Ten wskaźnik sygnalizuje raka i zawał serca, ale także infekcję oddechową. CRP to tanie badanie krwi, które powinien okresowo robić każdy

Badanie CRP to podstawowe badanie wykorzystywane w diagnozowaniu chorób przebiegających ze stanem zapalnym i martwiczym. Poziom CRP rośnie m.in. podczas zakażeń i uszkodzeń ciała, a także chorób cywilizacyjnych.

CRP to białko C-reaktywne, którego skrótowa nazwa pochodzi od angielskiej nazwy C-reactive protein. Litera „C” pochodzi przy tym od wielocukru dwoinki zapalenia płuc, z którą białko to ma zdolność łączenia się. Jest też nazywane białkiem ostrej fazy i stanowi marker stanu zapalnego w organizmie. Jego stężenie we krwi może wzrastać, zanim jeszcze wystąpią objawy, dlatego badanie to ma wartość prognostyczną i umożliwia szybkie wprowadzenie odpowiedniego leczenia.

Wzrost poziomu CRP może nastąpić wskutek wielu różnych problemów, m.in. infekcji, urazów, operacji, oparzeń, odmrożeń, chorób tkanki łącznej, niewydolności nerek, cukrzycy, chorób nowotworowych, autoimmunologicznych czy sercowo-naczyniowych.

Białko CRP jest produkowane jest przez komórki wątroby (hepatocyty), komórki tłuszczowe (adypocyty) oraz ściany tętnic. Jego wytwarzanie jest skutkiem tzw. odpowiedzi immunologicznej organizmu na czynnik chorobowy. To szybka reakcja, gdyż poziom CRP we krwi wzrasta już po 4 do 8 godzinach od pojawienia się przyczyny stanu zapalnego. Po upływie 24–48 godzin może dojść nawet do 1000-krotnego wzrostu stężenia tego białka w organizmie.

CRP zalicza się do grupy białek fazy ostrej zapalenia. Są to proteiny wydzielane przez wątrobę do krwi w odpowiedzi na stany zapalne, infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze oraz uszkodzenia ciała, na skutek których doszło do także do martwicy tkanek, jak np. (np. podczas zawału serca).

Prawidłowy poziom białka CRP we krwi wskazują normy. Wynoszą one:

• u osób zdrowych nie powinien wynosić więcej niż 5 mg/l, zwykle to 0,1-3 mg/l,
• u palaczy, osób otyłych i z nadciśnieniem nie powinien przekraczać 10 mg/l,
• u noworodka wynosi od 0 do 5 mg/l, a u dziecka, które ukończyło 4 tygodnie, właściwy poziom CRP mieści się w przedziale od 0 do 10 mg/l.

Przeczytaj: Podstawowe badania profilaktyczne mogą uratować Ci życie

Infekcje należą do podstawowych powodów znacznego wzrostu poziomu CRP, który jest wprost proporcjonalny do stopnia ciężkości infekcji. W przypadku łagodnych stanów zapalnych i infekcji wirusowych wzrost ten nie jest tak znaczny, jak przy infekcjach bakteryjnych.

W przypadku poważnych infekcji, np. gruźlicy, wynik badania CRP jest bardzo wysoki. Niekiedy pediatrzy zalecają wykonanie badania CRP u dziecka z infekcją, aby ocenić, czy konieczne jest włączenie leczenia antybiotykiem.

Norma CRP w ciąży to wartość poniżej 10 mg/l. Jeśli poziom białka C-reaktywnego w ciąży wzrasta, ale nie przekracza 40 mg/l, może wskazywać na infekcję bakteryjną albo wirusową. Należy jednak zachować czujność i monitorować stale stężenie białka CRP we krwi, a w przypadku jego dalszego wzrostu wykonać dokładne badania diagnostyczne matki i płodu. Jest to zalecane także przy wartościach powyżej wskazanego limitu, gdyż wynik może wskazywać na poważne choroby przyszłej matki, m.in. groźną infekcję paciorkowcem albo gronkowcem.

Na poziom CRP wpływ ma też przyjmowanie leków hormonalnych, np. antykoncepcyjnych czy stosowanych przy endometriozie. Występuje wtedy niewielki wzrost stężenia tego białka we krwi.

Aby oznaczyć poziom białka CRP, konieczne jest pobranie krwi żylnej. Nie ma konieczności bycia na czczo, gdyż nie wpływa to na wynik badania. Pobieranie krwi z żyły w zgięciu łokciowym jest procedurą rutynową, bezpieczną i niegrożącą niebezpiecznymi powikłaniami. Przy wprawnym pobraniu ślad po wkłuciu jest praktycznie niewidoczny.

W rzadkich wypadkach może dojść do miejscowych powikłań, tj. może powstać siniak, krwiak, infekcja w miejscu wkłucia. Osoby, które gorzej znoszą pobieranie krwi (mają zasłabnięcia, omdlenia), powinny poprosić o wykonanie tej czynności na leżąco i nie wstawać od razu po pobraniu.

W opisanych powyżej stanach patologicznych wzrost poziomu CRP we krwi istotnie przekracza dopuszczalne normy. Istnieją jednak schorzenia, w których jego poziom nie wzrasta spektakularnie. Co więcej, badanie krwi może nawet tego nie wychwycić, a ma to jednak istotne znaczenie diagnostyczne. Do takich sytuacji, gdy trzeba wykonać badanie CRP wysokiej czułości (hsCRP) należą:

• Incydenty i choroby sercowo-naczyniowe. Poziom CRP może służyć zarówno do prognozowania ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych (niskie: poniżej 1 mg/l, wysokie: powyżej 3 mg/l), jak i oceny, czy miał miejsce zawał serca lub udar mózgu.
• Wykrywanie początków chorób przewlekłych, takich jak: cukrzycy typu I, reumatoidalnego zapalenia stawów i innych chorób autoimmunologicznych oraz chorób nowotworowych, zwłaszcza chłoniaka.

Poziom CRP może mieć istotne znaczenie również w monitorowaniu skuteczności podjętego leczenia. Regularne badanie tego markera w zestawieniu z innymi wynikami badań pokazuje, czy podjęte leczenie idzie w odpowiednim kierunku i daje pozytywne efekty.

Minusem badania CRP jest fakt, iż nie jest to test wysoce specyficzny. Wiele czynników może zaburzać jego wyniki. Ograniczeniem zastosowania tego badania do diagnostyki, zwłaszcza w przypadku testu wysokiej czułości, może być stan nawet słabej infekcji organizmu, przy którym poziom CRP wzrasta i przestaje mieć znaczenie w diagnostyce innych chorób. Ponadto na podstawie samego wyniku testu CRP nie jesteśmy w stanie dowiedzieć się, co jest przyczyną nieprawidłowości. Konieczne jest porównanie wyniku z wynikami innych specjalistycznych badań.

Mimo to należy pamiętać, iż jest to jedno z podstawowych badań przesiewowych mówiących nam, czy w naszym organizmie dzieje się coś złego i zawsze jest wskazaniem do przeprowadzenia dalszej, szczegółowej diagnostyki.

Badania wskazują, iż obniżenie poziomu CRP we krwi w stanie fizjologicznym może nastąpić pod wpływem zdrowej diety oraz przyjmowania niektórych suplementów diety, m.in. witaminy C i probiotyków. Warto wyrobić w sobie zdrowe nawyki żywieniowe, dzięki którym zmniejszymy ryzyko wystąpienia wielu chorób, zwłaszcza sercowo-naczyniowych i metabolicznych (takich, jak choćby cukrzyca).