Dieta przy Hashimoto wspomaga leczenie. To ważne, aby wiedzieć, co jeść, a czego nie jeść przy chorej tarczycy

Hormony produkowane przez tarczycę są głównymi, które regulują tempo przemiany materii. Ich zachwianego poziomu nie jest w stanie wyregulować tylko dieta, dlatego fundamentem leczenia Hashimoto jest dwukierunkowe działanie w postaci farmako- i dietoterapii. 

Czytaj: Objawy chorób autoimmunologicznych nasilają się latem. Na co zwrócić uwagę?

Wiele klinicznych badań naukowych potwierdza regułę zwiększenia masy ciała, nawet przy stosowaniu diety o adekwatnej do potrzeb organizmu kaloryczności, u osób z niedoczynnością tarczycy. Przyczyną tego stanu jest niebranie pod uwagę spowolnionego metabolizmu, determinowanego niedostateczną produkcją hormonów tarczycowych.

Zdrowa kobieta, której dzienne zapotrzebowanie kaloryczne wynosi 2200 kcal stosując dietę zapewniającą taką ilość energii, nie będzie tyła. Ta sama kobieta ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy z dużym prawdopodobieństwem zaobserwuje przyrost masy ciała.

Ze względu na przewlekły stan zapalny w organizmie osoby ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto, dieta, powinna mieć charakter przeciwzapalny (dieta przeciwzapalna) i eliminujący alergeny pokarmowe, mogące wywołać reakcję uczuleniową. Nie oznacza to wykluczania wszystkich potencjalnie alergennych składników żywności, ponieważ takie działanie nie ma potwierdzonej skuteczności.

Ewentualne usuwanie z diety przy Hashimoto konkretnych pokarmów powinno być poparte diagnostyką laboratoryjną i badaniami, które potwierdzą szkodliwość glutenu, białek mleka lub laktozy. Dieta przy Hashimoto nie powinna wykluczać glutenu, ani białek mleka krowiego, jeżeli alergia na te składniki nie została potwierdzona przez lekarza.

Dowiedz się także: Uczulenie na gluten – co jeść, a czego unikać? Objawy uczulenia na gluten (alergii na gluten) zależne od wieku

Zdrowa i skuteczna dieta dla osoby z Hashimoto powinna być zgodna z zasadami racjonalnego żywienia i zapewniać składniki odżywcze istotne dla prawidłowej pracy tarczycy. Są nimi selen, jod, żelazo, cynk, witamina D i B12, a także pełnowartościowe białko, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (IG <50) i wielonienasycone kwasy tłuszczowe szczególnie te z rodziny omega-3 o przeciwzapalnym działaniu. Ważnym składnikiem są pełne przeciwutleniaczy i błonnika różnorodne warzywa i owoce. 

Należy podkreślić, że przy Hashimoto dieta powinna zostać wprowadzona po ustabilizowaniu hormonów tarczycowych, ponieważ ich nieprawidłowe stężenia są powodem zaburzeń przemiany materii.

Elementem równie istotnym jest kaloryczność diety przy Hashimoto, która powinna być dobrana indywidualnie – najlepiej przez dietetyka – uwzględniając niedoczynność tarczycy (jeśli ta występuje) oraz inne choroby (np. insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe).

Należy mieć na uwadze fakt, iż przy niedoczynności tarczycy spowodowanej chorobą Hashimoto, tempo podstawowej przemiany materii może być niższe nawet o 50 procent (jeśli hormony nie są ustabilizowane)! Oznacza to, że u osoby z Hashimoto ustalona kaloryczność diety z pomocą ogólnodostępnych kalkulatorów stworzonych do obliczenia podstawowych wydatków energetycznych, może być za wysoka, co będzie powodowało tycie.

Przy chorobie Hashimoto dieta powinna być dopasowana do potrzeb tarczycy, co oznacza zapewnienie odpowiedniej podaży składników mineralnych i witamin, które mają wpływ na pełnione funkcje przez ten ważny gruczoł. Pokarmy wskazane dla osób z Hashimoto to żywność o minimalnym stopniu przetworzenia. Takie produkty:

• mają niedługi skład recepturowy (lub go nie zawierają np. warzywa lub owoce),
• nie zawierają dodatków do żywności (potoczne „E”),
• mają krótki termin przydatności do spożycia, wyjątek stanowią suche produkty zbożowe i strączki, które mogą być przechowywane bezpiecznie nawet kilka lat.

Dieta przy Hashimoto powinna zapewniać odpowiednią podaż pełnowartościowego białka. Zalecenia mówią o tym, aby jadłospis dostarczał tego składnika w ilości ok. 15-20 procent energetyczności diety. Jeśli więc dieta przy Hashimoto u danej osoby powinna dostarczać 2200 kcal, ilość białka winna wynosić 82-110 gramów. Proteiny, nie tylko przy Hashimoto dieta powinna czerpać z chudych i tłustych ryb, drobiowego mięsa, chudego wołowego lub wieprzowego (np. schab, szynka, polędwica).

Niedocenianym źródłem zdrowych protein są strączki, niesolone orzechy i masło orzechowe, także jaja.Również dostarczające białko przetwory mleczne nie muszą być eliminowane, o ile nie występuje nietolerancja laktozy lub alergia na kazeinę. 

Odpowiednie spożycie białka wiąże się z podwyższeniem tremogenezy poposiłkowej oraz całkowitej przemiany materii. Właściwa jego podaż niezbędna jest do syntezy hormonów tarczycy (T3 i T4), a również poprawia stan włosów, skóry i paznokci, które u osób z chorobą Hashimoto ulegają pogorszeniu. Zwierzęce źródła białka w diecie zapewniają także witaminę B12 (i inne z grupy B), żelazo oraz cynk.

Zarówno ilość (ok. 20-25 proc. energii diety), jak i jakość konsumowanych tłuszczów na diecie w Hashimoto jest ważna. Głównym źródłem tych zdrowych powinny być:

• roślinne oleje np. olej rzepakowy, olej lniany, oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, olej z pestek winogron, olej sezamowy,
• różnorodne niesolone i niepanierowane orzechy np. orzechy włoskie, orzechy laskowe, pistacje, nerkowce itp.,
• nasiona słonecznika lub sezamu, pestki dyni,
• awokado.

Wspomniane orzechy, nasiona i pestki to także wartościowe źródło błonnika pokarmowego, żelaza, potasu, magnezu, cynku, witamin z grupy B oraz witaminy E, które dieta przy Hashimoto powinna zapewniać. Świetnym źródłem prozdrowotnych kwasów tłuszczowych są także tłuste ryby morskie np. makrela, sardynki, łosoś (zobacz, jak wybrać dobrą rybę), które zapewniają wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, ale również witaminę D, B12, jod, selen i potas.

Przy Hashimoto zdecydowanie niezalecanymi są diety niskotłuszczowe. Nie tylko upośledzają działanie układu immunologicznego, syntezę hormonów steroidowych, ale także są niedoborowe w witaminy rozpuszczalne w tłuszczu (A, D, E i K).

Przy Hashimoto dieta powinna bazować na (50 procent energii diety) węglowodanach o niskim indeksie glikemicznym (IG < 50). Nie powodują one wahań poziomu glukozy we krwi, zapewniają odpowiednią podaż błonnika pokarmowego, magnezu, potasu, żelaza, cynku i witamin z grupy B (z wyjątkiem B12, która zawarta jest w pokarmach odzwierzęcych).

Ciemne makarony, grube kasze (np. kasza gryczana, pęczak, bulgur), pieczywo razowe i graham, oraz niesłodzone zbożowe płatki (np. płatki owsiane, płatki gryczane lub żytnie) są sycące, więc sprzyjają stosowaniu diety o obniżonej kaloryczności, ukierunkowanej na obniżenie masy ciała.

Dieta przy Hashimoto to również różnorodne, kolorowe warzywa i w mniejszej ilości owoce. Instytut Żywności i Żywienia zaleca spożywanie minimum 500 gramów warzyw i owoców dziennie w proporcji 3:2. Wybór rodzaju jarzyn i owoców nie jest tak istotny jak sam fakt ich spożycia, dlatego zachęcamy do wybierania ulubionych! Do każdego posiłku na diecie w Hashimoto, ale i nie chorując warto spożywać minimum 100, a najlepiej 200 gramów warzyw lub owoców.

Dieta przy Hashimoto powinna zapewniać następujące składniki mineralne i witaminy (zawartość podana na 100 g produktu):

• Jod – obecny jest w chudych i tłustych rybach morskich takich jak dorsz (110 µg), mintaj (103 µg), makrela wędzona (40 µg), sól jodowana (2293 µg), ser edamski (30 µg), orzechy laskowe (17 µg), brokuły (15 mg). Zapotrzebowanie dla osób dorosłych wynosi 150 µg na dobę.
• Żelazo – zawarte m.in. w sezamie (20 mg), wątróbce (18 mg), fasoli (10 mg), suszonych morelach (6 mg), szpinaku (3,5 mg), mięsie wołowym i wieprzowym (2-3 mg), żółtku (2 mg), mięsie z indyka (0,8 mg). Dzienne zapotrzebowanie dla kobiet na żelazo wynosi 18 mg, a dla mężczyzn 10 mg.

Z produktów pochodzenia zwierzęcego żelazo przyswaja się w większym stopniu niż z roślinnych pokarmów.

• Selen – zawarty w łososiu (26 µg w wędzonym, 32,3 µg w świeżym), jajach (23 µg), kaszy gryczanej (20 µg), kakao prawdziwym (14 µg), serze żółtym (9,5 µg). Dzienne zapotrzebowanie dla osoby dorosłej na selen wynosi 50 µg.
• Cynk – którego źródłem są kiełki pszenicy (12 mg), sezam (10 mg), mięso wołowe (10 mg), wątroba cielęca (12 mg), pestki dyni (8 mg), orzechy ziemne (6,6 mg). Dzienne zapotrzebowania dla kobiety wynosi 8 mg, a dla mężczyzny 11 mg.
• Witamina B12 – zawarta jest we wszystkich pokarmach odzwierzęcych, a dzienne zapotrzebowanie wynosi 2,4 µg.
• Witamina D3 – występuje przede wszystkim w tłustych rybach morskich, ale zapotrzebowanie na ten składnik najkorzystniej pokryć stosując suplementację.

Źródła:

1. Kostiukow A., Rosołek M. i inni: Dieta jako istotny czynnik wspomagający leczenie choroby Hashimoto.
2. Janczy A., Małgorzewicz S.: Skuteczność diety redukcyjnej u pacjentek z chorobą Hashimoto. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015.
3. POLSPEN: Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto. Postępy Żywienia Klinicznego 2018.