Masz lecieć samolotem? Te leki mogą uratować ci życie! Zobacz, jak chronić swoje zdrowie w dalekiej podróży

Loty samolotem są sporym obciążeniem dla organizmu. Zwłaszcza gry trwają wiele godzin, mogą przyczynić się do rozwoju różnych problemów i chorób, których powikłania bywają śmiertelne.

Zagrożenia zdrowotne przy długich podróżach lotniczych obejmują:

• zaburzenia krążenia i niedotlenienie,

• choroba lokomocyjna,

• napady lęku,

• żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ),

• przenoszenie chorób zakaźnych,

• jet-lag, czyli zmęczenie spowodowane zmianą strefy czasowej.

Czynniki występujące w kabinie samolotu to szczególnie niebezpieczna kombinacja grożąca zakrzepami. To dlatego, że unieruchomienie i niedotlenienie związane z przebywaniem na wysokości kilku tysięcy metrów nad poziomem morza nasila procesy koagulacji krwi, czemu sprzyja także pozycja siedząca i niewielka przestrzeń na nogi. Niekorzystne zmiany w organizmie potęguje jego odwodnienie związane z bardzo niską wilgotnością powietrza w związku ze stosowanie klimatyzacji. Zwiększa gęstość krwi, a to kolejny czynnik zakrzepicy. Jej objawy to ból, zaczerwienienie i obrzęk jednej nogi, a powikłaniem może być zatorowość płucna czy udar mózgu.

Zobacz: Może ci zepsuć urlop, ale pozwoli wykryć próchnicę. Ból w czasie lotu ujawni problem z zębami

W przypadku długich lotów trwających powyżej 6 godzin ryzyko zakrzepicy jest 2,3 razy większe niż przy krótkich i rośnie o 26 proc. na każde dodatkowe 2 godziny lotu. Co więcej, zagrożenie jest 2 razy większe w przypadku miejsca przy oknie w porównaniu z miejscem przy przejściu, szczególnie dla otyłych osób.

Sprawdź też: Tego nie rób w samolocie, grozi powikłaniami

Jak jednak sugerują badania, w ogólnej populacji zakrzepica po locie nie jest taka częsta, bo występuje raz na 4656 lotów trwających powyżej 4 godzin, jednak rośnie wraz z ich długością.

Jeżeli przyjmujesz leki na stałe, konieczna jest kontynuacja ich regularnego przyjmowania podczas lotu i całej podróży. Osoby z czynnikami ryzyka rozwoju żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej mogą natomiast potrzebować leków antykoagulacyjnych, czyli zapobiegających nadmiernemu krzepnięciu krwi, co wyjaśniamy dalej.

Krążenie krwi poprawia skutecznie suplement diety albo lek z diosminą i hesperydyną, które są dostępne bez recepty.

Przed wejściem do samolotu zaleca się przyjmowanie dodatkowych leków tylko w razie potrzeby, np. w przypadku choroby lokomocyjnej warto sięgnąć po wyciąg z imbiru, który działa skuteczniej niż wiele środków chemicznych.

W razie zdenerwowania można sięgnąć po naturalny ziołowy środek wyciszający. Jest też jednak szczególnie niezalecany rodzaj leków, które nie powinny być przepisywane pacjentom przychodzącym do lekarza z lękiem przed lotem. To benzodiazepiny takie jak Diazepam, które działają nasennie. Nie są one przeznaczone do leczeni fobii, a stosowanie w umiarkowanej nerwicy jest przeciwwskazane z kilku powodów. Oprócz nasilania ryzyka rozwoju zakrzepicy zmniejszają one szanse na szybką reakcję i działania ratujące życie w sytuacji jego zagrożenia. Podobnie jest z lekami uspokajającymi takimi, jak hydroksyzyna.

Część osób na leki z grupy benzodiazepin reaguje też inaczej pobudzeniem i agresją. Zachowaniom zagrażającym bezpieczeństwu w sytuacji dużego stresu podczas lotu sprzyja także alkohol.

Trzeba ponadto pamiętać, że wspominane środki należą do grupy leków psychotropowych. Na ich przewóz trzeba mieć kopię recepty i zezwolenie od Głównego Inspektora Farmaceutycznego, o które należy wystąpić odpowiednio wcześniej przed podróżą.

Wielogodzinne unieruchomienie w warunkach lotu może doprowadzić do zastoju krwi w żyłach głębokich nóg, co grozi rozwojem zakrzepicy zwłaszcza u osób z innymi czynnikami ryzyka, a jest ich wiele. Zagrożenie żylną chorobą zakrzepowo-zatorową rośnie znacznie już przy lotach trwających powyżej 4 godz.

Przypadki zakrzepicy związanej z podróżą lotniczą są znane od lat 1950., dzięki czemu przeprowadzono wiele badań na temat profilaktyki. Zalecane jest wtedy noszenie specjalnych podkolanówek uciskowych, a jeśli pacjent nie otrzymuje leczenia przeciwkrzepliwego, powinien przyjmować ważny lek. To podskórny zastrzyk z drobnocząsteczkową heparyną (np. Clexane), który podaje na 2-4 godziny przed lotem.

Zagrożenie zakrzepicą żył głębokich nóg zwiększa się znacznie w przypadku występowania czynników ryzyka takich, jak:

• poważne urazy i złamania, zwłaszcza kości nóg i miednicy,

• przebyte operacje chirurgiczne, w tym biodra i kolana,

• choroba nowotworowa, zwłaszcza podczas chemioterapii,

• choroby i zaburzenia powodujące nasilone krzepnięcie krwi,

• ciężka niewydolność serca,

• przebyta zatorowość płucna.

W opisanych przypadkach pacjenci najczęściej stosują już leczenie przeciwzakrzepowe, jeśli jednak tak nie, jest ono koniecznością.

Należy pamiętać, że przyjmowanie dostępnych bez recepty leków rozrzedzających krew, takich jak Aspiryna czy Acard, nie zapobiega zakrzepom i nie jest zalecane.

W wielu sytuacjach nie trzeba stosować przed lotem heparyny, jednak szczególnie istotne jest wspomaganie krążenia w nogach za pomocą odzieży kompresyjnej. Zmienny nacisk wzdłuż podkolanówki czy pończochy tzw. przeciwżylakowej ułatwia odpływ krwi z kończyn, zmniejsza opuchliznę nóg i łagodzi inne objawy zaburzeń krążenia. Należą do nich m.in. uczucie ciężkości, ból, mrowienie i drętwienie.

Bardzo ważne jest, by przy istniejących problemach krążeniowych stosować kompresję o stopniu zaleconym przez lekarza, z którym trzeba też skonsultować ew. przeciwwskazania. W innych przypadkach można stosować prewencyjnie najmniejszy ucisk, choć nie jest to odpowiednia metoda w przypadku niedokrwienia nóg m.in. na tle cukrzycy i miażdżycy.

Profilaktyczny, I stopień kompresji w niemieckiej skali RAL to 18-21 mmHg, we francuskiej ASQUAL jego odpowiednik to II klasa kompresji z uciskiem 10-15 mmHg.

Z badań wynika, że w przypadku osób z umiarkowanym ryzykiem zakrzepicy żył głębokich (jak poniżej) ochronna kompresja może zmniejszyć zagrożenie ich rozwojem o 90 procent.

Noszenie podkolanówek lub innej odzieży kompresyjne na nogi jest zalecane w następujących sytuacjach:

• przebyta zakrzepica żył głębokich,

• późna ciąża lub pierwsze tygodnie po urodzeniu dziecka,

• umiarkowana niewydolność serca,

• dotkliwe problemy z oddychaniem,

• ciążka choroba zakaźna w ciągu kilku ostatnich tygodni,

• choroby krwi i zaburzenia zwiększające jej krzepliwość,

• stosowanie terapii hormonalnej, w tym pigułki antykoncepcyjnej,

• zabiegi chirurgiczne w obrębie goleni, w tym endoskopowe,

• poważne żylaki nóg,

• przebyta operacja laparoskopowa,

• niedawne uruchomienie powyżej 3 dni,

• wiek powyżej 40 lat,

• otyłość z BMI powyżej 30.

Pamiętaj, tak możesz chronić się przed zakrzepicą:

1. Nie noś ubrań wywierających miejscowy ucisk na ciało, zwłaszcza od pasa w dół (np. dopasowane spodnie z elastycznej tkaniny).

2. Bądź maksymalnie aktywny podczas lotu, często zmieniaj pozycję i ruszaj zwłaszcza nogami, by pobudzić krążenie w łydkach, np. co pół godziny zginaj i prostuj nogi, stopy i palce u nóg, a od czasu do czasu dociskaj śródstopie do podłogi lub podnóżka.

3. Jeśli to możliwe, co około godzinę wstawaj, żeby się przejść.

4. Pij jak najwięcej płynów, aby uniknąć odwodnienia, ale unikaj potęgujących je związków: kofeiny zwłaszcza w kawie oraz napojów z alkoholem.

5. Nie przyjmuj tabletek nasennych, a takie działanie ma wiele środków uspokajających; powodują one niestety bezruch i zwiększają ryzyko rozwoju zakrzepów krwi.

6. Zakładaj specjalne podkolanówki lub rajstopy kompresyjne.

Źródła:

• Good advice for long flights SOS International

• Zakrzepica a podróż Puls Medycyny

• Avoiding Blood Clotting Complications When Flying Before and After Surgery Hospital for Special Surgery

• Venous thromboembolism prophylaxis on flights Jornal Vascular Brasileiro

• How to prevent DVT when travelling Patient