Jakie objawy powoduje ostroga piętowa i na czym polega jej leczenie? Przyczyny zapalenia rozcięgna piętowego i metody zapobiegania zmianom

Ostroga piętowa to powszechnie stosowana nazwa zapalenia rozcięgna podeszwowego. To właśnie stan zapalny powoduje uciążliwe dolegliwości bólowe, a nie bezpośrednio narośl kostna w pięcie (czyli właśnie ostroga), która tworzy się z czasem na spodzie stopy.

Rozcięgno podeszwowe to rodzaj szerokiego, płaskiego ścięgna, które przebiega od pięty do palców i łączy się z mięśniami krótkimi stopy. Kiedy pojawia się stan zapalny, okoliczne tkanki stają się bolesne podczas ucisku, trudność sprawia też wyprostowanie palców stopy.

Ostroga piętowa to schorzenie postępujące, a z czasem ból może pojawiać się także w nocy i w czasie spoczynku. Dlatego ważne jest zgłoszenie się do lekarza ortopedy, kiedy dolegliwości bólowe nie są jeszcze bardzo nasilone, a na kości pięty nie wytworzyło się charakterystyczne zgrubienie. Nieleczona ostroga piętowa może powodować stały ból, a przewlekły stan zapalny nie jest obojętny dla organizmu.

Ból pięty przy chodzeniu i objawy podobne jak przy ostrodze piętowej mogą ponadto być wywołane przez:

• zapalenie ścięgna Achillesa,
• koślawość pięty i/lub kolan,
• urazy takie jak złamania,
• uszkodzenie tkanek miękkich,
• zespół cieśni kanału stępu,
• ostrogę Haglunda (inaczej piętę Haglunda).

Warto wiedzieć, że zespół cieśni kanału stępu nie jest spowodowany nadmiernym spłaszczeniem i stanem zapalnym rozcięgna podeszwowego, a drażnieniem gałęzi nerwowej, która unerwia okolicę pięty. Metody leczenia są w tym przypadku inne niż przy ostrodze piętowej. Inaczej leczy się także chorobę Haglunda.

Przyczyną powstawania ostrogi piętowej jest nadmierne rozciąganie więzadła stopy podczas chodzenia. Może się tak dziać w przypadku noszenia nieodpowiedniego obuwia (najczęściej wtedy, gdy buty są zbyt luźne), wad anatomicznych (koślawienie stopy) oraz podczas uprawiania sportów, takich jak tenis czy siatkówka. Schrzorzeniu sprzyja też pokonywanie wielu kilometrów na piechotę lub biegiem, zwłaszcza w przypadku noszenia zbyt twardych, nie amortyzujących stopę butów.

Ból pięty przy chodzeniu często pojawia się także u osób z nadwagą, ponieważ duża masa ciała powoduje zwiększony nacisk na więzadła stopy. Nadmierny ciężar powoduje, że podłużny łuk stopy spłaszcza się, a rozcięgno piętowe jest zbytnio naciągnięte podczas chodzenia.

Jeśli ból pięty nie jest leczony, może dojść do powstawania złogów wapiennych, które tworzą narośl na spodzie stopy, czyli właściwą ostrogę piętową. Może ona uciskać na nerwy, powodując dalsze problemy.

Ból spowodowany stanem zapalnym rozcięgna podeszwowego czasem jest tak silny, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Początkowo pojawia się jedynie podczas chodzenia czy biegania, a w późniejszym etapie rozwoju schorzenia może stać się chroniczny.

Kiedy pojawia się ból pięty przy chodzeniu, należy udać się do lekarza ortopedy. Przy podejrzeniu, że przyczyną dolegliwości może być ostroga piętowa, lekarz wykona najpierw badanie palpacyjne (dotykowe), a dopiero później zleci dodatkowe badania, zazwyczaj zdjęcie RTG lub badanie USG, które potwierdzą wstępną diagnozę.

Jeśli przyczyną dolegliwości jest ostroga piętowa, ból zlokalizowany będzie mniej więcej pośrodku pięty. Może też jednak być odczuwany w jej tylnej części bocznej. Inne schorzenie dające podobne objawy – choroba Haglunda (tzw. ostroga Haglunda) – przy badaniu palpacyjnym powoduje ból w nieco innym miejscu. Pojawia się on nad piętą, w miejscu, gdzie znajduje się przyczep ścięgna Achillesa.

Leczenie w przypadku ostrogi piętowej polega przede wszystkim na noszeniu specjalnych wkładek do obuwia, których zadaniem jest amortyzacja pięty. Najlepsze są w tym celu wkładki żelowe. Ortopeda może także zalecić wykonanie wkładek ortopedycznych na zamówienie, zwłaszcza jeśli stopa wymaga korekty ustawienie.

Ostroga piętowa wymaga noszenia butów na płaskim obcasie i z elastyczną podeszwą – zapewniają one odpowiednią amortyzację i redukują dolegliwości bólowe podczas chodzenia. Buty powinny zapewniać też stopie odpowiednią stabilizację (nie mogą być zbyt luźne).

W przypadku, gdy stan zapalny rozcięgna podeszwowego jest nasilony, lekarz przepisuje niesteroidowe leki przeciwzapalne. Konieczne może być też podawanie miejscowo zastrzyków przeciwzapalnych zawierających leki sterydowe.

Przy ostrodze piętowej właściwym leczeniem jest fizykoterapia. Zaleca się zwłaszcza laseroterapię, a także nieco mniej skuteczne u niektórych zabiegi ultradźwiękami, falą uderzeniową, polem magnetycznym czy prądami TENS, a także krioterapia miejscowa. Niektóre z nich wykonuje się z zastosowaniem preparatów przeciwzapalnych w żelu lub kremie, które dzięki temu wnikają głęboko w tkanki.

Niektórzy lekarze od razu przepisują jednak terapię najskuteczniejszą, bo wykorzystującą osocze bogatopłytkowe (PRP, ang. platelet rich plasma) uzyskane z krwi pobranej przed zabiegiem od klienta. Podaje się je w formie zastrzyku bezpośrednio w zmienioną strukturę kostną, kilkuktrotnie w odpowiednich odstępach czasu. Osocze redukuje stan zapalny i pobudza tkanki do szybszej regeneracji.

Zalecanym elementem fizjoterapii są ćwiczenia rozciągające jej struktury i likwidujące przykurcze, a także wzmacniające mięśnie stopy i zapobiegające jej koślawieniu. Zalecany jest także masaż stóp, który można wykonać za pomocą niewielkich rollerów i odpowiednio twardych piłeczek. W niektórych przypadkach stosuje się plastrowanie (tzw. taping) lub zakładanie na noc specjalnej szyny (ortezy).

Leczenie ostrogi piętowej jest długotrwałe – niezależnie od obranej metody trwa średnio około roku. Warto rozpocząć je szybko również dlatego, że początkowo problem łatwiej poddaje się terapii.

Tak jest nawet w przypadku ostrzykiwania pięty osoczem bogatopłytkowym, bo chociaż okres wykonywania zabiegów trwa kilka miesięcy, efekty terapii pojawiają się z dużym opóźnienie. W większości przypadków daje ona jednak dobre rezultaty.

Jeśli jednak się zdarzy, że metody zachowawcze nie przynoszą rezultatów w postaci zmniejszenia dolegliwości bólowych, przeprowadza się operację, która najczęściej polega na wycięciu tzw. ostrogi, czyli zgrubienia na kości pięty. Jest to zabieg bezpieczny i przynosi trwałą ulgę w bólu i poprawę komfortu życia pacjenta.

Ostroga piętowa to schorzenie nawracające. Ból pięty może pojawiać się po długim spacerze czy noszeniu niewygodnych butów. Jedną z metod profilaktyki bólu przy chodzeniu jest zachowanie prawidłowej masy ciała – mniejsza waga to mniejszy nacisk na pięty podczas chodzenia czy stania. Zalecane jest także noszenie wygodnego obuwia, najlepiej na elastycznej podeszwie (sportowego). Co ważne, buty trzeba często zmieniać w ciągu tygodnia zamiast chodzić ciągle w tej samej parze.

W profilaktyce ostrogi pomocne jest też wykonywanie ćwiczeń stóp zaleconych przez ortopedę. Pomagają one utrzymać piętę we właściwej pozycji, zapobiegają koślawieniu nóg i rozwojowi dolegliwości bólowych.

ZOBACZ: Czy dzieci powinny nosić obuwie w domu? „Każdy kapeć, każdy but będzie ograniczał pracę mięśni” – ekspert: Rita Calderaro-Poczmańska, fizjoterapeutka dziecięca