Niewydolność serca - objawy, przyczyny i leczenie. Jak wygląda życie codzienne osoby z niewydolnością serca?

Jak wynika z raportu Warsaw Enterprise Institute niewydolność serca w Polsce dotyczy już 600–700 tys. osób. Rocznie na tę chorobę umiera 60 tys. Polaków, z kolei ok. 150 tys. pacjentów jest hospitalizowanych. Szacuje się jednak, że w ciągu najbliższych lat statystyki te mogą się niekorzystnie zmienić, a liczba chorych na niewydolność serca wzrosnąć nawet o 25 proc.

Na czym polega niewydolność serca?

W wyniku niewydolności serca do narządów nie jest doprowadzana odpowiednia ilość tlenu, która powinna do nich trafić wraz z krwią pompowaną przez serce. Zazwyczaj niewydolność serca jest skutkiem uszkodzenia zastawek lub mięśnia serca. Wyróżnić możemy kilka rodzajów tego schorzenia na podstawie częstotliwości występowania objawów:

• ostra niewydolność serca, jeżeli objawy pojawiają się szybko i nagle.
• przewlekła niewydolność serca, jeżeli przebieg objawów ma charakter stabilny, pogarszający się lub nierówny, utrzymując się przy tym przez, co najmniej 1 miesiąc,
• zastoinowa niewydolność serca w przypadku połączenia ostrej i przewlekłej wraz z występującymi jednocześnie cechami przewodnienia organizmu. Dochodzi wtedy do zastojów krwi w różnych narządach.

Istnieje również klasyfikacja niewydolności serca dotycząca występowania krążenia małego i dużego:

• krążenie małe – prawokomowa niewydolność serca
• krążenie duże – lewokomorowa niewydolność serca
• niewydolność obukomorowa

Podwyższone ryzyko niewydolności serca

Na niewydolność serca w przeważającej większości chorują osoby po 65. roku życia. Wynika to z naturalnego procesu starzenia się organizmu i tym samym osłabienia serca i całego układu krwionośnego. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby, zmagające się z chorobami układu sercowo-naczyniowego. To zazwyczaj one wywołują niewydolność serca. Wśród tych, które uznaje się za najgroźniejsze, jest choroba niedokrwienna serca, która pojawia się bardzo często po jego zawale. Kiedy serce jest narażone na zwiększone obciążenie, jak np. przy nadciśnieniu tętniczym, również jego sprawność się obniża, co skutkuje niewydolnością. Nie można jednak bagatelizować innych schorzeń tego układu, jak wady zastawkowe serca czy też kardiomiopatie. Ponadto, objawy niewydolności serca w starszym wieku mogą pojawić się u osób chorujących na cukrzycę czy zapalenie mięśnia sercowego.
Warto wspomnieć, że niedotlenienie serca może wystąpić w wyniku chorób związanych z innymi układami. Należą do nich: marskość wątroby, niedokrwistość, astma i nadczynność tarczycy.

Niewydolność serca – objawy

Objawy niewydolności serca mogą pojawić się nagle, a niekiedy nawet niepostrzeżenie. Nie zawsze możliwe jest odpowiednie określenie, co mogłoby być ich przyczyną, traktując ten stan jako przejściowy. Jeżeli jednak osoba znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka lub też nigdy wcześniej nie miała do czynienia z podobnymi objawami, koniecznie powinna skonsultować się z lekarzem w celu wykonania stosownych badań. Niekiedy, w pierwszym stadium choroby nie pojawiają się niepokojące sygnały, a choroba rozwija się bezobjawowo.

Przy niewydolności serca pacjent odczuwa duszności, początkowo jedynie w trakcie wysiłku fizycznego, później nawet podczas niewielkich aktywności. Charakterystycznym dla niewydolności stanem jest też uczucie duszności przez ok. 2 minuty po przyjęciu pozycji leżącej. Pojawia się też uczucie zmęczenia, a dotychczas bez problemu wykonywane czynność przysparzają pacjentowi trudność. Niekiedy też na kostkach nóg występuje obrzęk.

Nie wszystkie objawy niewydolności serca są jednak tak charakterystyczne i mogą zostać właściwie odczytane jako sygnały, że układ sercowo-naczyniowy nie pracuje prawidłowo. Do mniej typowych i występujących rzadziej zaliczamy: zawroty głowy, uczucie pełności, omdlenia, kaszel nocny i świszczący oddech. Można te objawy skojarzyć z wieloma innymi chorobami, w tym m.in. z przejściową infekcją i zmęczeniem.

Leczenie niewydolności serca

W przypadku przewlekłej niewydolności serca stosuje się kompleksowe leczenie, ponieważ rokowania, szczególnie w zaawansowanym stadium choroby, są najgorsze oraz najbardziej niepokojące. Wykorzystuje się przy tym leczenie przyczynowe, które polega na wyeliminowaniu przyczyn choroby. W tym zakresie wykonuje się m.in. chirurgiczne korekty wad zastawkowych serca czy też usuwa ogniska odpowiadające za zaburzenia rytmu pracy serca. Bardzo ważne jest też to, jak bardzo pacjent zmieni swoje życie.

Leczenie niewydolności serca musi też obejmować zmianę dotychczasowych nawyków, w mniejszym bądź większym stopniu:

• ograniczenie spożywania soli,
• większa aktywność fizyczna,
• rezygnacja z alkoholu i papierosów,
• regularna kontrola masy ciała,
• unikanie miejsc o wysokim poziomie wilgotności i wysokich temperatur.

Leczenie niewydolności serca ma jednak najczęściej charakter farmakologiczny. Pacjent otrzymuje odpowiednie leki, które możemy podzielić na trzy grupy: inhibitory konwertazy angiotensyny, β-blokery i antagoniści aldosteronu. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie zabiegu inwazyjnego, podczas którego wszczepia się elektrody do serca lub też za pomocą specjalnego urządzenia przywraca prawidłową czynność serca. W przypadkach skrajnych najlepszym rozwiązaniem jest przeszczep serca. Według szacunkowych danych ryzyko zgony w trakcie operacji wynosi 20 proc.

Życie z niewydolnością serca

Osoby zmagające się z tą chorobą, przy odpowiednio wcześnie postawionej diagnozie oraz podjęciu odpowiedniego leczenia, mają szansę normalnie funkcjonować w społeczeństwie. W przypadku przewlekłej niewydolności serca trzeba jednak mieć świadomość, że leczenie jest wymagane już do końca życia. Jest to związane z leczeniem farmakologicznym, aby ograniczyć postępowanie choroby i złagodzić jej objawy. Taki pacjent na co dzień zmaga się jednak z wieloma problemami. Zazwyczaj jest to osoba starsza, która nie jest już aktywna, a niedotlenienie serca jeszcze bardziej potęguje problem. Jednak wdrożenie terapii wyraźnie obniża ryzyko przedwczesnej śmierci. Ponadto pozwala choremu w wielu przypadkach bezobjawowo przechodzić chorobę.
Niewydolność serca to nie wyrok. Obecnie dzięki postępowi technologicznemu w medycynie można skutecznie leczyć tę chorobę, nawet jeżeli jest jej już zaawansowane stadium. Farmakologiczne leczenie nie jest już jedyną opcją. W Polsce każdego roku przeprowadza się około 100 przeszczepów serca, co dla wielu pacjentów jest jedyną szansą na dłuższe życie.

Astma, wady serca, niewydolność krążeniowa - cierpisz na nie? Zaszczep się przeciwko grypie: