MCH – morfologia krwi. Co oznacza MCH podwyższone lub niskie? Przygotowanie do badania, normy i interpretacja wyników

MCH (ang. mean corpuscular hemoglobin lub mean cell hemoglobin), inaczej SWH, informuje o ilości hemoglobiny w erytrocycie (czerwonej krwince). Hemoglobina pełni ważną rolę w naszym ciele – jest białkiem transportującym tlen z płuc do komórek całego organizmu. Odpowiada również za odpowiednią wielkość i kształt krwinek. Do obliczenia MCH pobiera się surowicę, a następnie dzieli się masę hemoglobiny w danej jednostce krwi przez liczbę erytrocytów. Pokrewnym wskaźnikiem jest MCHC (ang. mean corpuscular hemoglobin concentration), który określa średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach. 

MCH jest ważnym wskaźnikiem przy podejrzeniu niedokrwistości (anemii) i podczas jej leczenia. Wstępne badanie należy wykonać, kiedy występują takie objawy jak:

• osłabienie,
• nawracające infekcje,
• uczucie przewlekłego zmęczenia,
• senność,
• bóle głowy.

Mogą one bowiem świadczyć o rozwijającej się anemii. 

MCH jest jednym z podstawowych parametrów badanych w morfologii. Krew do analizy pobiera się jałową strzykawką z żyły łokciowej. Czas oczekiwania na wynik to 24 godziny. Aby wyniki morfologii i MCH były prawidłowe, trzeba się do niej odpowiednio przygotować. Badanie należy wykonać na czczo – ostatni posiłek można zjeść 8 godzin wcześniej. Rano przed pobraniem krwi wolno pić jedynie niegazowaną wodę. W dzień poprzedzający morfologię nie powinno się przejadać i spożywać produktów z dużą ilością żelaza, ponieważ może to przekłamać wynik. Niewskazany jest również intensywny wysiłek fizyczny.
Kilka dni przed należy natomiast unikać alkoholu oraz ograniczyć palenie i picie kawy. Osoby zażywające leki powinny skonsultować się z lekarzem odnośnie dawek przyjmowanych przed badaniem. Wyniki MCH nie będą wiarygodne podczas miesiączki i w czasie ciąży, ponieważ wtedy parametry krwi się zmieniają.

MCH ma taką samą normę dla kobiet i mężczyzn. Wynosi ona 27–31 pg (piktogramów). Wartości mogą się niewiele różnić w zależności od laboratorium, w którym wykonujemy badanie oraz rodzaju sprzętu pomiarowego. Otrzymane wyniki należy skonsultować z lekarzem, który zalecił morfologię. Schorzeniami krwi zajmuje się hematolog, lecz wstępne badania można wykonać ze skierowaniem lekarza rodzinnego.

MCH poniżej normy jest najczęstszym odchyleniem w badaniach tego wskaźnika. Zwykle oznacza niedokrwistość, która może mieć różne przyczyny, zarówno wrodzone jak i nabyte. Najczęstsze powody obniżonego MCH to:

• Niedokrwistość z niedoboru żelaza – mogą ją wywołać niedobory w diecie, niedostateczne spożycie wit. B12 (zwłaszcza u wegetarian), znaczna utrata krwi, choroby układu pokarmowego powodujące zaburzenia wchłaniania żelaza z pożywienia oraz ciąża i laktacja. Aby wyleczyć niedokrwistość, należy uzupełnić poziom żelaza we krwi za pomocą diety lub suplementów.
• Niedokrwistość w chorobach przewlekłych – zazwyczaj następuje kilka miesięcy po zachorowaniu. Wiąże się z nią pobudzenie układu odpornościowego i zwiększone wytwarzanie białek prozapalnych. W okresie niedyspozycji maleje produkcja czerwonych krwinek i spada stężenie żelaza we krwi. Jedyną metodą leczenia tego rodzaju niedokrwistości jest zwalczenie choroby przewlekłej. W poważnych przypadkach pacjentowi przetacza się koncentrat krwinek czerwonych oraz podaje leki stymulujące wytwarzanie erytrocytów.
• Niedokrwistość jako skutek uboczny leków – dotyczy zwłaszcza antybiotyków i innych preparatów bakteriobójczych, które mogą upośledzać produkcję krwinek w szpiku kostnym, jeśli są zażywane za długo lub w zbyt dużych dawkach. Najpoważniejszym powikłaniem polekowym jest niedokrwistość aplastyczna, która prowadzi do uszkodzenia komórek macierzystych szpiku. Jest zwykle skutkiem stosowania cytostatyków w terapii chorób nowotworowych, przede wszystkim białaczki i szpiczaka.
• Talasemia – wrodzona niedokrwistość wywołana defektem syntezy hemoglobiny. Skutkuje zaburzeniami wytwarzania erytrocytów w szpiku kostnym i powoduje, że przenoszą one mniej tlenu i są zbyt szybko niszczone w śledzionie. Objawami łagodnej postaci talasemii są bóle mięśniowe i szybkie męczenie się. Skutki ciężkiej formy choroby to: demineralizacja kości, kamienie nerkowe, powiększenie wątroby i śledziony, bóle kończyn dolnych.

Podwyższone MCH i MCHC występują rzadko i zazwyczaj można je zaobserwować u noworodków i niemowląt. Taki stan u należy monitorować, gdyż podwyższone erytrocyty u dziecka to zwykle skutek odwodnienia. Inne powody zbyt wysokiego MCH, również u dorosłych, to:

• Sferocytoza wrodzona – niedokrwistość dziedziczona genetycznie. Skutkuje mutacją białek budulcowych krwinek czerwonych. Erytrocyty w sferocytozie mają kształt kulisty i osłabioną błonę, przez co są podatne na uszkodzenia. Utrudnia to ich krążenie w naczyniach i prowadzi do nadmiernego niszczenia w śledzionie.
• Niedokrwistość makrocytarna – sprawia, iż krwinki rosną ponad normę. Najczęściej spowodowana jest niedoborami witaminy B12 i kwasu foliowego wywołanymi źle zbilansowaną dietą wegetariańską lub zaburzeniami wchłaniania w jelitach. Inne przyczyny niedokrwistości makrocytarnej to: niedoczynność tarczycy, nadużywanie alkoholu i choroby wątroby. 
• Niedokrwistość hemolityczna autoimmunologiczna – w jej przebiegu przeciwciała wytwarzane przez organizm niszczą własne czerwone krwinki. Może występować samoistnie, ale najczęściej jest powikłaniem po zakażeniach tkanki łącznej lub nowotworach. Dzieli się na dwa typy: w typie ciepłym przeciwciała są najbardziej aktywne w temp. 37 stopni Celsjusza, a w zimnym w temp. 4 stopni. Obydwa rodzaje zwalcza się lekami immunosupresyjnymi, które obniżają działanie układu immunologicznego, a tym samym zmniejszają wytwarzanie przeciwciał. W typie zimnym dodatkowo należy unikać ekspozycji na niskie temperatury.

Nadciśnienie tętnicze jest coraz bardziej powszechne u osób młodych