Jakie wymiary ma powiększona tarczyca?
Tarczyca to niewielki gruczoł znajdujący się w dolnej części szyi, między tchawicą a tętnicami szyjnymi wspólnymi. Składa się z dwóch połączonych cieśnią płatów. Główną funkcją tarczycy jest produkowanie hormonów tarczycowych (T3 – trójjodotyroniny i T4 – tyroksyny) odpowiedzialnych za: tempo metabolizmu, utrzymanie stałej temperatury ciała i wagi ciała.
Masa zdrowej tarczycy wynosi około 20-30 g. Z uwagi na niewielkie rozmiary jest ona niewidoczna oraz niewyczuwalna. Prawidłowa objętość tarczycy u kobiet wynosi od 13 do 18 ml, natomiast u mężczyzn od 15 do 25 ml. Ten parametr można obliczyć za pomocą wzoru matematycznego (w internecie dostępne są specjalne kalkulatory), do których potrzebne są wymiary tarczycy wykonane podczas badania USG tego narządu. Powiększenie tarczycy rozpoznaje się, gdy objętość tego gruczołu przekracza 40 ml, natomiast wole olbrzymie to sytuacja, gdy objętość tarczycy wynosi 100 ml lub więcej.
To cię zainteresuje: Naturalne sposoby na wypadanie włosów. Jak sobie poradzić z problemem łysienia? Zobacz, jakie zioła stosować na co dzień
Przyczyny powiększenia tarczycy
Powiększona tarczyca to nie choroba, a objaw pewnych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Statystycznie częściej diagnozowana jest wśród kobiet niż u mężczyzn. Do najczęstszych przyczyn powiększenia tarczycy należą:
- Niedobór jodu w diecie lub zaburzenia w jego wchłanianiu.
Jod to pierwiastek będący głównych składnikiem hormonów produkowanych przez tarczycę (T3 i T4). Jego deficyt w codziennej diecie powoduje zmniejszoną ilość wytwarzanych hormonów, co jest sygnałem dla podwzgórza, aby zwiększyło produkcję hormonu TSH, który stymuluje tarczycę do syntezy T3 i T4. Ponieważ tarczyca nie ma wystarczającej ilości jodu do produkcji hormonów, dochodzi do nadmiernego pobudzenia gruczołu, który zwiększa swoją objętość. - Choroba Hashimoto.
To choroba autoimmunologiczna, w której przebiegu tarczyca staje się powiększona i twarda, lecz nie boli. W badaniu USG tarczycy obserwuje się zmienioną chorobowo tkankę – pojawiają się m.in. guzki. Choroba Hashimoto początkowo nie daje żadnych widocznych objawów, ale jej konsekwencje mogą być poważne. Stopniowo może doprowadzić do niedoczynności tarczycy, a nawet cukrzycy i miażdżycy. Osoba cierpiąca na tę chorobę jest osłabiona i zmęczona, pojawiają się problem z suchością skóry, zaparcia i zaburzenia w gospodarce lipidowej oraz podwyższony poziom cholesterolu. W badaniach diagnozuje się nieprawidłowy poziom TSH oraz niski poziom tzw. hormonów obwodowych tarczycy – tyroksyny i trójjodotyroniny. Pojawiają się też przeciwciała wobec tarczycy: antyTPO i antyTG. - Choroba Gravesa-Basedowa
To druga choroba autoimmunologiczna, której towarzyszy powiększenie tarczycy. Schorzenie wynika z produkcji w organizmie przeciwciał przeciwko receptorom TSH (to hormon, który pobudza tarczycę do produkcji T3 i T4). Konsekwencją tego stanu jest dwukierunkowe pobudzenie tarczycy do syntezy hormonów, co powoduje nadczynność i powiększenie tarczycy. Osoba z tą chorobą jest stale zmęczona, szybko chudnie mimo wysokokalorycznej diety oraz jest jej ciepło. - Guzy tarczycy
To łagodne lub złośliwe zmiany nowotworowe w obrębie gruczołu tarczowego. Powiększenie tarczycy jest wówczas skorelowane z powiększeniem węzłów chłonnych na szyi. - Ciąża
Powiększenie tarczycy często pojawia się także w czasie ciąży, ponieważ organizm ma w tym okresie zwiększone zapotrzebowanie na hormony produkowane przez ten gruczoł. Poza tym gonadotropina kosmówkowa (hormon produkowany podczas ciąży) ma działanie zbliżone do hormonu TSH, powodując nadmierny rozrost komórek tarczycy.
Jakie objawy daje powiększona tarczyca?
Powiększona tarczyca początkowo nie daje żadnych objawów. Dopiero gdy tarczyca staje się już dosyć duża i uciska na okoliczne tkanki, mogą pojawić się: bóle z przodu szyi, odczucie dyskomfortu oraz nieduże trudności podczas połykania lub oddychania. Gdy tarczyca jest już na tyle duża, że zaczyna uciskać nerw krtaniowy, pojawia się chrypka.
Do lekarza endokrynologa należy zgłosić się jak najszybciej, gdy powiększeniu tarczycy towarzyszy ból i wyraźny ucisk w obrębie szyi. Na wizytę najlepiej zabrać wyniki aktualnych badań krwi, obejmujących pomiar stężenia TSH, T3, T4 oraz przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TP i anty-TPO. Jeśli w przeszłości było wykonywane USG tarczycy, wyniki także warto mieć przy sobie.
Diagnostyka powiększonej tarczycy
Powiększenie tarczycy diagnozuje się zazwyczaj na podstawie badania USG tego gruczołu. To bezbolesne badanie, podczas którego specjalista ocenia wielkość oraz strukturę miąższu tarczycowego za pomocą specjalnej aparatury. Specjalista mierzy także narząd, a uzyskane pomiary służą do wyliczenia objętości gruczołu.
W diagnostyce powiększonej tarczycy niezbędne są również badania laboratoryjne z krwi. Zlecone do wykonania zostaną:
- TSH,
- T3 i T4,
- anty-TP i anty-TPO.
W przypadku, gdy endokrynolog podejrzewa, że przyczyną powiększenia tarczycy mogą być zmiany nowotworowe, przeprowadza biopsję aspiracyjną cienkoigłową. Pobrany wycinek poddawany jest następnie badaniom histopatologicznym. Biopsja tarczycy wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.
Kiedy tarczyca choruje… 9 czynników przyczyniających się do ...
Leczenie powiększonej tarczycy
Metoda leczenia powiększenia tarczycy zależy od przyczyny tego stanu. Jeśli wole lub powiększona tarczyca spowodowana jest niedoborem jodu, należy uzupełnić stężenie tego pierwiastka. Stosuje się w tym celu odpowiednią dietę (produkty bogate w jod to ryby morskie, sól jodowana, z którą nie można przesadzać) oraz jod w tabletkach, ale tylko pod kontrolą endokrynologa.
Przy chorobie Hashimoto powiększenie tarczycy leczy się odpowiednią, dobrze zbilansowaną dietą o charakterze przeciwzapalnym. Przy występującej niedoczynności tarczycy dodatkowo włączane są leki hormonalne, czyli syntetyczna tyroksyna. Regularne ich przyjmowanie normalizuje stężenie TSH, a to sprawia, że tarczyca zmniejsza swoje rozmiary, a dodatkowo cofają się inne objawy choroby. Niestety nie oznacza to, że choroba Hashimoto została wyleczona. Obecnie nie są znane metody mogące spowodować całkowite wyleczenie tego schorzenia, dlatego dieta przy Hashimoto jest złotym standardem leczenia.
Powiększona tarczyca z powodu choroby Gravesa-Basedowa wymaga podawania leków, które ograniczają produkcję hormonów tarczycy. Ich stosowanie pozwala zredukować objawy choroby i powoduje zmniejszenie gruczołu. W niektórych przypadkach znacznego powiększenia tarczycy pacjenci poddawani są terapii z zastosowaniem izotopu jodu promieniotwórczego. Przy skrajnie powiększonej tarczycy konieczny jest zabieg chirurgiczny. Leczenie operacyjne stosowane jest wówczas, gdy powiększony gruczoł tarczowy powoduje znaczny ucisk na drogi oddechowe i problemy z oddychaniem oraz przy zmianach nowotworowych w obrębie tarczycy.
