Ashwagandha (aszwaganda), czyli indyjski żeń-szeń. Właściwości, zastosowanie, dawkowanie i możliwe działania uboczne ajurwedyjskiego zioła

Jagoda Bosek
Ashwagandha to popularne zioło w medycynie ajurwedyjskiej, które obniża poziom stresu, poprawiając nastrój i stan zdrowia, a także wspomaga libido i płodność
Ashwagandha to popularne zioło w medycynie ajurwedyjskiej, które obniża poziom stresu, poprawiając nastrój i stan zdrowia, a także wspomaga libido i płodność Formulate Health/flickr.com, CC BY 2.0
Ashwagandha to pochodzące z Indii zioło stosowane od wieków w medycynie ajurwedyjskiej, a jednocześnie najbardziej znane w krajach zachodnich. Charakteryzuje się działaniem adaptogennym, czyli wspomagającym proces przystosowania się organizmu do niekorzystnych warunków, które są dla niego źródłem stresu. Ponieważ właściwości ashwagandhy są pod tym względem podobne do chińskiego żeń-szenia, nie bez powodu nazywana jest żeń-szeniem indyjskim. Z jej cennych właściwości skorzystają osoby z zaburzeniami nastroju, libido i płodności, a także z wysokim ciśnieniem krwi i obniżoną odpornością.

Spis treści

Czym jest ashwagandha?

Ashwagandha, coraz częściej nazywana w naszym kraju po prostu aszwagandą, jest rośliną, której nazwa botaniczna to witania ospała (Withania somnifera). Rośnie w Afryce na terenie Egiptu oraz w południowej Azji i południowych rejonach Europy, na których to terenach występuje bardzo pospolicie i czasem traktowana jest nawet jako uciążliwy chwast. Osiąga wysokość do 150 cm i wydaje owoce w postaci charakterystycznej pomarańczowo-czerwonej jagody otoczonej zrośniętym rzędem działek kielicha, które przypominają owoce miechunki peruwiańskiej. Obok znacznie częściej stosowanego korzenia aszwagandy stanowią one cenny surowiec leczniczy.

Ciekawostką jest pochodzenie nazwy ashwagandhy – wywodzi się ona z sanskryckich (indyjskich) słów „koń” i „zapach”, ze względu na charakterystyczny „koński” zapach korzenia.

Zobacz także:

Aszwaganda – właściwości, działanie i zastosowanie

Ashwagandha została przebadana pod względem wielu możliwych zastosowań zdrowotnych. Lista potwierdzonych naukowo właściwości leczniczych tej rośliny jest imponująca, co wynika z jej bogatego składu chemicznego.

Specyficznymi składnikami leczniczymi tej rośliny są związki charakterystyczne tylko dla niej nazwane witanolidami. Mają one budowę chemiczną steroidowych laktonów i odpowiadają za najważniejsze właściwości lecznicze witanii. Ponadto ashwagandha bogata jest w inne czynne farmakologicznie związki takie jak alkaloidy (w tym specyficzne: witanina i somniferyna), fitosterole, kumaryny, sitoindozydy czy fenolokwasy. Większość z tych związków ma działanie przeciwutleniające (są więc antyoksydantami), a dzięki temu również przeciwzapalne.

Zobacz także: Moringa to indyjskie drzewo chrzanowe, które słynie ze swoich właściwości odżywczych i leczniczych

Dzięki swojemu wpływowi na układ nerwowy ashwagandha, podobnie jak żeń-szeń właściwy (Panax ginseng), jest znanym adaptogenem. Działanie adaptogenne polega na zwiększeniu odporności organizmu na stres, dzięki czemu ułatwia przystosowania się do zmieniających się warunków otoczenia i reagowanie na nowe bodźce. Potwierdzono, że obniża poziom kortyzolu, a także poziom tzw. markerów zapalnych we krwi, do których należy wskaźnik CRP.

Przeczytaj też na temat:

Regularne spożywanie suchych wyciągów z tej rośliny ma potwierdzone działanie na układ nerwowy. Ashwagandha uwrażliwia receptory serotoninowe (5-HT), które znajdują się w błonie komórkowej neuronów oraz mięśni gładkich. Są to receptory będące miejscem wiązania i działania serotoniny, zwanej potocznie hormonem szczęścia. Ich uwrażliwienie ma wobec tego niebagatelny wpływ na nastrój i funkcje psychiczne. Efektem regularnego przyjmowania ashwagandhy jest polepszenie samopoczucia, redukcja stresu, usprawnienie procesów uczenia się i zapamiętywania, działanie uspokajające. Dzięki temu suplementy diety z jej wyciągiem są wykorzystane jest w łagodzeniu objawów depresji, stanów lękowych i choroby Alzheimera.

Choć nie istnieje przepis na szczęście ani też jego spójna definicja, a na dodatek nie da się wyróżnić jednej substancji odpowiedzialnej za jego odczuwanie czy ściśle określić grupy takich związków, znane są skuteczne sposoby na błogostan!Mechanizm odpowiadający za pozytywne uczucia jest bardzo złożony, a przy tym wciąż nie do końca poznany. Wiadomo jednak, że istotną rolę odgrywają w nim hormony takie jak serotonina, dopamina i oksytocyna, a ponadto endorfiny.Związki te umożliwiają regulację procesów zachodzących w organizmie i stanowią swego rodzaju nagrodę za korzystne dla niego działania, takie jak jedzenie, wysiłek fizyczny czy seks. Wpływają na nastrój, pomagają łagodzić skutki stresu, działają przeciwdepresyjne i przeciwbólowo. Ich funkcje są bardzo złożone, podobnie jak wzajemne oddziaływania. Ponieważ jednak wydzielają się w konkretnych sytuacjach, w istotnym stopniu możemy na nie wpływać.Chcąc pobudzić produkcję hormonów szczęścia w organizmie, warto skorzystać z metod, których działanie sprawdzono w sposób naukowy. Sprawdź 10 najbardziej polecanych!

Hormony szczęścia – 10 sposobów, by pobudzić ich produkcję w...

Innym z istotnych działań ashwagandhy jest zwiększenie stężenia enzymu o nazwie syntaza tlenku azotu, a co za tym idzie podniesienie poziomu tej substancji. Tlenek azotu to neuroprzekaźnik, który powoduje rozszerzanie się naczyń krwionośnych, dzięki czemu wpływa na pamięć i odporność. Jego najważniejszą funkcją jest jednak działanie przeciwzakrzepowe oraz regulacja ciśnienia i przepływu krwi przez naczynia krwionośne. Dzięki niemu narządy są lepiej dotlenione, co może wzmagać wydolność u sportowców.

Tlenek azotu pomaga unormować ciśnienie krwi, a odpowiednia jego ilość jest niezbędna dla prawidłowej erekcji – nic więc dziwnego, iż ashwagandha od dawna zaliczana jest do afrodyzjaków działających zarówno na problemy męskie, jak i oziębłość u kobiet. Udowodniono również, że wspomaga płodność, m.in. zwiększa poziom testosteronu i poprawia jakość nasienia u mężczyzn.

Udowodniono, iż przyjmowanie ashwagandhy pomaga obniżyć zbyt wysokie ciśnienie tętnicze krwi, zwiększa ilość czerwonych krwinek oraz zmniejsza poziom glukozy i cholesterolu we krwi. W obniżaniu ciśnienia krwi znaczenie mają również inne właściwości ashwagandhy, takie jak działanie moczopędne. Dzięki temu ułatwia wydalanie nadmiaru sodu i wody z organizmu, a co za tym idzie – pozbywanie się nie tylko nadciśnienia, lecz również obrzęków kończyn czy brzucha.

Przedstawione powyżej fakty świadczą, iż regularne przyjmowanie ashwagandhy ma duże znaczenie w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego. Ashwagandha pobudza także do pracy tarczycę, co także wpływa na podniesienie poziomu aktywność oraz przemiany materii organizmu.

Zobacz także:

Badania ukazujące wpływ ekstraktów z ashwagandhy wskazują, iż nie tylko podnosi ona odporność organizmu, lecz również hamuje podziały komórek nowotworowych i bierze udział w procesach ich niszczenia. Ważną rolę odgrywają tu sitoindozydy, które pobudzają aktywność białych krwinek z grupy limfocytów T. Związki te pobudzają również inne komórki opornościowe o nazwie makrofagów do procesu fagocytozy, czyli niszczenia komórek patogenów (bakterii, grzybów, wirusów), a także własnych – nieprawidłowych, uszkodzonych oraz martwych.

Witania polecana jest również w profilaktyce osteoporozy ze względu na to, iż hamuje proces utraty wapnia z kości, zmniejszając tym samym szybkość ich demineralizacji. Innym bardzo ciekawym działaniem ashwagandhy jest wpływ na kolor włosów – przy regularnym jej stosowaniu ustępuje częściowo siwizna, śmiało można więc ją nazwać ziółkiem odmładzającym.

Ashwagandha pomaga również zwalczyć infekcje i ma działanie przeciwzapalne, toteż zaleca się ją stosować w przypadku infekcji bakteryjnych (zwłaszcza gruźlicy), astmy i chorób reumatycznych (poza RZS). Tradycyjnie witania polecana jest również do przyjmowania kobietom uskarżającym się na nieregularne miesiączkowanie.

W obecnych czasach po witanię coraz częściej sięga też przemysł kosmetycznych. Ze względu na właściwości odmładzające i regeneracyjne używana jest często jako składnik kosmetyków pielęgnacyjnych, głównie kremów i olejków.

Sprawdź też:

Ashwagandha – dawkowanie, działania uboczne i przeciwwskazania

Ashwagandha jest zazwyczaj dostępna w postaci suchego ekstraktu, a rzadziej – jako sproszkowany surowiec, i występuje w suplementach diety samodzielnie lub w połączeniu z innymi ziołami.

Przeciętne dawkowanie standaryzowanego wyciągu z korzenia aszwagandy to 450-500 mg dwa razy dziennie, co daje maksymalną porcję 1 g produktu na dobę.

Ashwagandha nie jest jednak ziołem dla wszystkich – powinny unikać jej kobiety w ciąży i karmiące. Ponadto osoby leczące się barbituranami nie mogą stosować ashwagandhy, gdyż wchodzi ona w interakcje z tymi lekami.

Nie powinny jej przyjmować również osoby z nadczynnością tarczycy ze względu na działanie pobudzające na ten gruczoł dokrewny (oraz przyjmujące leki regulujące jego pracę), a ponadto osoby z niskim ciśnieniem krwi. Pobudzanie pracy układu odpornościowego przez ashwagandhę może dać niekorzystny efekt w przypadku chorób autoimmunologicznych takich jak stwardnienie rozsiane, toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

W przypadku przyjmowania leków, zwłaszcza stosowanych w leczeniu cukrzycy, nadciśnienia i wymienionych wyżej chorób, przyjmowanie aszwagandy należy skonsultować z lekarzem.

Aby wzmocnić naturalne siły obronne organizmu, można skorzystać z suplementów diety. Trzeba jednak wiedzieć, które z nich wybrać, ponieważ dostępnych na rynku jest setki produktów, o deklarowanym przez producenta działaniu. Wiele spośród nich nie poprawi odporności, ponieważ nie zawiera składników wzmacniających układ immunologiczny, lub zawiera je, ale w zbyt niskich dawkach. Podpowiadamy, jakich suplementów diety szukać, aby nie łykać tabletek na marne!

Najlepsze suplementy diety na odporność! Sprawdź, które z ni...

ZOBACZ: Dlaczego długotrwały stres jest groźny dla zdrowia?

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści (5) - oszustwo na kartę NFZ

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na stronazdrowia.pl Strona Zdrowia