Przyszłość w diagnozie endometriozy. Najmniej inwazyjny i najtańszy test już w zasięgu możliwości medycyny

Jeszcze kilka lat temu jedyną metodą zdiagnozowanie endometriozy było pobranie materiału podczas zabiegu laparoskopowego, co już od 2022 r. jest niezalecane przez Europejskie Towarzystwo Rozrodu Człowieka i Embriologii (ESHRE). Zanim doszło do rozpoznania choroby, mijało 5-8 lat. Teraz czas uzyskania diagnozy może być szybszy.

W przypadku endometriozy eksperci wciąż szukają nowych rozwiązań. W użyciu jest opracowany przez Agencję Badań Medycznych Test EndoRNA, dostępny w niektórych placówkach medycznych. Wykonuje się go podczas badania ginekologicznego i wiąże się z szybkim i bezpiecznym pobraniu tkanki endometrium w ramach biopsji aspiracyjnej, a następie oceną poziomu ekspresji genu kodującego białko fukozylotransferazę 4 (FUT4) w próbce metodą PCR.

Test daje ok. 94 proc. pewności rozpoznania i jest wykonywany ze skierowania lekarza, ma bardzo wysoką cenę, bo całkowity koszt procedury wynosi ok. 2,5 tys. zł.

Są też zestawy do badań z krwi EndomKIT na podstawie stężenia CA 125 oraz neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), gdzie wynik generowany za pomocą algorytmu. Koszt badania to 400-500 zł, jednak jest to tylko ocena predyspozycji do rozwoju endometriozy, a używane parametry nie są jednoznacznymi wskaźnikami, np. antygen nowotworowy 125 oznacza się w raku jajnika.

Naukowcy odkryli jednak inny potencjalny sposób wykrywania endometriozy na podstawie prostego i zupełnie nieinwazyjnego badania.

Nowe badanie omówione w piśmie „Med” udowadnia, że endometriozę można zdiagnozować na podstawie obecności prostego związku w kale, który jest produktem metabolizmu bakterii jelitowych, 4-hydroksyindolu (4HI).

U kobiet z endometriozą poziom 4HI okazał się znacznie niższy niż u tych zdrowych. Co więcej, badacze zidentyfikowali go jako potencjalny lek. Wykazali bowiem, że ogranicza procesy inicjacji i progresji powstawania ognisk endometriozy w modelach zwierzęcych.

Stężenie 4-hydroksyindolu jest obniżone także w przypadku IBD, nieswoistego zapalenia jelit w postaci choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita.

Już wcześniej wykazano, że kobiety z endometriozą mają mniejszą różnorodność mikroflory jelitowej niż te bez choroby. Przyczyna nie jest znana, jednak nieprawidłowość ta może być typowa dla chorób zapalnych i wywoływać wspólne objawy jelitowe. Autorzy badania sugerują nawet, że rozwój endometriozy jest poprzedzony wystąpieniem IBD. Uzupełnienie poziomu 4HI okazało się natomiast chronić zwierzęta nie tylko przed zapaleniem, jak i bólem.

Pomimo niewielkiej grupy badawczej (osiemnaście kobiet z potwierdzoną klinicznie endometriozą i trzydzieści siedem pacjentek „kontrolnych”) wyniki pracy są jednoznaczne i wskazują na potencjał nowego testu. Naukowcy pracują nad badaniem, które byłoby tanie i ogólnie dostępne.

Eksperci ESHRE zalecają, by diagnozować endometriozę na podstawie objawów, których jest długa lista. Należą do nich m.in. ból w dole pleców i miednicy, miesiączki dłuższe niż 7 dni, obfite krwawienia, problemy z jelitami albo układem moczowym, w tym ból, biegunki, zaparcia, wzdęcia, krew w stolcu lub moczu. Inne to nudności i wymioty, zmęczenie, bolesny seks, plamienie między miesiączkami, problemy z zajściem w ciążę.

W chorobie dochodzi do rozwoju ognisk nieprawidłowej tkanki podobnej do endometrium, ale poza macicą. Nieprawidłowa tkanka narasta zwykle w obrębie miednicy, jednak znajdowana jest też w innych narządach, gdzie niezwykle trudno ją wykryć. Najczęstszym objawem w postaci odległych ognisk są skurczowe bóle przed i podczas miesiączki, a także krwawienia wewnętrzne, ponieważ zmiany reagują na wahania poziomu hormonów.

Rozpoznanie utrudnia podobieństwo objawów endometriozy do symptomów występujących w przypadku zaburzeń miesiączkowania, chorób zapalnych jelit, torbieli jajników czy zapalenia narządów miednicy mniejszej. Dlatego dostępność testów diagnostycznych jest na wagę złota.

Źródło: Is the gut microbiome key to endometriosis, IBD diagnosis and treatment? Medical News Today