Morfologia krwi obwodowej, czyli podstawowe badanie krwi
Morfologia krwi to podstawowy pakiet badań laboratoryjnych, które każdy powinien profilaktycznie wykonać co najmniej raz do roku. We krwi krążą nie tylko jej elementy morfotyczne, ale też liczne substancje dostarczane z zewnątrz oraz produkty przemiany materii. Już sama zawartość komórek i innych elementów budujących tę płynną tkankę jest istotną informacją dla lekarza. Na podstawie analizy składu krwi można postawić wiele wstępnych diagnoz i szybko przeciwdziałać ewentualnym chorobom. Prawidłowo odczytana morfologia krwi bardzo wiele mówi specjaliście na temat stanu zdrowia pacjenta.
Podstawowe badania krwi wchodzą w skład pakietu nazywanego morfologią, zwykle jednak wykonuje się badanie nieco bardziej zaawansowane. Jednym z częstszych badań dodatkowych krwi jest morfologia z rozmazem, która pozwala określić procentowy udział poszczególnych elementów morfotycznych we krwi. Uwzględnia ona podział leukocytów na pięć grup: monocyty, limfocyty, eozynofile, bazofile, neutrofile.
Podczas rutynowej morfologii krwi, czyli podstawowego badania diagnostycznego oznacza się też poziom hemoglobiny (białka transportowe, które w sposób odwracalny wiąże się z cząsteczkami tlenu w płucach, a następnie oddaje go w tkankach). Parametr ten wiele mówi o stanie zdrowia.
Przeczytaj również:
W badaniu morfologii krwi ocenie podlegają trzy podstawowe składniki:
- czerwone krwinki (erytrocyty),
- białe krwinki (leukocyty),
- płytki krwi (trombocyty).
Morfologia – pobieranie krwi do badań i przygotowania
Morfologia wymaga pobrania do badań próbki krwi obwodowej. Pobranie wykonuje się w laboratorium, w godzinach porannych. To badanie krwi na czczo, dlatego nie należy niczego jeść przez 10 godzin przed pobraniem, by wyniki były możliwe bliskie rzeczywistości i trafne. Samo pobranie trwa kilka do kilkunastu sekund i nie jest bardzo bolesne. Krew pobiera się z żyły w zgięciu łokciowym.
Wyniki można odebrać osobiście już na drugi dzień lub tego samego dnia po południu. Jeśli odbiera je inna osoba, powinna posiadać upoważnienie do odbioru wyników badań. Wyniki badań dostępne są także on-line.
Morfologia krwi, czyli podstawowe badania krwi
Morfologia składa się z pomiaru parametrów wchodzących w skład trzech układów: czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Każdy z nich pełni istotną rolę w diagnostyce nieco innych zaburzeń i inne są wskazania do jego pomiaru.
Układ czerwonokrwinkowy
Składają się na niego pomiar poziomu hemoglobiny oraz kilku parametrów określających liczbę, wielkość i procentowy udział czerwonych krwinek w objętości krwi obwodowej. W skład tej części morfologii wchodzą:
- hemoglobina (Hb),
- liczba erytrocytów (RBC),
- hematokryt (Ht, HCT),
- średnia objętość erytrocytu (MCV),
- średnia masa hemoglobiny w erytrocycie (MCH),
- średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie (MCHC),
- rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów (RDW),
- liczba retikulocytów, czyli niedojrzałych erytrocytów (RC).
Badania z tego układu wykonuje się przy objawach niedokrwistości, niedoboru żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12 lub nadmiaru czerwonych krwinek (czerwienica, odwodnienie)
Układ białokrwinkowy
Część morfologii stanowiąca układ białokrwinkowy mówi o tym, ile poszczególnych typów leukocytów znajduje się we krwi pacjenta. W jej skład wchodzą następujące parametry:
- całkowita liczba leukocytów we krwi (WBC),
- neutrofile (NEUT/NE),
- eozynofile (EOS),
- bazofile (BASO),
- limfocyty (LYM, LYMPH),
- monocyty (MONO).
Na podstawie analizy udziału poszczególnych frakcji białych krwinek lekarz może zdiagnozować takie zaburzenia jak białaczki, ostre zakażenia bakteryjne, infekcje wirusowe, przebyte urazy i wiele innych.
Układ płytek krwi
Ostatnim elementem, który opisują zbiorczo wyniki badań krwi jest układ płytek krwi. Są to niewielkie elementy odpowiadające głównie za procesy krzepnięcia. Oznaczane parametry to:
- całkowita liczba płytek krwi (PLT),
- średnia objętość płytki (MPV),
- wskaźnik rozpiętości rozkładu objętości płytek (PDW).
Wskazaniem do badań są zaburzenia krzepliwości krwi (nadmierna lub niedostateczna krzepliwość). Do objawów należą między innymi przedłużające się i częste krwawienia (z nosa, dziąseł), łatwo powstające i długo znikające siniaki.
Aby wykonać badanie krwi w podstawowym zakresie, nie trzeba czekać, aż pojawią się niepokojące objawy. Morfologia krwi wykonywana regularnie pozwala szybko zorientować się w stanie zdrowia i zareagować, jeśli zachodzi taka potrzeba.
Morfologia – normy wyników krwi i ich intepretacja
Morfologia to podstawowe badania krwi, których wyniki są podane wraz z normami przyjętymi w danej grupie wiekowej i płci. Co ważne, normy te mogą być różne dla różnych laboratoriów. Co więcej, nie można rozważać poszczególnych parametrów w oderwaniu od pozostałych, a także od ogólnego stanu organizmu, dlatego wyniki badań krwi powinien za każdym razem interpretować lekarz.
Mając to na uwadze, należy traktować poniższe normy dla wyników badań morfologii krwi jedynie orientacyjnie:
UKŁAD CZERWONOKRWINKOWY
hemoglobina (HB):
- kobiety: 6,8-9,3 mmol/l (11,5-15,5 g/dl)
- mężczyźni: 7,4-10 mmol/l (13,5-17,5 g/dl)
liczba erytrocytów (RBC):
- niemowlęta: 3,8 M/mcl
- kobiety: 3,9-5,6 M/mcl (4,2-5,4 x (10)12/l)
- mężczyźni: 4,5-6,5 M/mcl (4,7-6,1 x (10)12/l)
hematokryt (Ht, HCT):
- dzieci do lat 15: 35-39%
- kobiety: 37-47%
- mężczyźni: 40-51%
średnia objętość erytrocytu (MCV):
- 90-97 fl (femtolitrów)
średnia masa hemoglobiny w erytrocycie (MCH):
- 26-32 pg (pikogramów)
średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie (MCHC):
- 31-36 g/dl (20-22 mmol/l)
rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów (RDW):
- 11,5-14,5%
liczba retikulocytów, czyli niedojrzałych erytrocytów (RC):
- 0,5-1,5% liczby erytrocytów (20-100 x (10)3/mcl)
UKŁAD BIAŁOKRWINKOWY
całkowita liczba leukocytów we krwi (WBC):
- 4,1-10,9 x (10)3/mcl (4-10,8 x (10)9/l)
neutrofile (NEUT/NE):
- 2,5-6,5 x (10)3/mcl (1,8-7,7 x (10)9/l)
eozynofile (EOS):
- 0,1-0,3 x (10)3/mcl (0-0,45 x (10)9/l)
bazofile (BASO):
- poniżej 0,1 x (10)3/mcl (0-0,2 x (10)9/l)
limfocyty (LYM, LYMPH):
- 0,6-4,1 x (10)3/mcl (1-4,5 x (10)9/l lub 20-45%)
monocyty (MONO):
- 0,1-0,4 x (10)3/mcl (0-0,8 x (10)9/l)
UKŁAD PŁYTEK KRWI
całkowita liczba płytek krwi (PLT):
- 140-440 x (10)3/mcl (130-450 x (10)9/l)
średnia objętość płytki (MPV):
- 7,5-10,5 fl (femtolitrów)
wskaźnik rozpiętości rozkładu objętości płytek (PDW)
- 6,1–11 fl (femtolitrów)
Dowiedz się:
