Błonnik witalny, czy babka płesznik i babka jajowata. Właściwości, wskazania i przeciwwskazania do stosowania błonnika witalnego

Co to jest błonnik witalny?

Błonnik witalny jest zaliczany do suplementów diety. W jego skład wchodzą tylko wysokobłonnikowe składniki pochodzenia naturalnego:

• łuski babki jajowatej,
• łuski babki płesznik,
• siemię lnianie.

Błonnik witalny może stanowić uzupełnienie diety o włókno pokarmowe, gdy wraz z dietą niedostarczana jest odpowiednia ilość tego składnika.

W 100 g błonnika witalnego zawarte jest ok. 70-80 g błonnika. Dla porównania 100 g makaronu pełnoziarnistego dostarcz 13 g tego składnika.

Na niedostateczną podaż błonnika naturalnego narażone są osoby, które stosują dietę ubogą w produkty pełnoziarniste np. makaron, nasiona roślin strączkowych np.soczewica, orzechy oraz jadają mniej niż 500 g warzyw i owoców dziennie. Zwiększenie ilości tych produktów w codziennym menu w łatwy sposób pozwala zapewnić odpowiednią ilość błonnika pokarmowego - zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia każdego dnia należy spożywać minimum 25 g [1].

Na czym polega działanie błonnika witalnego?

Błonnik witalny, podobnie jak błonnik pokarmowy wspomaga prawidłowe funkcjonowania układu pokarmowego. Jest niejednorodną chemicznie frakcją, którą tworzą różne substancje mające charakter polisacharydowy (wielocukry) i niepolisacharydowy. Błonnik witalny składa się z frakcji błonnika pokarmowego nierozpuszczalnych i rozpuszczalnych w wodzie. Nasiona babki płesznik stosowano już dużo wcześniej, zanim odkryto jej właściwości odchudzające, obniżające poziom cholesterolu we krwi, regulacji apetytu [2]. Działanie babki płesznik pomaga obniżyć poziom cholesterolu LDL we krwi, pomaga podwyższyć poziom cholesterolu frakcji LDL oraz wpływa pozytywnie na gospodarkę węglowodanową u osób z zaburzeniami jej funkcjonowania [2].

Błonnik nierozpuszczalny w wodzie wspomaga perystaltykę jelit, zwiększając m.in. objętość stolca i drażni kosmki jelitowe, co powoduje regularność wypróżnień. Błonnik rozpuszczalny w wodzie tworzy w kontakcie z nią tzw. żele, stanowią materiał energetyczny dla probiotycznych bakterii. Włókna te są fermentowane przez mikroflorę jelita do kwasów tłuszczowych np. kwasu masłowego, te z kolei są następnie wchłanianie przez organizm ludzki.

Babka jajowata wchodząca w skład błonnika witalnego wykazuje silnie właściwości przeczyszczające, zmiękcza i zwiększa objętość masy zawartości jelit [2]. Przyczynia się to do poprawy perystaltyki jelit. Len również cechuje się działaniem przeczyszczającym, likwiduje też uczucie ciężkości. Błonnik wspomaga wydalanie z organizmów toksyn, które są zbędnymi produktami przemiany materii.

Wskazania do stosowania błonnika witalnego

Błonnik witalny zalecany jest diabetykom, ponieważ stabilizuje poziom glukozy we krwi. Spowalnia on trawienie węglowodanów oraz obniża indeks glikemiczny. Dzięki temu cukier uwalniany jest wolniej do krwioobiegu. Z jego właściwości skorzystają osoby z insulinoopornością, stanem przedcukrzycowym oraz hipoglikemią reaktywną. Bardzo dobrze sprawdzi się u osób, które zmagają się z uczuciem ciężkości, nawracającymi zaparciami i wzdęciami. Warto jest go stosować zarówno regularnie, jak i jednorazowo przy problemie z niestrawnością.

Błonnik witalny wspomaga proces odchudzania i znajduje się w diecie jako suplement dla osób zmagających się z nadwagą i otyłością. Hamuje apetyt [2], ponieważ zwiększa sytość, co przekłada się na mniejszą chęć podjadania między posiłkami. Jego regularne stosowanie pomaga chronić organizm przed poważnymi chorobami, takimi jak cukrzyca typu 2, otyłość, miażdżyca i powiązane z nią choroby układu sercowo-naczyniowego. Wynika to z działania obniżającego poziom cholesterolu we krwi. Obniża on również ryzyko rozwoju się nowotworów jelita grubego, na które wpływ ma m.in. niskiej podaży błonnika pokarmowego wraz z dietą. Pomaga na zaparcia.

Jak stosować błonnik witalny?

Błonnik witalny jest dostępny w sklepach ze zdrową żywnością, aptekach, ale można znaleźć go też na półkach w sklepach spożywczych. To błonnik w proszku, którego odpowiednią ilość wskazaną na opakowaniu przez producenta, należy rozpuścić w 1-2 szklankach ciepłej wody i pozostawić na ok. 20 minut, aż wchłonie wodę i utworzy gęsty, charakterystyczny żel.

Najlepsze efekty osiągnąć można, spożywając go dwa razy dziennie, rano i wieczorem przed posiłkiem. Dzięki niemu dłużej odczuwa się sytość, co powstrzymuje przed sięgnięciem po niezdrową przekąskę. Stosując błonnik witalny, trzeba pamiętać o piciu dużej ilości wody, którą błonnik wchłania, przez co pęcznieje. Minimalną ilością płynów, jaką należy pić stosując błonnik witalny, to 2,5 litra na dobę. Niedostosowanie się do tej zasady będzie skutkować wzdęciami, zaparciami i poczuciem ciężkości.

Błonnik witalny – skutki uboczne i przeciwwskazania

Błonnik witalny daje szereg korzyści dla organizmu pod warunkiem, że stosowany jest zgodnie z zaleceniami podanymi przez producenta. Nie należy jednak przekraczać zalecanej dziennej dawki, która została podana na opakowaniu. Są to najczęściej 2-3 łyżeczki błonnika witalnego rozpuszczonego w szklance wody lub innego płynu, spożywane 1-2 razy dziennie. Jedna porcia dostarcza przeciętnie 8-10 g błonnika pokarmowego, a w dwóch porcjach ok. 16-10 g. Zapotrzebowanie dzienne organizmu wynosi minimum 25 g błonnika na dobę [1].

Na początku stosowania błonnika witalnego mogą wystąpić skurcze brzucha i wzdęcia, co jest wynikiem nagłego zwiększenia podaży błonnika w codziennej diecie. Z tego względu zaleca się wprowadzanie błonnika witalnego do diety stopniowo (zaczynając od jednej dawki dziennie lub dwóch dawek z połowy zalecanej porcji), obserwując przy tym reakcję swojego organizmu. Bardzo rzadko zdarza się, że błonnik witalny wywołuje wysypkę na skórze i katar sienny. W takich przypadkach najczęściej jest to reakcja alergiczna wynikająca z uczulenia na babkę jajowatą.

Błonnik witalny nie jest zalecany dla osób, które powinny stosować dietę niskobłonnikową, czyli dietę lekkostrawną. Nie powinny go stosować osoby z:

• chorobami przełyku,
• nadżerkami w błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy,
• wrzodami żołądka i dwunastnicy,
• stanami zapalnymi jelit, IBS,
• niedrożnością jelit,
• zespołem Leśniowskiego-Crohna w stanie zaostrzenia choroby,
• biegunką.

Zobacz, jak oszukać głód i schudnąć!

1. Normy Żywienia dla populacji polskiej. (red.) M. Jarosz. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017.
2. Zdrojewicz Z., Idzior A., Kocjan O.: Spirulina i błonnik witalny a leczenie otyłości. Med Rodz. 2015, 1(18): 18-22.