Rola witaminy A w profilaktyce chorób skóry
Witamina A jest składnikiem niezbędnym nie tylko dla zdrowia oczu, ale również skóry. Zapewnia bowiem prawidłowe różnicowanie i dojrzewania komórek nabłonka, które budują skórę, ale też m.in. wyściełają układ pokarmowy i oddechowy.
Niedobór witaminy A przyczynia się do suchości i nadmiernego rogowacenia skóry, powoduje zmniejszenie jej odporności na infekcje i utrudnia gojenie uszkodzeń. By zbadać wpływ tego składnika na zachorowalność na złośliwy nowotwór skóry, naukowcy amerykańscy przeanalizowali dane zebrane na przestrzeni ponad 25 lat w ramach badań „Nurses Health Study” z udziałem ponad 75 tys. kobiet oraz „Health Professionals Follow-Up Study”, w którym uczestniczyło ponad 48 tys. mężczyzn. Wnioski z tej analizy zostały opublikowane na łamach „Journal of the American Medical Association”.
Wyższe spożycie witaminy A z roślin zmniejsza ryzyko rozwoju raka kolczystokomórkowego skóry
Naukowcy rozpatrujący związek między spożyciem witaminy A z zachorowalnością na raka kolczystokomórkowego skóry zakwalifikowali uczestników wspomnianych badań do 5 grup na podstawie spożycia witaminy A w postaci beta-karotenu i spokrewnionych związków. Są one prekursorami tej witaminy w organizmie. Odkryto, że u osób spożywających największe ilości roślinnych źródeł witaminy A zagrożenie tym nowotworem było o 17 proc. mniejsze niż u jedzących najmniej takich produktów – przy uwzględnieniu również innych czynników, które wpływają na zagrożenie chorobą.
Rak kolczystokomórkowy (SCC, squamous cell carcinoma), nazywany też płaskonabłonkowym, to złośliwy nowotwór skóry, rozwijający się z komórek naskórka i wywodzący się zwykle ze zmian przedrakowych. Stanowi drugi najczęściej występujący rodzaj nowotworu skóry po raku podstawnokomórkowym. W przeciwieństwie do niego cechuje się jednak większą złośliwością, ponieważ szybko się rozwija i daje przerzuty przede wszystkim do węzłów chłonnych.
Ryzyko zachorowania na raka kolczystokomórkowego wzrasta wraz z wiekiem, a oprócz działania promieniowania ultrafioletowego i jonizującego zwiększa je obecność blizn, uszkodzeń i infekcji skóry, a także rogowacenie słoneczne, występujące w skórze uszkodzonej przez promieniowanie ultrafioletowe oraz starczej.
Za najskuteczniejszy sposób ochrony przed rozwojem złośliwych zmian nowotworowych skóry uznaje się stosowanie kosmetyków z wysokimi filtrami UV. Odpowiednio duże spożycie warzyw i owoców bogatych w witaminę A może tę profilaktykę uzupełnić.
Jak szybko złagodzić oparzenia słoneczne? Zobacz najlepsze d...
Warzywa i owoce najbezpieczniejszym źródłem cennej witaminy A
Choć produkty roślinne nie stanowią najbogatszego źródła witaminy A, należą do tych najbezpieczniejszych. W produktach zwierzęcych i suplementach diety najczęściej występuje ona w zbyt dużych ilościach, co sprzyja przyjmowaniu jej w nadmiernych ilościach. Ponieważ jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczu, więc niemożliwa do rozcieńczenia wodą, jej nadmiar jest toksyczny.
Zbyt duża ilość witaminy A w organizmie wiąże się z występowaniem mdłości, zaburza pracę wątroby, a także prowadzi do zmniejszenia masy kostnej i nasilenia ryzyka złamań. Natomiast w ciąży może przyczyniać się do powstawania wad wrodzonych u dziecka.
Witamina A pochodząca z żółtopomarańczowych i czerwonych owoców i warzyw, a także z warzyw w kolorze zielonym, występuje w nich w postaci, która w organizmie jest dopiero przekształcana do jej formy aktywnej biologicznie – retinolu, a wydajność tego procesu może się zmieniać.
Spożywanie produktów roślinnych obfitujących w witaminę A praktycznie nie skutkuje jej szkodliwym działaniem na organizm. Natomiast syntetyczne formy tego związku, stosowane w suplementach diety, mają udowodnione szkodliwe działanie, nasilając ryzyko rozwoju raka.
W przeprowadzonym badaniu różnicę robiło już spożycie 2 dużych marchewek albo średniego pieczonego batata dziennie w porównaniu z sytuacją, gdy dzienna porcja tych produktów odpowiadała małej marchewce lub 1/3 szkl. frytek z batatów. Choć było to jedynie badanie obserwacyjne, jego wyniki po raz kolejny dowodzą konieczności maksymalnego wzbogacenia diety w naturalne produkty roślinne, a warzywa i owoce w szczególności. Ilość minimalna to 500 g, natomiast optymalna dla zdrowia – co najmniej 1 kg dziennie.
