Arbuz to świetny owoc na lato, ale trzeba znać wielkość porcji. Wtedy pomaga przy nadciśnieniu i treningu, można też jeść go przy cukrzycy

Arbuz, inaczej kawon (Citrullus lanatus) botanicznie zaliczany jest do rodziny roślin dyniowatych i spokrewniony z ogórkiem, dynią, kabaczkiem czy patisonem. Pomimo tego nie jest warzywem, tylko owocem, bo wynika to ze słodkiego smaku związanego z istotną zawartością cukrów. Częścią jadalną rośliny jest duża jagoda tzw. prawdziwa. Cechy takiego owocu to skórzasta skorupa, soczysty miąższ i nieodgrodzone od niego pojedyncze lub liczne nasiona bez twardej łupiny jako orzech, które nie tworzą dołka.

Arbuz ma pyszny, intensywnie różowy lub słonecznie żółty miąższ, ukryty pod grubą zieloną i (z reguły) niejadalną skórą. Roślina ta wywodzi się z terenów południowej Afryki, gdzie rośnie dziko. Udomowiona została w północnej Afryce ponad 5 tysięcy lat temu. Współcześnie wyróżnia się cztery rodzaje arbuzów, z których jadany jest arbuz zwyczajny.

Zobacz: Jak wybrać dojrzałego arbuza?

Sezon na arbuzy zaczyna się w Polsce w czerwcu i trwa do września, przy czym przez większość roku w sklepach dostępne są owoce importowane. Przy zakupie trzeba przy tym uważać, bo nawet latem są często oferowane obok tych krajowych.

Arbuz jest owocem o niskiej kaloryczności, ponieważ głównym składnikiem jego miąższu jest woda, która stanowi, aż 92 proc. miąższu. W 100 g owocu zawarte jest ok. 37 kalorii. Jednak już pestki arbuza to ok. 360 kcal w 100 g.

W miąższ arbuza kalorie zapewniają węglowodany proste w ilości ok. 8,5 g w 100-gramowej porcji. W arbuzie znajduje się bardzo mało białka, bo tylko 1 g, plus znikome ilości tłuszczu.

Wartość indeksu glikemicznego arbuza wskazuje, że owoc ten nie powinien znaleźć się w diecie osób z cukrzycą i zaburzeniami gospodarki węglowodanowej w dużych ilościach. Indeks glikemiczny arbuza jest wysoki (IG 70). Należy jednak pamiętać, że wartość indeksu glikemicznego odnosi się do takiej porcji danego produktu, jaka dostarcza 50 g węglowodanów przyswajalnych, a więc przypadku arbuza będzie to aż 625 g owocu.

Diabetycy, osoby z insulinoopornością i hipoglikemią reaktywną mogą spożywać arbuza, ale w niewielkich porcjach, najlepiej ok. 150 g (szklanka kawałków). Najlepiej połączyć owoc z jogurtem naturalnym lub orzechami, które dodatkowo obniżą ładunek glikemiczny posiłku. Podobne porcje zalecane są w przypadku osób odchudzających się i pilnujących stałej masy ciała.

Arbuz zawiera stosunkowo niewielkie ilości witamin. Wspomnieć należy przede wszystkim o antyoksydacyjnej witaminie C (8,1 mg w 100 g), która wspomaga wchłanianie żelaza z pożywienia, a także wzmacnia naczynia krwionośne. W miąższu arbuza występuje beta-karoten (238 mikrogramów) będący prekursorem witaminy A, która wzmacnia wzrok i działa ochronnie na skórę. Arbuz to źródło potasu (112 mg w 100 g owocu), który obniża ciśnienie krwi.

Dodatkową wartość niosą obecne w miąższu arbuza przeciwutleniacze: likopen, luteina oraz aminokwas – cytrulina.

Zobacz również: Orzeźwiająca lemoniada arbuzowa nawadnia, odmładza i wspomaga odchudzanie. Działa jak izotonik. Wypróbuj przepis na domowy napój

Arbuz to owoc polecany osobom aktywnym fizycznie. Szczególnie warto sięgać po niego po wzmożonym wysiłku fizycznym – ze względu na zawartość łatwo wchłanianych węglowodanów prostych, a także w trakcie wysiłku – by nawodnić organizm.

Ponadto warto polecić ten owoc sportowcom – dzięki zawartości L-cytruliny. Ten aminokwas występuje w miąższu owocu, w ilości 300 mg na 100 g owocu. W organizmie cytrulina pełni istotną rolę w cyklu mocznikowym. Przekształcana jest w argininę, która stymuluje syntezę tlenku azotu w naczyniach krwionośnych, co powoduje, że naczynia się rozszerzają. Dzięki temu organizm jest bardziej wydolny i dłużej może kontynuować wysiłek fizyczny.

Niektóre badania wykazały, że systematyczne zażywanie większych dawek cytruliny poprawia wytrzymałość siłową. Niestety należy wiedzieć, że nie da się dostarczyć odpowiedniej ilość cytruliny spożywając arbuzy, mimo że są jednym z lepszych, żywieniowych źródeł tego aminokwasu. Pomocny może więc okazać się w tym przypadku świeżo wyciskany sok z arbuza. Jego picie dodatkowo podniesie poziom argininy we krwi, co prowadzi do lepszego ukrwienia i dotlenienia mięśni szkieletowych i serca. Wystarczą dwie szklanki świeżo wyciśniętego soku, aby zawartość argininy we krwi wzrosła o 10 procent. Cytrulina jest także środkiem zwiększającym potencję u mężczyzn, przy czym stosowana jest wraz z L-argininą.

Spożywanie arbuza jest wskazane dla osób z nadciśnieniem. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Stanowym Florydy wykazały, że zażywanie 6 gramów cytruliny codziennie przez 6 tygodni usprawnia prawidłowe funkcjonowanie tętnic, a w konsekwencji obniża ciśnienie krwi u pacjentów ze zbyt wysokim jego poziomem. Drugim mechanizmem odpowiedzialnym za obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, jest moczopędne działanie arbuza.

Arbuz w ciąży nie jest owocem zakazanym – bez obaw mogą być spożywane przez ciężarną. Na jedzenie arbuza w ciąży powinny uważać kobiety, u których stwierdzono cukrzycę ciążową. W ich przypadku należy konsumować arbuzy w niewielkich porcjach. 100-200 g arbuza nie zaszkodzi, ale większe porcje mogą sprawiać, że poziom glukozy we krwi gwałtownie wzrośnie, a następnie gwałtownie spadnie w wyniku działania insuliny.

Miąższ arbuza nawadnia, dostarcza potasu oraz witaminy C, która zwiększa efektywność wchłaniania żelaza z pożywienia. Warto dodawać go do pokarmów, które zawierają żelazo, czyli łączyć go w koktajlu ze szpinakiem lub dodać do owsianki.

Zachcianki na arbuza odczuwane przez kobietę w ciąży bez obaw mogą zostać spełniane. Ten pyszny i soczysty owoc może pomóc w niwelowaniu porannych mdłości, gasić pragnienie w ciepłe dni, a także poprawić nastrój – jest przecież bardzo smaczny.

Polecamy: Nie wyrzucaj skórek, je też możesz zjeść

Arbuz to duży owoc, który można pokroić w różny sposób. Najpopularniejszą opcją jest przekrojenie owocu na pół i następnie odkrajanie plastrów arbuza. Następnie można wykroić miąższ, by oddzielić go od niejadalnej skórki i pokroić go w kostkę. Można także odgryzać kawałki plastra arbuza, trzymając za skórkę.

Drugim sposobem jest przekrojenie arbuza na pół i za pomocą łyżki wydrążanie porcji miąższu, które można bezpośrednio zjadać lub wykorzystać do sałatki owocowej, lub jako dodatek do deseru.