Spis treści
Co to jest gastroskopia?
Gastroskopia to badanie górnego odcinka układu pokarmowego, wykonywane za pomocą endoskopu. Inne nazwy procedury to endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego lub panendoskopia. Stanowi ona niezastąpione badanie diagnostyczne przy podejrzeniu wielu chorób układu pokarmowego. Technikę wykorzystuje się także do wykonywania drobnych zabiegów.
Wykorzystywany w badaniu endoskop to wziernik wyposażony we własne źródło światła, przeznaczony do dokonywania oględzin wewnętrznych ścian narządów takich jak przełyk, żołądek i dwunastnica.
Podczas badania gastroskopem możliwe jest pobranie wycinka tkanki do badań histologicznych lub innych laboratoryjnych, m.in. przeprowadzenia testu ureazowego na obecność bakterii Helicobacter pylori, która wywołuje wrzody żołądka, jak również jest powiązana z rakiem żołądka. Wynik testu na obecność Helicobacter pylori można otrzymać już po kilkunastu minutach od wykonania.
Jak wygląda gastroskopia, ile trwa i czy boli? Ile kosztuje zabieg?
Gastroskopię przeprowadza się przy znieczuleniu gardła za pomocy lidokainy w aerozolu, która jest rozpylana do jamy ustnej. Dzięki temu badanie nie jest zazwyczaj bolesnym zabiegiem, choć należy do mało komfortowych.
Pacjent leży na lewym boku, między jego szczęki zakłada się specjalny ustnik. Po podaniu znieczulenia lekarz wprowadza do przełyku rurkę endoskopu, a pacjent przełyka jej końcówkę. Ten moment jest nieprzyjemny dla wielu osób, ponieważ prowokuje odruch wymiotny. Właśnie dlatego gastroskopia wydaje się badaniem trudnym do zniesienia, choć w rzeczywistości odruch ten można opanować. Ważne jest słuchanie poleceń lekarza, a także skupienie się na regularnym, powolnym oddechu.
Badanie gastroskopowe trwa od 5 do 30 minut, w zależności od tego, jakie czynności w jego trakcie wykonuje lekarz. Gdy podczas badania planuje się przeprowadzenie jakiegoś zabiegu terapeutycznego, gastroskopia bywa wykonywana w sedacji, czyli po podaniu środków uspokajających, lub nawet w znieczuleniu ogólnym.
Pobieranie wycinka błony śluzowej do badania wykonuje się za pomocą małych, sterylnych szczypiec i także na ogół nie jest bolesne. Pobrany materiał wysyła się do pracowni patologii, gdzie specjaliści oceniają go pod mikroskopem pod kątem budowy tkanki.
Całościowy wynik gastroskopii otrzymuje się po około 2 tygodniach. Wynik zawsze interpretuje lekarz, który zalecił wykonanie badania.
Badanie można wykonać w gabinecie endoskopii przewodu pokarmowego w specjalistycznej przychodni lub szpitalu na koszt NFZ. Potrzebne jest wtedy skierowanie od lekarza – może to być lekarz pierwszego kontaktu, choć częściej skierowania na gastroskopię wystawiają specjaliści. Istnieje także możliwość płatnego wykonania gastroskopii. W zależności od placówki jego cena wynosi 250-350 zł.
Kiedy trzeba zrobić gastroskopię? Wskazania do badania
Gastroskopia jest najlepszą metodą diagnostyczną w chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego. Najważniejsze wskazania do wykonania badania to podejrzenie refluksu, dyspepsji i chorób żołądka, występujące przy objawach takich jak m.in.:
- uporczywa i nawracająca zgaga,
- problemy z przełykaniem,
- nudności i wymioty,
- uczucie pełności po niewielkim posiłku,
- puste odbijanie się,
- bóle w nadbrzuszu,
- niedobory żelaza,
- anemia,
- krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, m.in. krwawe wymioty czy smoliste stolce.
Powyższe objawy są szczególnie niepokojące, gdy występują u pacjentów po 45. roku życia, towarzyszy im nagły, niewytłumaczalny spadek masy ciała, brak apetytu i ogólne osłabienie. Takie objawy mogą wskazywać na raka żołądka, raka przełyku lub chłoniaka.
Wskazaniem do wykonania gastroskopii jest też:
- stwierdzenie obecności bakterii Helicobacter pylori w ramach testu ureazowego,
- podejrzenie choroby wrzodowej żołądka,
- podejrzenie celiakii,
- planowany zabieg chirurgiczny w obrębie jamy brzusznej,
- występujące w rodzinie pacjenta nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego (profilaktyka).
Gastroskopia jest regularnie wykonywana u pacjentów leczonych na różnorodne schorzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego, by lekarz mógł na bieżąco monitorować stan ich zdrowia i skuteczność leczenia.
Niekiedy zabieg ma charakter leczniczy, nie diagnostyczny – to np.:
- poszerzanie zwężenia przewodu pokarmowego,
- hamowanie krwawienia wewnętrznego,
- usuwanie polipów,
- usuwanie żylaków,
- usuwanie zmian przednowotworowych.
Jak przygotować się do gastroskopii?
Gastroskopia jest badaniem wymagającym dobrego przygotowania. Najważniejsze, by na 8 godzin przed planowanym zabiegiem nic nie jeść, a na 4 godziny także nie pić (w razie pragnienia można sączyć po łyku niegazowanej wody). Przez kilka godzin przed badaniem nie należy też żuć gumy ani palić papierosów.
Ze względu na podrażnienia gardła i przełyku przez około 2 godziny po wykonaniu gastroskopii nie należy jeść; można ew. sączyć wodę. Jeżeli dolegliwości będą się utrzymywały, można zastosować dietę lekkostrawną płynną lub papkowatą.
Lekarza przeprowadzającego badanie, a także je zlecającego, należy poinformować o ew. stosowaniu leków przeciwzakrzepowych. Przyjmowane na stałe leki można połknąć rano przed zabiegiem, popijając je niewielką ilością wody.
Dobre przygotowanie do zabiegu gastroskopii i współpraca z lekarzem pomagają zmniejszyć dyskomfort, przyspieszyć przebieg procedury, zmniejszyć ryzyko komplikacji oraz uzyskać bardziej miarodajne i wiarygodne wyniki badania.
Gastroskopia – przeciwwskazania i możliwe powikłania po zabiegu
Gastroskopia należy do badań inwazyjnych, choć bezpiecznych dla zdrowia pacjenta. Zdarza się, że po przeprowadzeniu tego zabiegu występują określone skutki uboczne i powikłania:
- ból gardła, który mija po kilku godzinach od badania,
- powikłania po znieczuleniu, jeśli zostało podane dożylnie, np. powstanie krwiaka, zapalenie żył, obniżenie ciśnienia krwi, zaburzenia rytmu serca,
- krwawienia (częściej u osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe),
- zwiększenie aktywności amylazy trzustkowej we krwi, które najczęściej przebiega bezobjawowo, a rzadko – z zapaleniem trzustki,
- powikłania sercowo-naczyniowe, jeżeli wprowadzenie endoskopu skutkuje przejściowym niedotlenieniem organizmu,
- rzadko – zakażenia bakteryjne związane z wprowadzeniem endoskopu lub wykonywaniem zabiegu,
- perforacja, czyli mechaniczne przerwanie ścian przewodu pokarmowego – zdarza się u zaledwie 0,02-0,2 proc. pacjentów.
Dzięki temu, że po każdym użyciu endoskop jest sterylizowany, ryzyko bakteryjnego zakażenia pacjenta podczas badania jest niewielkie.
Jeżeli jednak ryzyko związane z przeprowadzeniem badania gastrologicznego przeważa nad korzyściami z jego wykonania, należy z niego zrezygnować. Do przeciwwskazań należą szczególnie poważne choroby, takie jak m.in.:
- choroba wieńcowa serca,
- przebyty w przeszłości zawał serca,
- niewydolność oddechowa,
- niewydolność serca,
- podejrzenie przerwania przewodu pokarmowego.
W badaniu gastrologicznym ogromną rolę odgrywa odpowiednie przygotowanie, wiedza i opanowanie emocji zarówno przez pacjenta, jak i lekarza gastroenterologa. Przed jego przeprowadzeniem warto porozmawiać z lekarzem o tym, jak będzie wyglądała procedura i w jaki sposób poradzić sobie z nieprzyjemnymi odczuciami.
Jeszcze przy umawianiu się na gastroskopię należy dokładnie dowiedzieć się, jak przygotować do niej organizm. Wbrew pozorom jednak badanie przebiega zwykle sprawnie i bez większych problemów, a jego wartość diagnostyczna jest ogromna. Nie da się go zastąpić innymi testami, ponieważ ukazywane przez nie wyniki nie są tak miarodajne i wiarygodne.
Zadbaj o optymalne trawienie
