Czerniak, czyli złośliwy nowotwór skóry. Jakie są objawy, przyczyny i jak wygląda leczenie? Czerniak a pieprzyk – jak odróżnić?

Ewa Zwolak
Czerniaki są diagnozowane na świecie u ok. miliona osób rocznie.
Czerniaki są diagnozowane na świecie u ok. miliona osób rocznie. freepik
Czerniak to szczególny rodzaj raka skóry. Do jego wystąpienia przyczynia się przede wszystkim nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV. Duży wpływ na zachorowanie na czerniaka ma też genetyczna podatność, która występuje u osób cechujących się jasną karnacją, jasnymi włosami i jasnymi oczami. Czerniak może się rozwijać z istniejących już znamion i pieprzyków, dlatego warto się obserwować i badać zmiany u dermatologa. Sprawdź, jak rozpoznać czerniaka i na czym polega jego leczenie.

Spis treści

JCzym jest i jak wygląda czerniak?

Czerniaki są nowotworami złośliwymi, występującymi na: skórze, błonach śluzowych i błonie naczyniowej gałki ocznej. Wywodzą się one bezpośrednio z melanocytów – komórek barwnikowych, wydzielających melaninę, która odpowiada za pigmentację skóry. Ze względu na szybki wzrost, wczesne przerzuty drogą chłonną i krwionośną i małą wrażliwość na podjęte leczenie, cechują się one stosunkowo dużą złośliwością. Według ogólnych szacunków czerniaki są diagnozowane na świecie u ok. miliona osób rocznie.

W Polsce co roku diagnozowanych jest blisko 4000 zachorowań na tę chorobę, a ponad 22 000 europejskich obywateli traci życie z powodu czerniaka.

Czytaj: Czerniak to nie wyrok. Wykryty wcześnie prawie w stu procentach kończy się wyleczeniem – mówi onkolog. Jak chronić się przed rakiem skóry?

Jane Fonda, Monika Krzywkowska i inni. Te znane osoby miały raka skóry

Jane Fonda, Monika Krzywkowska i inni. Te znane osoby miały raka skóry

Rak skóry jest jedną z najczęściej występujących form nowotworu. Niestety, jego objawy można łatwo przeoczyć i zbagatelizować. Do rozwoju choroby przyczynić się może promieniowanie UV, osłabiony układ...

Gabriela Fedyk
Gabriela Fedyk

Jak rozpoznać czerniaka, czyli system kliniczny ABCDE

Akademia Czerniaka [3], która stanowi sekcję naukową Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej na swojej stronie pisze o cechach charakterystycznych, które pomagają w rozpoznaniu czerniaka. Służą do tego tzw. kryteria ABCDE. Znaczenie liter w tym skrócie jest następujące:

  • A – asymetria (np. znamię „wylewające” się na jedną stronę),
  • B – brzegi poszarpane, nierównomierne i ze zgrubieniami,
  • C – czerwony, czarny, niejednolity kolor,
  • D – duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 6 mm,
  • E – ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.

Jeśli któreś ze znamion, narośli lub pieprzyków kwalifikuje się do jednego z powyższych punktów lub budzi niepokój, musi być zbadane przez lekarza. Powinien zrobić to dermatolog lub chirurg-onkolog. Zmiany skórne budzące jakichkolwiek wątpliwości należy wyciąć.

Przyczyny pojawiania się czerniaka

Czerniaki powstają zarówno samoistnie na skórze zdrowej, jak i na bazie istniejącego znamienia barwnikowego. Przyczyny czerniaka nie są jeszcze do końca poznane, jednakże bardzo duży wpływ na rozwój tego nowotworu mają czynniki ryzyka. Największe prawdopodobieństwo zachorowania na raka skóry występuje u przedstawicieli rasy kaukaskiej (białej), mniejsze – u Latynosów, a najmniejsze – u Azjatów i Afroamerykanów. W ramach czynników ryzyka zachorowania na czerniaka można wymienić:

  • genetyczną podatność na raka skóry, która odpowiada zaledwie za 3 proc. diagnozowanych czerniaków. Wynika ona z dziedziczenia mutacji genotypu, który wywołuje czerniaka,
  • skórę pergaminową, która jest bardzo rzadką, dziedziczną, dolegliwością. Często rozwijają się na niej nowotwory skóry, w tym m.in. czerniak,
  • nadmierną ekspozycję na promieniowanie słoneczne (UVA i UVB),
  • podeszły wiek – ryzyko zachorowania na czerniaka zwiększa się wraz z wiekiem. Średnia wieku występowania raka skóry wynosi 53 lata,
  • płeć – ryzyko zachorowania na czerniaka jest większe u mężczyzn niż u kobiet. Ponadto u mężczyzn większe jest ryzyko nawrotu, a samo leczenie mniej skuteczne,
  • immunosupresja, której konsekwencją jest osłabienie odporności. Zwiększone ryzyko zachorowania na czerniaka występuje u osób z zespołem niedoboru odporności i osób po przeszczepie narządów,
  • występowanie dużej liczby zmian barwnikowych. U takich osób ryzyko zachorowania na czerniaka zwiększa się aż 5-krotnie.

Zobacz też:

Objawy czerniaka. Na co zwrócić uwagę, obserwując swoją skórę?

Czerniaki mają tendencje do długiego rozwoju bezobjawowego, co sprawia, że z roku na rok zwiększa się umieralność na tego raka skóry. Z tego powodu osoby z licznymi zmianami barwnikowymi powinny systematycznie je kontrolować zarówno samodzielnie, jak i u dermatologa. Pierwszym objawem czerniaka, który powinien wzbudzić niepokój, jest pojawienie się nowego znamiona o nieregularnym kształcie lub zmiany w obrębie już istniejącego znamiona.

Zobacz też: Po wakacyjnym wyjeździe przyjrzyj się dokładnie swojej skórze. Może ci to uratować życie

W początkowym stadium rozwoju czerniak może być mylony ze zwykłą ranką, która trudno się goi. Zmiana ta może przyjmować, postać drobnej grudki, która jest lekko zaczerwieniona i pokryta strupkiem. Oprócz tego niepokój powinny wzbudzić:

  • zgrubienia w obrębie znamienia,
  • zaczerwienienie wokół znamienia,
  • krwawienie ze znamienia,
  • nagła zmiana pigmentacji znamienia,
  • nieregularny kształt znamienia (tzw. asymetryczność).
Rak skóry – jak wygląda nowotwór skóry?

Rak skóry – jak wygląda nowotwór skóry?

Rak skóry to nazwa grupy nowotworów złośliwych. Nowotwór skóry najczęściej diagnozowany jest u osób starszych, a do głównych czynników jego rozwoju należy promieniowanie słoneczne, a zwłaszcza jego sk...

Jakie są rodzaje czerniaka?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyróżnia osiem podstawowych odmian czerniaka:

  • czerniak szerzący się powierzchownie, który stanowi najczęstszą kliniczną postać tego nowotworu (ok. 70 proc.). Zwykle powstaje on u osób młodych i w średnim wieku. Stanowi on konsekwencją nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne (zarówno sztuczne, jak i naturalne). Czerniak ten daje stosunkowo dobre rokowania,
  • czerniak guzkowy, który jest diagnozowany u ok. 10-20 proc. osób z czerniakiem. Najczęściej występuje on u mężczyzn powyżej 40. roku życia na skórze głowy, karku lub górnej części pleców. Czerniak ten przyjmuje postać kopulastego guzka o ciemnym zabarwieniu, który bardzo źle rokuje, ponieważ szybko daje przerzuty,
  • czerniak z plamy soczewicowatej, który stanowi 5-10 proc. czerniaków skóry. Diagnozowany jest on zwykle u osób, które przekroczyły 60. rok życia. Czerniak ten pojawia się na twarzy – policzkach, nosie lub w okolicy skroniowej,
  • czerniak pod paznokciem (podpaznokciowy), który bardzo rzadko diagnozowany jest u osób rasy kaukaskiej (częściej występuje u Azjatów i Afroamerykanów i nie ma on w ogóle związku z nadmierną ekspozycją na promieniowanie słoneczne),
  • czerniak bezbarwny (amelanotyczny), który jest bardzo rzadką postacią czerniaka. Charakteryzuje się on brakiem lub znikomymi ilościami barwnika, co jest bezpośrednim następstwem mniejszego zróżnicowania komórek rakowych.

Czerniak a pieprzyk – czym się różnią? To może być też brodawka łojotokowa

Czerniak niekiedy bywa mylony z pieprzykiem i brodawką łojotokową. W celu zróżnicowania tych zmian skórnych konieczna jest wizyta u dermatologa i wykonanie szeregu badań diagnostycznych. Podstawą jest wywiad lekarski, który powinien uwzględniać m.in. pytania o stan skóry i występowanie czynników ryzyka. Na wczesnym etapie rozpoznawania różnicy między czerniakiem a pieprzykiem i brodawką łojotokową, pacjentom wykonuje się badanie skóry. Pomocna jest także dermatoskopia (badanie znamion pod powiększeniem za pomocą dermatoskopu).

Sprawdź także: To tylko pieprzyk czy może rak? Te 5 „czerwonych flag” pomoże ci rozpoznać objawy czerniaka. Zrób test ABCDE

Przy czerniaku skóry można zaobserwować: asymetryczny rozkład struktur w obrębie zmiany, nieregularny rozkład pigmentu i niebiesko-biały welon. Wówczas, gdy wystąpią te symptomy, konieczne jest wycięcie zmiany i poddanie jej badaniu histopatologicznemu. Wśród badań wspomagających diagnostykę czerniaka można wymienić: morfologię krwi, próby wątrobowe, LDH (aktywność dehydrogenazy mleczanowej), RTG, USG jamy brzusznej, tomografię komputerową.

Czerniak a pieprzyk. Jak rozróżnić czerniaka, pieprzyka i brodawkę łojotokową? Ważny jest kształt, kolor i to, w jakim miejscu na ciele występuje.
Czerniak a pieprzyk. Jak rozróżnić czerniaka, pieprzyka i brodawkę łojotokową? Ważny jest kształt, kolor i to, w jakim miejscu na ciele występuje. opracowanie własne

Leczenie czerniaka

Leczenie czerniaka w pierwszej fazie polega na chirurgicznym usunięciu zmiany. Po wykonaniu biopsji i potwierdzeniu wstępnej diagnozy dermatolog może podjąć decyzje o wykonaniu „docięcia” z większym marginesem (maksymalny margines może wynosić 2 cm). W przypadku przerzutów do węzłów chłonnych, które są zdecydowanie najpowszechniejsze przy czerniaku, wykonuje się limfadenektomię terapeutyczną (zabieg usunięcia węzłów chłonnych). Przy czerniakach skóry wykonuje się limfadenektomię w trzech różnych zakresach: pachowym, pachwinowym i szyjnym. W bardzo rzadkich przypadkach wykonuje się także limfadenektomię w obrębie dołu podkolanowego lub łokciowego.

Wówczas, gdy czerniak oprócz warstwy skórno-naskórkowej, objął również węzły chłonne i inne narządy, to konieczne jest zastosowanie leczenia wspomagającego. Mowa tu przede wszystkim o:

  • chemioterapii perfuzyjnej, która znajduje zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy doszło do przerzutów w obrębie guza pierwotnego,
  • radioterapii, która znajduje zastosowanie wówczas, gdy pacjent z przyczyn obiektywnych nie może zostać poddany zabiegowi chirurgicznemu. Radioterapię można stosować również wtedy, gdy podczas operacji nie udało się usunąć guza w całości. Ponadto metoda ta może być stosowania także w ostatnim stopniu zaawansowania choroby w celu złagodzenia dotkliwości objawów,
  • immunoterapii (terapii celowanej), która jest jedną z najnowocześniejszych metod leczenia czerniaka. Polega ona na podawaniu pacjentom leków, które mają zdolność do unicestwiania komórek nowotworowych.

Czerniak z przerzutami – jakie są rokowania?

Rokowanie przy zdiagnozowaniu czerniaka uzależnione jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby, a także od lokalizacji i głębokości nacieku zmiany nowotworowej. Najmniejsze szanse na przeżycie 5 lat po wycięciu czerniaka mają mężczyźni w podeszłym wieku. Ponadto, jak pokazują badania kobiety z rozpoznanym czerniakiem nieprzerzutowym, przeżywają znacznie więcej lat niż mężczyźni z taką samą diagnozą. Rokowania pacjentów z czerniakiem pogarszają się wówczas, gdy zmiana nowotworowa daje przerzuty do węzłów chłonnych lub do odległych narządów. Przy czym warto podkreślić, że ryzyko przerzutów jest większe u osób w młodym wieku, ze względu na większą aktywność komórek nowotworowych.

Takie objawy daje rak skóry. Nie zwlekaj z wizytą u lekarza, kiedy je zobaczysz

Takie objawy daje rak skóry. Nie zwlekaj z wizytą u lekarza, kiedy je zobaczysz

Czerniak nie jest najczęstszym nowotworem skóry, ale wyróżnia go szybkość i agresywność rozwoju. Dlatego nie należy tracić czujności i obserwować zarówno stare, jak i nowe zmiany skórne, w tym pieprzy...

Marta Siesicka-Osiak
Marta Siesicka-Osiak

Czerniak – stadium zaawansowania

Wyodrębnia się kilka klasyfikacji stadium zaawansowania czerniaka. Najpowszechniejsza z nich jest klasyfikacja TNM, której nazwa jest akronimem pochodzących od słów angielskich, w której T oznacza tumor (guz pierwotny), N – node (węzeł chłonny), M – metastatis (przerzut odległy). Poszczególnym stopniom skali TNM dodaje się oznaczenie liczbowe, które wskazuje na stadium zaawansowania raka:

  • stopień 0 wskazuje na postać czerniaka, która obejmuje wyłącznie naskórek,
  • stopień I wskazuje na postać czerniaka,
  • stopień II wskazuje na postać czerniaka, która może występować w trzech podstopniach: A — zmiany z owrzodzeniem o grubości do 2 mm (bez owrzodzenia do 4 mm), B — zmiany z owrzodzeniem o grubości do 4 mm (bez owrzodzenia do 4 mm), C — zmiany z owrzodzeniem o grubości powyżej 4-6 mm.
  • stopień III wskazuje na postać czerniaka z przerzutami do węzłów chłonnych,
  • stopień IV wskazuje na postać czerniaka z przerzutami do węzłów chłonnych i odległych narządów (najczęściej płuc i wątroby).
Pięć najlepiej rokujących nowotworów

Pięć najlepiej rokujących nowotworów

Większość chorób nowotworowych zdiagnozowanych we wczesnym stadium daje duże szanse na 5-letnie przeżycie. Im wcześniej zostanie postawiona diagnoza i rozpocznie się leczenie, tym szanse na długie życ...

Agata Siemiaszko
Agata Siemiaszko
Polecjaka Google News - Strona Zdrowia

Źródła:

  • Krajowy Rejestr Nowotworów, Dokument dostępny na stronie: http://onkologia.org.pl/raporty/#tabela_rok, [dostęp: 11.05.2020]
  • Greinert R., et al. Cancer Epidemiology 39S (2015) S75-S83
  • Poznaj ABCDE czerniaka, Akademia Czerniaka

Zadbaj o odpowiednią ochronę przed słońcem

* Najniższa cena z ostatnich 30 dniMateriały promocyjne partnera
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Zdrowie

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na stronazdrowia.pl Strona Zdrowia