Czy BMI jest wiarygodne? Zobacz, jakie wskaźniki zdrowia są lepsze. One dokładniej określą twój stan zdrowia

BMI to skrót od Body Mass Indeks, czyli wskaźnika masy ciała. To uznana na całym świecie metoda przesiewowa, która dzieli ludzi na cztery kategorie wagowe:

• niedowaga (BMI poniżej 18,5),
• waga prawidłowa (18,5 do 24,9),
• nadwaga (25,0 do 29,9),
• otyłość (30 lub więcej).

– Wyraża stosunek między indywidualną masą ciała (w kilogramach) a wzrostem (w metrach). BMI można obliczyć dla każdego bez względu na płeć i wiek, z wyjątkiem dzieci – dla najmłodszych wykorzystuje się siatki centylowe – pisze Martyna Jaros na Stronie Zdrowia.

Sprawdź też: Jak przytyć przy niedowadze?

BMI opracował w 1832 r. belgijski matematyk Lambert Adolphe Jacques Quetelet. Był to model matematyczny, który służył do określenia cech fizycznych przeciętnego zachodnioeuropejskiego mężczyzny. Wskaźnik BMI nie miał być używany jako narzędzie oceny medycznej. Początkowo nazywany wskaźnikiem Queteleta, został przemianowany na „wskaźnik masy ciała” w 1972 r.

Wzór matematyczny nie może pokazać pełnego obrazu zdrowia danej osoby. Warto podkreślić, że wskaźnik BMI nie mierzy nadmiaru tkanki tłuszczowej, a jedynie „nadwagę”. Nie ma w nim rozróżnienia nadmiaru tkanki tłuszczowej od masy kostnej lub mięśni. BMI nie interpretuje też rozkładu tłuszczu.

Wskaźnik masy ciała został stworzony do pomiaru mężczyzn z Europy Zachodniej. Nie uwzględnia więc różnych cech społecznych, takich jak płeć, wiek czy pochodzenie etniczne. Wyniki nie są też odpowiednie dla kobiet po menopauzie i kobiet w ciąży.

– Nadmierne poleganie przez lekarzy na wskaźniku BMI może szkodzić zdrowiu pacjentów, ponieważ ignoruje wiele z tego, co czyni nas zdrowymi i koncentruje się wyłącznie na masie – pisze Rachael Jefferson-Buchanan w „The Conversation”.

Choć wskaźnik BMI był krytykowany za nadmierne upraszczanie kwestii zdrowotnych, to większość badań potwierdza jego zdolność do szacowania ryzyka chorób przewlekłych u danej osoby (szczególnie ryzyka przedwczesnej śmierci i zespołu metabolicznego). Choć nie powinien być traktowany jak wyrocznia, to warto stosować go z kilkoma innymi pomiarami, które wspólnie dadzą bardziej szczegółowy obraz zdrowia. Na co jeszcze powinniśmy zwrócić uwagę?

• Obwód talii to skuteczna miara rozkładu tkanki tłuszczowej. Jest szczególnie ważna w przypadku sportowców, którzy mają więcej mięśni niż tkanki tłuszczowej. Jest najbardziej przydatny jako wskaźnik stanu zdrowia w połączeniu z BMI. Na optymalny stan zdrowia u kobiet wskazuje obwód talii wynoszący mniej niż 80 cm i 94 u mężczyzn. Mierzy się go od połowy odległości między dolną krawędzią żeber a kośćmi biodrowymi.
• Stosunek obwodu talii do obwodu bioder oblicza proporcję tkanki tłuszczowej w organizmie i jej ilość zgromadzoną w talii, biodrach i pośladkach. Według Światowej Organizacji Zdrowia powinien on wynosić 0,85 lub mniej dla kobiet i 0,9 lub mniej dla mężczyzn. Warto podkreślić, że proces starzenia zmienia proporcje ciała, na których opiera się BMI. Dlatego pomiar ten jest szczególnie ważny w przewidywaniu stanu zdrowia osób starszych, u których wraz z wiekiem wzrasta masa tkanki tłuszczowej, a maleje masa mięśniowa.
• Stosunek obwodu talii do wzrostu, czyli wzrost podzielony przez obwód talii. Co ważne, zalecane jest, aby obwód talii osoby był mniejszy niż połowa jej wzrostu. Jak wskazują niektóre badania, wskaźnik ten jest najsilniej skorelowany z prognozami zdrowotnymi.

Skład ciała i procent tkanki tłuszczowej mogą być także obliczone za pomocą testów pomiaru fałdu skórnego, oceniając określone miejsca na ciele (takie jak brzuch, triceps lub mięsień czworogłowy) za pomocą suwmiarki. Dodatkowo warto monitorować poziom cholesterolu i ciśnienia krwi, dbając też o zdrowy styl życia: sen, ruch i dietę. Istotna jest też rodzinna historia medyczna.