Krew utajona w kale - na czym polega test na krew utajoną w kale, co wykazuje i jak go zinterpretować?

Justyna Śmigaruk
Krew w kale może świadczyć o poważnych chorobach, w tym m.in. o raku jelita grubego.
Krew w kale może świadczyć o poważnych chorobach, w tym m.in. o raku jelita grubego. 123rf.com
Krew utajona w kale jest jednym z badań niezbędnych w diagnostyce raka jelita grubego. Krew w kale oznacza krwawienie z przewodu pokarmowego. Test na krew utajoną w kale jest prosty i szybki, można go wykonać w laboratorium lub samodzielnie, za pomocą zestawu z apteki. Wynik dodatni należy skonsultować z lekarzem, który stwierdzi, co oznacza krew utajona w kale i jakie kroki należy podjąć.

Na czym polega badanie na obecność krwi utajonej w kale?

Krew utajona w kale (fecal occult blood test, FOBT) to specyficzne badanie, którego nie wykonuje się rutynowo w ramach profilaktycznej diagnostyki. Powinny istnieć specjalne wskazania, by je przeprowadzić - przynależność do grupy ryzyka lub konkretne objawy. Utrata krwi przez przewód pokarmowy jest do pewnego, niewielkiego stopnia zjawiskiem fizjologicznym. Formujące się masy kałowe lub pokarm przesuwający się w jelitach mogą powodować drobne otarcia błon śluzowych i mikroskopijne krwawienia. Ilość krwi wydalana ze stolcem jest jednak tak nieznaczna, że test na krew utajoną w kale nie powinien jej w ogóle wykrywać. Jeśli jest dodatni, oznacza to, że ze stolcem wydalone zostaje zbyt wiele krwi. "Krew utajona" nie zmienia makroskopowego wyglądu kału, dlatego nie widać jej gołym okiem i konieczne jest dodatkowe badanie laboratoryjne, by ją wykryć. W zwykłym profilaktycznym badaniu kału nie oznacza się krwi utajonej.

Aby wykryć utajoną krew w kale, stosuje się dwa typy testów - tradycyjny test gwajakolowy lub bardziej nowoczesne metody immunochromatograficzne. Rodzaj wykonywanej analizy zależy w większości od laboratorium, które ją wykonuje. Oba typy analiz różnią się nieco między sobą.

Testy gwajakolowe
Wymaga wizyty w laboratorium i analizy przez wykwalifikowanego technika. Test gFOBT polega na wykrywaniu w kale substancji o nawie peroksydaza hemoglobiny. Ta tradycyjnie stosowana metoda bywa zawodna i powoduje wiele wyników fałszywie dodatnich (gdy norma krwi w kale nie zostaje przekroczona, a test wykazuje, że została) - dotyczy to szczególnie pacjentów spożywających dużo pokarmów z peroksydazą (większość rodzajów mięsa, rzodkiewka, chrzan, brokuły, kalafior, pasternak). Testy gwajakolowe wykazują także wyniki fałszywie ujemne (nie wykrywają rzeczywistego krwawienia) u pacjentów suplementujących witaminę C. Test jest nieszczególnie czuły - wykrywa krew, której ilość przekracza 20 – 40 ml/d.

Testy immunochromatograficzne
To rodzaj testów paskowych, które można kupić w aptece i wykonać w domu. Wykrywają hemoglobinę. Są bardziej czułe, niż metoda gwajakolowa i nie wymagają wykluczania z diety niektórych składników. Na ich wynik nie mają też wpływu przyjmowane leki. Ten typ testu jest obecnie najbardziej popularny.

Test na krew utajoną w kale jest zlecany przy podejrzeniu chorób, których objawem są krwawienia z przewodu pokarmowego. Pozwala wykryć nawet nieduże krwawienia, dzięki czemu lekarz szybko ordynuje kolejne badania diagnostyczne, a rozwijająca się choroba może zostać prędko wykryta. Jeśli krew utajona w kale wykazuje wynik dodatni, zawsze zleca się dodatkowe testy. Jedną z poważnych chorób, przy których często pojawia się krwawienie do światła przewodu pokarmowego jest rak jelita grubego. Wczesne wykrycie nowotworu zwiększa stanowczo przeżywalność pacjentów. Bardzo często test wykonuje się też w diagnostyce przyczyn niedokrwistości - aby sprawdzić, czy przyczyną choroby nie jest krwawienie z wrzodów żołądka.

Krew utajona w kale - kiedy należy wykonać badanie?

Krew utajona w kale to ważny element diagnostyki wielu chorób. Warto też raz do roku wykonywać je profilaktycznie po 50. roku życia. Istnieje kilka szczególnych wskazań do wykonania testu:

  • Przynależność do grupy ryzyka raka jelita grubego (np. zachorowania w rodzinie).
  • Niepokojące objawy ze strony układu pokarmowego (wzdęcia, zaparcia, biegunki, ból brzucha, ból podczas wypróżnienia, nieregularne wypróżnienia).
  • Krwawe, ciemne, smoliste stolce.
  • Problemy z przełykaniem.
  • Nagła utrata masy ciała.
  • Ogólne osłabienie organizmu.

O konieczności wykonania badania często decyduje lekarz, choć testy paskowe można z powodzeniem przeprowadzić w zaciszu własnej łazienki. To dobry sposób dla wszystkich tych, którzy znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka - kontrola nad stanem zdrowia bez konieczności regularnego bywania w przychodni. Osoby, których krewni chorowali lub chorują na raka jelita grubego powinny zacząć profilaktyczne badania już po 25. roku życia i powtarzać je co najmniej raz do roku.

Krew utajona w kale - przygotowanie do badania

Krew utajona w kale to badanie, które może wymagać specjalnego przygotowania, zwłaszcza gdy przeprowadzane jest metodą gwajakolową. Przede wszystkim, na 5 dni przed planowanym badaniem należy wyłączyć z diety wymienione wyżej, zawierające peroksydazę pokarmy. Należy też odstawić leki, które mogą wpłynąć na wyniki:
K

  • was askorbinowy (witamina C - zaburza procesy chemiczne, na których podstawie test działa).
  • Jodyna.
  • Kwas borowy.
  • Rreparaty żelaza.
  • Kolchicyna.
  • Niesteroidowe leki przeciwzapalne.
  • Aspiryna (zwiększa ryzyko krwawień z błony śluzowej żołądka).

Na około 3 dni przed badaniem powinno się także zrezygnować z zabiegów stomatologicznych. Krwawienie z dziąseł sprawia, że część krwi zostaje połknięta, a następnie trafia do układu pokarmowego. Niestety, taka krew może zostać wychwycona przez test na krew utajoną i spowodować wynik fałszywie dodatni. Także krwawienie z nosa jest okolicznością, która sprawia, że z badaniem należy się wstrzymać. Próbki nie powinno się też pobierać u kobiet w trakcie miesiączki. Krew menstruacyjna także może przedostać się do pobranego kału. Wszystkie te środki ostrożności mają na celu zwiększenie szansy na uzyskanie wiarygodnych wyników.

Można spotkać się z zaleceniem przyjęcia leków na przeczyszczenie jeszcze przed pobraniem próbki. Nie jest to konieczne, co więcej, nie jest nawet zalecane. Nie służy w żaden sposób poprawie precyzji wyników, a może wręcz spowodować drobne uszkodzenia błon śluzowych i fałszywie dodatni wynik.

Test na krew utajoną w kale tradycyjną metodą wymaga pobrania próbki i oddania jej do laboratorium. Także testy paskowe wiążą się z naniesieniem próbki kału na pasek. Jak pobrać próbkę kału, by obniżyć ryzyko fałszywego wyniku? Przede wszystkim, stosując się do wszystkich podanych powyżej środków ostrożności. Do laboratorium zazwyczaj oddaje się próbki z trzech kolejnych stolców. Pomiędzy pobraniami należy przechowywać próbki w jałowych pojemnikach w lodówce. Nie można zanieczyścić ich moczem ani wodą. Testy paskowe, wykonywane w domu, należy powtarzać przez kolejne trzy dni, aby uzyskać możliwie miarodajne wyniki.

Krew utajona w kale - wyniki i normy

Krew utajona w kale daje wynik opisany jako dodatni lub ujemny. Ilość krwi wydalanej w kale u zdrowej osoby dorosłej nie powinna przekraczać 0,5 – 1,5 ml/d. Każda ilość powyżej górnej granicy może wskazywać na problemy zdrowotne. Niestety, w większości testy na krew utajoną nie wykrywają tak małych ilości.

Należy pamiętać, że wskazany przez test na krew utajoną w kale wynik dodatni nie świadczy jeszcze o chorobach układu pokarmowego. W tym badaniu dość często zdarzają się tak zwane wyniki fałszywie dodatnie (wykrywające zjawisko, które nie istnieje lub nie wynika z choroby). Zdarzają się także wyniki fałszywie ujemne, które wskazują na to, że wszystko jest w porządku, mimo istniejącego krwawienia w przewodzie pokarmowym.

Jak zinterpretować badania na obecność krwi utajonej w kale?

Krew utajona w kale może mieć wynik dodatni lub ujemny. Jeśli wynik jest dodatni, oznacza to, że w stolcu znajduje się więcej krwi, niż powinno. Wynik ujemny to oznaka, że w stolcu nie wykryto krwi. Oba wyniki należy skonsultować z lekarzem, zwłaszcza gdy powodem skierowania pacjenta na badanie były odczuwane przez niego dolegliwości. Czasami test na krew utajoną trzeba powtórzyć, lub wykonać inne badania diagnostyczne. Jeśli badanie było przeprowadzone w domu, za pomocą kupionego w aptece testu, a jego przyczyną jest jedynie przynależność do grupy ryzyka, nie ma potrzeby zgłaszania lekarzowi wyniku ujemnego. Za to wynik dodatni należy koniecznie skonsultować.

Polecamy najlepsze produkty błonnikowe, które wspomagają komfort trawienia, zwiększają sytość i wyszczuplają talię. Sięgaj po nie codziennie, zwiększając też porcje wypijanej wody. Przesuwaj zdjęcia w prawo, naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE.

Najlepsze produkty bogate w błonnik. Nie wszystkie są równie...

O czym może świadczyć obecność krwi utajonej w kale?
Krew utajona w kale wskazuje nie tylko na raka jelita grubego, choć to w diagnostyce tego schorzenia najczęściej wykonuje się test. Istnieje wiele chorób i stanów wiążących się z krwawieniem do światła przewodu pokarmowego. Należą do nich szczególnie stany zapalne jelita grubego lub cienkiego, w tym także związane z wrzodami. Dodatni test na utajoną krew w kale może oznaczać takie choroby, jak:

  • Rak jelita grubego, żołądka lub przełyku.
  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
  • Celiakia.
  • Choroba Leśniowskiego-Crohna,
  • Krwawienia z przełyku.
  • Infekcje bakteryjne.
  • Choroba wrzodowa.
  • Refluks przełyku.
  • Różnego rodzaju krwawiące, niegroźne guzki w przewodzie pokarmowym.

Krwawienia mogą też być wywołane długotrwałym przyjmowaniem leków, w tym np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Każde z tych schorzeń wymaga dodatkowej diagnostyki i podjęcia leczenia. Zaniedbane choroby układu pokarmowego mogą doprowadzić do rozpoczęcia procesów nowotworowych. Natomiast zbyt późno wykryty rak jelita grubego wiąże się z bardzo niekorzystnymi rokowaniami. Warto więc trzymać rękę na pulsie i wykonywać badania regularnie.

Należy też pamiętać, że dodatni wynik na krew w kale nie oznacza automatycznie ciężkiej choroby. Nie ma powodu do przedwczesnych obaw. Być może za wynik odpowiada dieta, przyjmowane leki lub przebyte krwawienie z nosa czy dziąseł. Dopiero trzykrotnie powtórzony test daje pewność, że krwawienie z przewodu pokarmowego występuje, a później rozpoczyna się dalsza diagnostyka.

Krew utajona w kale - badania dodatkowe po wyniku dodatnim

Krew utajona w kale oznacza niepokojące zmiany w układzie pokarmowym. Aby przekonać się, co za nie odpowiada i czy oznaczają one poważną chorobę, wykonuje się bardziej zaawansowane badania diagnostyczne.

Kolonoskopia
Podczas badania do jelita grubego pacjenta wprowadza się endoskop. Za jego pośrednictwem lekarz może obserwować w czasie rzeczywistym stan układu pokarmowego oraz zmiany w jego budowie. Kolonoskopia jest częstym badaniem diagnostycznym zlecanym po tym, jak zostanie wykryta krew w kale. Do standardu diagnostyki raka jelita grubego wchodzą też powoli testy genetyczne wykrywające DNA komórek nowotworowych.

Sigmoidoskopia
Sigmoidoskopia przebiega podobnie do kolonoskopii, z wykorzystaniem endoskopu. Jest jednak mniej wszechstronna - pozwala zapoznać się jedynie z niewielkim fragmentem układu pokarmowego. Jest przydatna a wykrywaniu polipów, które również mogą krwawić i odpowiadać za obecność krwi utajonej w stolcu pacjenta.

RTG z kontrastem
Lekarz może również zlecić wykonanie badania RTG z kontrastem. Pacjent wypija specjalny roztwór, który pozwala uwidocznić zmiany w budowie przewodu pokarmowego, a następnie jest poddawany serii prześwietleń.

W diagnostyce krwawień z przewodu pokarmowego liczy się powtarzanie badań. Nie wszystkie choroby powodują stałe krwawienie, niektóre wywołują je jedynie okresowo. Współpraca z lekarzem pozwala szybko zdiagnozować wszelkie zaburzenia i podjąć niezbędne leczenie.

Zobacz też:

Jakie badania, które można wykonać samemu w domu?

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny przyznana

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na stronazdrowia.pl Strona Zdrowia