Syrop z kwiatów czarnego bzu zwalczy przeziębienie i wirusy oraz wzmocni odporność. Poznaj prosty przepis na syrop z kwiatów czarnego bzu

Czarny bez (Sambucus nigra) to krzew z rodziny przewiertnicowatych (Caprifoliaceae) dorastający do 3-8 metrów wysokości. Czarny bez jest powszechną rośliną, która rośnie dziko na terenie całej Polski, ale również w na terenach Azji, Ameryki i Afryki. Kwitnie w czerwcu w postaci drobnych, biało-żółtych kwiatów zebranych w płaskie baldachy o średnicy ok. 10 cm. Owoce czarnego bzu są niewielkie, podobne wielkością do jarzębiny. Mają kulisty kształt oraz ciemnoczerwoną i błyszczącą skórkę, która w miarę dojrzewania przybiera czarną barwę. Po roztarciu owocu ukazuje się krwistoczerwony miąższ z malutkimi pestkami.

Surowcem zielarskim są suche kwiaty czarnego bzu, kora krzewu oraz dojrzałe owoce. Kwiaty czarnego bzu cechują się wysoką zawartością różnorodnych substancji o szerokim spektrum działania. Kwiat czarnego bzu jest zasobny we flawonoidy. To grupa barwników roślinnych, wykazujących silne właściwości antyoksydacyjne. Głównymi ich przedstawicielami w surowcu są: astragalina, kempferol, kwercetyna, izokwercytryna, rutyna, hyperozyd oraz nikotyfloryna.

Dużą grupą związków zasobnie występujących w kwiatach czarnego bzu są triterpeny: alfa-amyryna, beta-amyryna, kwas oleanolowy i kwas ursolowy. Związki te mają właściwości przeciwutleniające i antynowotworowe. W kwiatach czarnego bzu zawarte są także fitosterole, kwasy fenolowe (kwas kawowy, ferulowy, p-kumarowy, chlorogenowy) oraz olejek eteryczny. W śladowych dawkach kwiat czarnego bzu zawiera różnorodne garbniki, pektyny, śluzy, etyloaminę, izobutyloaminę, kwas walerianowy i cholinę.

Syrop z kwiatów czarnego bzu łagodzi objawy przeziębienia i grypy. Ma działanie napotne, które warunkują zawarte w nim flawonoidy, które zwiększą działanie gruczołów potowych. Ma on również działanie wykrztuśne. Powoduje rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli, co ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny. Wspomaga leczenie przeziębienia, działając przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i immunomodulacyjne.

Syrop z kwiatów czarnego bzu ma działanie moczopędnie, co oznacza, że zwiększa diurezę (oddawanie moczu). Wynika to z działania rozszerzającego naczynia krwionośne w nerkach, co zwiększa dopływ krwi do nerek. Flawonoidy zawarte w kwiatach czarnego bzu działają na ścianki kanalików nerkowych, co utrudnia zwrotne wchłanianie wody.

Kwiaty czarnego bzu mają też działanie rozkurczowe, pobudzają krążenie i obniżają poziom cukru we krwi, co sprawia, że są wskazane dla diabetyków – lepiej jednak w ich przypadku stosować napary z kwiatów bzu, ponieważ syrop zawiera dużą ilość sacharozy. Syrop ma właściwości uszczelniające i wzmacniające naczynia krwionośne, działa detoksykująco (ułatwia i przyspiesza usuwanie produktów przemiany materii) i poprawia krążenie krwi (rozszerza naczynia wieńcowe).

Regularne stosowanie syropu lub soku z czarnego bzu pomaga obniżyć poziom cholesterolu we krwi. W badaniu, w którym pacjenci zażywali 3 razy dziennie przez dwa tygodnie 0,4 mg liofilizowanego proszku (5 ml soku), zaobserwowano nieznaczne obniżenie poziomu cholesterolu LDL o 5 proc. i trójglicerydów we krwi. Uczestników pouczono, aby przestrzegać diety, która nie dostarcza więcej niż 35 proc. energii diety z tłuszczu.

Syrop z kwiatów czarnego bzu jest najczęściej stosowany pomocniczo w leczeniu przeziębienia i grypy. W badaniu naukowym zaobserwowano, że zażywanie syropu z kwiatów czarnego bzu skróciło czas trwania grypy średnio o 3-4 dni w porównaniu z placebo.

Ze względu na dużą zawartość antyoksydantów, syrop z kwiatów czarnego bzu wspomaga organizm w walce z chorobą i wzmacnia układ odpornościowy. Syrop zawiera sporą ilość flawonoidów, fitosteroli, potasu i witamin (głównie witaminy C) – jest pomocny w stanach osłabienia organizmu oraz jako środek łagodzący kaszel i regulujący przemianę materii. Stosuje się go więc wspomagająco w leczeniu nieżytów górnych dróg oddechowych, chorób zakaźnych, przerostu prostaty oraz chorób skóry i problemów ze strony układu naczyniowego.

Do przygotowania syropu potrzebujemy:

• 1 litr wody,
• 1 kg cukru,
• około 50 baldaszków kwiatowych bzu czarnego.

Kwiaty czarnego bzu zebrane w czerwcu, należy pozbawić łodyg. Nie należy ich myć, gdyż spowoduje to utratę cennego pyłku kwiatowego. Następnie kwiaty należy zalać wrzącą wodą i odczekać, aż napar ostygnie. Miksturę należy wstawić na 24 godziny do lodówki. Po tym czasie, kwiaty odcedzić od płynu, dodać cukier, całość zagotować i gotować na małym ogniu, aż do całkowitego rozpuszczenia się cukru, zbierając tworzącą się pianę. Gotowy syrop z kwiatów czarnego bzu przelać do słoiczków i pasteryzować. Syrop należy przyjmować 3-4 razy dziennie po 1 łyżeczce.

Czarny bez zawiera substancje toksyczne: prunazyny i sambunigryny. Mają one działanie drażniące układ pokarmowy, mogą powodować wymioty i osłabienie. Sambunigryna rozkłada się do cyjanowodoru, dlatego spożycie dużej ilości nieodpowiednio przygotowanych przetworów z czarnego bzu, surowych owoców lub kwiatów tego krzewu może spowodować nawet śmierć.

Prawidłowo przygotowany syrop z kwiatów czarnego bzu jest jednak w pełni bezpieczny i może być spożywany zarówno przez osoby dorosłe, dzieci oraz kobiety w ciąży.

Oprócz syropu z kwiatów czarnego bzu znane są też i stosowane: wino, nalewka lub sok z kwiatów czarnego bzu. Napar z kwiatów bzu czarnego można stosować na skórę i błony śluzowe – ma działanie przeciwzapalne, antyseptyczne i przeciwobrzękowe, pomoże też przy problemach z cerą suchą, trądzikową (trądzik różowaty) i skłonną do podrażnień.

Sok można również zrobić z owoców czarnego bzu – zbiera się je jesienią i gotuje około dwóch godzin w wodzie z dodatkiem cukru, koniecznie bez przykrycia, by substancje toksyczne wyparowały z naparu.

1. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Młodzianka A.: Bez czarny domowy sposób nie tylko na grypę i przeziębienie. Farmakoterapia, 2013.
2. Murkovic M. et al.: Effects of elderberry juice on fasting and postprandial serum lipids and low-density lipoprotein oxidation in healthy volunteers... Eur. J. Clin. Nutr., 2004.
3. Zakay-Rones Z., Thom E., Wollan T., Wadstein J.: Randomized study of the efficacy and safety of oral elderberry extract in the treatment of influenza A and B virus infections. Journal of International Medical Research, 2004.