczesnym porodem (niska pewność) i możliwością stwierdzenia nadmiernego otłuszczenia u dziecka (bardzo niska pewność). Pomimo tych sugestii dotyczących negatywnych skutków długoterminowego stosowania niecukrowych słodzików dowody na nie oceniono w w końcu jako niewiążące.

Nowe zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia dotyczą wszystkich ludzi poza tymi, którzy już wcześniej miały stwierdzoną cukrzycę. Odnosi się do wszystkich syntetycznych i naturalnie występujących czy zmodyfikowanych nieodżywczych słodzików, które nie są klasyfikowane jako cukry, a występują w przemysłowych produktach i napojach czy są sprzedawane samodzielnie jako dodatek do nich.

Rekomendacje nie obejmują produktów do pielęgnacji i higieny osobistej zawierających niecukrowe słodziki (NSS), takich jak pasty do zębów, kremy czy leki. Nie dotyczą również alkoholi cukrowych, czyli polioli. Są to związki cukrowe i ich pochodne, które stanowią źródła kalorii i dlatego nie są zaliczane do NSS.

WHO zastrzega, że zaprezentowane wytyczne są warunkowe, a stosowanie bezkalorycznych słodzików musi być poddane dyskusji w poszczególnych krajach. Dalsze zalecenia dotyczące zdrowego odżywiania są w opracowaniu. Potrzebne jest zwłaszcza porównanie działania słodzików sztucznych i naturalnych i rozgraniczenie zaleceń dotyczących ich konsumpcji.