Co oznacza krew w kale? Przyczyny, objawy i leczenie krwawień przy oddawaniu stolca. Smolisty stolec i kał z krwią u dziecka.

Krew w kale to objaw krwawienia z układu pokarmowego, który jest wyściełany przez silnie ukrwiony, podatny na uszkodzenia nabłonek. Najczęstszym jej ujściem jest jelito – krwawe wymioty zdarzają się zdecydowanie rzadziej.

W zależności od lokalizacji krwawienia, krew w kale może przybierać różny kolor i postać. W przypadku krwotoku w górnym odcinku przewodu pokarmowego (np. z żylaków przełyku czy z żołądka przy jego owrzodzeniu), objawem jest czarny i smolisty stolec, ponieważ krew ulega strawieniu.

Jeżeli krwawienie jest zlokalizowane w dalszych odcinkach układu trawienia, obserwowany jest stolec o zabarwieniu czerwonym, w ciemnym lub jasnym odcieniu. Krew jest wówczas widoczna na papierze toaletowym. Dodatkowo mogą wystąpić objawy

• towarzyszące, sygnalizujące stan niebezpieczny dla organizmu, takie jak m.in.:
• bladość skóry,
• obniżenie ciśnienia tętniczego,
• przyspieszenie tętna,
• zaburzenia świadomości.

Natomiast stolce galaretowate z niewielką ilością świeżej krwi (śluz z krwią w kale) są typowe dla polipów jelita grubego i wgłobienia jelita.

Obecność w stolcu żywoczerwonej krwi może z kolei wskazywać m.in. na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nieswoiste zapalenie jelit, żylaki przełyku czy zakażenia bakteryjne.

Jeżeli jasnoczerwona krew w kale pojawia się wraz z biegunką, której towarzyszą skurcze i bóle brzucha, może stanowić objaw zapalenia jelit na skutek infekcji lub reakcji autoimmunologicznej. W przypadku dużego nasilenia i zawrotów głowy objawy te wymagają pilnej pomocy medycznej.

Smolisty lub czerwony kolor stolca może wynikać z różnych przyczyn – zarówno niegroźnych, jak i tych stanowiących zagrożenie dla życia.

Do możliwych przyczyn obecności krwi w kale należą m.in.:

• hemoroidy (żylaki odbytu),
• zakażenie bakteryjne, pasożytnicze i wirusowe,
• alergia,
• zatrucie pokarmowe,
• zaparcia,
• podrażnienia wywołane przez leki przyjmowane doustnie, takie jak m.in. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, glikokortykosteroidy czy indometacyna,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• małopłytkowość,
• uchyłek Meckela (wrodzona wada jelita cienkiego),
• wgłobienie jelita,
• zapalenie jelita cienkiego,
• zapalenie okrężnicy,
• nieswoiste zapalenie jelit, m.in. choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• polip okrężnicy,
• zapalenie jelita grubego,
• nowotwór jelita grubego,
• zapalenie odbytnicy,
• pęknięcie lub szczelina odbytu.

Do najczęstszych przyczyn obecności krwi w kale są hemoroidy, czyli nabrzmiałe naczynia krwionośne w odbycie. Charakterystyczne objawy to w tym przypadku ból i krew przy oddawaniu stolca, swędzenie, problemy z wypróżnianiem oraz obecność żywoczerwonej krwi w stolcu, na papierze toaletowym lub w niewielkiej ilości w muszli klozetowej. Problem ten ma tendencje do nawracania, a podstawą jego leczenia jest unikanie zaparć, które są też częstym powodem powstawania szczeliny odbytu.

Zmieniony kolor stolca, który wydaje się być zabarwiony świeżą krwią, bywa też skutkiem spożywania określonych pokarmów, picia napojów czy przyjmowania suplementów diety i leków. Do produktów mogących powodować taki efekt należą m.in.:

• warzywa takie jak czerwona papryka, buraki, pomidory,
• owoce takie jak żurawina czy granaty,
• naturalne barwniki pozyskiwane z produktów roślinnych,
• sztuczne barwniki, dodawane do napojów, suplementów diety czy produktów przemysłowych, np. likierów.

Czarny kolor stolca może natomiast mieć związek z przyjmowaniem produktów takich jak:

• suplementy diety z żelazem,
• węgiel aktywowany, stosowany leczniczo przy biegunkach lub przeciw wzdęciom,
• jeżyny, czarne jagody, czarne winogrona,
• cukierki lukrecjowe,
• duże ilości czerwonego wina,
• ciemnozielone warzywa i suplementy diety z chlorofilem.

Mylne wrażenie obecności krwi w kale może też wiązać się z przyjmowaniem leków takich jak ampicylina, ryfampicyna, fenoloftaleina czy diazepam. Z kolei farmaceutyki rozrzedzające krew np. w przypadku jej nadkrzepliwości zwiększają skłonność do występowania krwawień. Leki te mogą też jednak ułatwić rozpoznanie większych guzów lub innych chorobowych zmian w układzie pokarmowym.

Krew w kale u dziecka, a szczególnie u niemowlaka, jest objawem wyjątkowo niepokojącym i stanowiącym zwykle zagrożenie dla jego życia. Jeżeli krwotok z przewodu pokarmowego jest silny, na skutek szybkiej utraty krwi może dojść do wstrząsu hipowolemicznego (krwotocznego). Dochodzi wtedy do zmniejszenia całkowitej objętości krwi, czego konsekwencją jest m.in. niedotlenienie i niewydolność narządów wewnętrznych.

Krew w stolcu u dziecka jest zwykle wynikiem krwotoku w dolnym odcinku przewodu pokarmowego. Do jego częstych przyczyn należą alergie, m.in. na białko mleka krowiego.

Alergia może być jednak wywołana nie tylko na skutek przyjmowania mieszanek mlekozastępczych, ale również naturalnego mleka matki. Oprócz świeżej krwi w kale dziecka obserwuje się objawy takie jak wymioty, nieznaczny przyrost masy ciała i niepokój.

Obecność krwi w stolcu u najmłodszych dzieci może również wynikać ze zranienia sutka karmiącej matki, ale też infekcji przewodu pokarmowego, nieprawidłowego zwrotu jelita (malrotacja jelita) czy jego wgłobienia, które jest stanem ostrym i wynika z przemieszczenie się odcinka bliższego jelita do światła jego części obwodowej (zwykle jest to wgłobienia jelita cienkiego w obrębie jelita grubego).

U starszych dzieci obecność krwi w kale zazwyczaj nie jest stanem zagrażającym życiu, np. może być objawem szczeliny odbytu czy hemoroidów.

Krew w kale zawsze wymaga zgłoszenia się do lekarza pierwszego kontaktu na badania. W pierwszej kolejności przeprowadzi on dokładny wywiad, w którym szczególnie ważne są następujące informacje:

• częstotliwość krwawień,
• okres od zauważenia krwi w stolcu po raz pierwszy,
• spożywane ostatnio leki, produkty i napoje,
• objawy towarzyszące,
• charakter stolców – czy są smoliste, czy występują w nich śluz, skrzepy, domieszka świeżej krwi,
• dotychczasowa historia chorób pacjenta.

W ramach rozpoznania lekarz bada ogólny stan pacjenta, dokonuje pomiaru ciśnienia tętniczego krwi oraz zleca wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych. Wykonuje też zwykle badanie „per rectum”, polegające na ocenie palcem obecności guzków krwawniczych w odbycie.

W celu określenia lokalizacji krwawienia mogą zostać przeprowadzone nieinwazyjne badania, takie jak USG jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej. Zasadne jest też zwykle wykonanie badania endoskopowego układu pokarmowego, najczęściej kolonoskopii (odcinek dolny), ale także gastroskopii (odcinek górny).

Próbka stolca może też zostać poddana analizie na obecność krwi w ramach nieinwazyjnego badania na krew utajoną w kale. Dzięki temu możliwe staje się wykrycie domieszki krwi, jeżeli nie jest ona widoczna gołym okiem. W tym celu przeprowadza się badanie immunohistochemiczne lub tzw. próbkę gwajakolową.

Stolec z krwią to objaw wymagający postępowania leczniczego, które uzależnione jest od przyczyny krwawienia. Pacjentom z hemoroidami podaje się leki ochraniające naczynia żylne, takie jak diosmina, przeciwzapalne i przeciwbólowe maści i czopki o działaniu miejscowym, a także preparaty zapobiegające zaparciom.

Jeżeli krwotoki z żylaków są intensywne, konieczne może okazać się leczenie chirurgiczne lub zabiegowe poprzez tzw. opaskowanie. Operacja jest również niezbędna, kiedy krwawienie jest spowodowane rozwojem nowotworu jelita grubego. Objawem towarzyszącym jest tracenie na wadze, a sygnałem do pilnego podjęcia leczenia jest przypadek raka jelita w rodzinie.

U osób cierpiących na częste krwawienia z przewodu pokarmowego pomocna bywa również suplementacja preparatami żelaza i stosowanie leków regulujących krzepliwość krwi.

Jeżeli krew w kale pojawia się często, występuje w dużych ilościach, a tym bardziej wiąże się z występowaniem zawrotów głowy, sytuacja wymaga wezwania pogotowia. W przypadku krwotoku z odbytu występuje bezpośrednie zagrożenie życia.

ZOBACZ: Na nieswoiste zapalenie jelit cierpi co najmniej 50 tys. osób w Polsce. Czym jest ta choroba?