Jak radzić sobie ze stresem? Jak się uspokoić, jak wybrać tabletki na uspokojenie, strategie i ćwiczenia na odstresowanie

Justyna Śmigaruk
Bóle i zawroty głowy, problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci, trudności w organizacji, a wreszcie uczucie bezradności i wypalenia psychicznego to skutki przewlekłego stresu, z którymi warto nauczyć sobie radzić, zanim zła kondycja psychiczna nie przerodzi się w stan kryzysowy.
Bóle i zawroty głowy, problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci, trudności w organizacji, a wreszcie uczucie bezradności i wypalenia psychicznego to skutki przewlekłego stresu, z którymi warto nauczyć sobie radzić, zanim zła kondycja psychiczna nie przerodzi się w stan kryzysowy. bds/123RF
Radzenie sobie ze stresem jest umiejętnością, bez której trudno jest stawić czoła codziennym wyzwaniom. Pomaga uniknąć jego niekorzystnych następstw, takich jak problemy ze snem czy zły nastrój. Przewlekły stres przyczynia się do powstawania wielu chorób i dolegliwości, zarówno tych psychicznych, jak i fizycznych. Warto więc wiedzieć, jakimi metodami radzić sobie z nadmiernym napięciem nerwowym i jak wybrać te, które w jego przypadku będą najbardziej skuteczne.

Stres – mechanizm działania

Stres to niezwykle szerokie pojęcie o wielu definicjach w psychologii. Najczęściej ujmuje się go w kategoriach fizjologicznego stanu organizmu, będącego następstwem wydzielania hormonów stresowych, lub jako subiektywne uczucie psychologiczne, będące oceną sytuacji, w której ktoś się znajduje.

Stres jest rozumiany jako rozumiany fizjologiczna reakcja organizmu na zagrożenie, co zapoczątkował dr Hans Selye w latach 60. ubiegłego wieku. Zespół objawów, który zwykliśmy nazywać stresem, to w rzeczywistości reakcja mobilizacyjna, mająca za zadanie przygotować człowieka do walki lub umożliwić mu szybką ucieczkę.

W chwili, gdy człowiek dostrzega zagrożenie, rozpoczyna się łańcuch pobudzenia neurohormonalnego, obejmujący kolejno podwzgórze, przysadkę mózgową oraz korę nadnerczy, która wydziela adrenalinę i noradrenalinę. Te hormony odpowiadają za przyspieszone bicie serca, rozszerzenie źrenic, intensywne pocenie się, spięcie mięśni, niepokój ruchowy, brak apetytu czy przyspieszony oddech. Innym hormonem stresowym, powodującym niekorzystne zmiany w organizmie, jest kortyzol.

W idealnych warunkach reakcja stresowa powinna zakończyć się, a organizm powrócić do stanu równowagi, gdy tylko minie zagrożenie. Niestety, dzisiejsze realia wyglądają całkiem inaczej niż te, które towarzyszyły ewolucji człowieka i powstawaniu tych mechanizmów.

Dziś źródłem stresu są głównie sytuacje społeczne, a walka ani ucieczka nie są tu wskazane. Dlatego reakcja stresowa przeciąga się na godziny, dni i miesiące, a w organizmie dochodzi do wzmożonego wydzielania kortyzolu, który działa na niego destrukcyjnie. Coraz więcej ludzi nie wie, jak się uspokoić w codziennych, obciążających sytuacjach.

Stres napędza stres, dlatego w chwilach kryzysowych warto pamiętać, że nasze reakcje emocjonalne i zachowania mają ogromny wpływ na nasze samopoczucie
Stres napędza stres, dlatego w chwilach kryzysowych warto pamiętać, że nasze reakcje emocjonalne i zachowania mają ogromny wpływ na nasze samopoczucie i sposób, w jaki sam stres jest przez nas odczuwany. 123RF

Źródła stresu i ich indywidualna ocena

W psychologii opisuje się także stres jako budzące napięcie wydarzenie, wywołujące nieprzyjemne doznania. Istnieje specjalna klasyfikacja, tzw. Skala Przystosowania Społecznego Holmesa i Brahego, która zawiera listę sytuacji będących dla większości ludzi źródłami stresu, czyli stresorami. Są one podzielone według stopnia nasilenia odczuwanego pod ich wpływem stresu. Ponadto w psychologii wyróżnia się także style radzenia sobie ze stresem, czyli nawykowe sposoby reagowania w sytuacjach stresowych.

Ponieważ przewlekły, trwający tygodniami i towarzyszący codziennie stres wpływa destrukcyjnie na zdrowie fizyczne i psychiczne, bardzo istotną umiejętnością każdego człowieka jest radzenie sobie z nadmiernym napięciem nerwowym.

Stres wywołuje cały szereg negatywnych stanów i emocji, takich jak rozdrażnienie, poczucie bezradności, problemy ze snem, poczucie zagrożenia, częste bóle głowy i dolegliwości ze strony układu trawienia. Stwarza poważne ryzyko rozwoju takich chorób, jak zaburzenia krążenia (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca), zaburzenia lękowe oraz depresja.

Wysłuchaj podcastu stronyZDROWIA
Dr Magdalena Flaga-Łuczkiewicz, lekarz specjalista psychiatra, Centrum Terapii Dialog mówi o chorobach psychicznych w naszym społeczeństwie oraz radzi, kiedy i gdzie szukać pomocy, jeśli zauważamy problemy psychiczne u siebie lub kogoś bliskiego.

Jak radzić sobie ze stresem bez użycia leków?

Sposoby radzenia sobie ze stresem mogą przybierać różną postać. Czasem stres towarzyszący codzienności okazuje się być tak silny, że odstresowanie stanowi poważny problem. Oprócz przestrzegania zdrowej diety, przebywania na świeżym powietrzu i regularnego ruchu, warto włączyć także metody radzenia sobie ze stresem oparte na badaniach naukowych i praktyce terapeutycznej. Należą do nich między innymi techniki stosowane w terapii psychologicznej, suplementacja magnezu, a także zioła na uspokojenie. W przypadku, gdy zawodzą, można w porozumieniu z psychiatrą rozważyć zastosowanie tabletek na uspokojenie dostępnych na receptę.

Jak się odstresować? Efekty relaksacji mięśniowej

Techniki relaksacyjne pomagają zredukować uczucia lęku, niepokoju, obniżyć ciśnienie i poradzić sobie z napięciem emocjonalnym. W stanie relaksacji poziomy hormonów „stresowych”, takich jak adrenalina oraz kortyzol, zmniejszają się, serce zwalnia rytm, mięśnie stają się rozluźnione, a do mózgu dopływa więcej krwi.

Progresywna relaksacja mięśni Jacobsona jest stosunkowo prostą, chętnie wykorzystywaną techniką relaksacyjną o udowodnionej skuteczności i dużej popularności w internecie, gdzie można znaleźć dokładne instrukcje wykonania.

Trening relaksacyjny Jacobsona polega na stopniowym napinaniu oraz rozluźnianiu poszczególnych grup mięśni. Regularnie stosowane ćwiczenia skutecznie przeciwdziałają stanom lękowym oraz poprawiają jakość snu. Osoby regularnie praktykujące relaksację deklarują wyższy poziom dobrostanu psychicznego, zmniejszenie częstotliwości bólu głowy oraz znaczącą redukcję stresu.

Metoda Jacobsona pozwala odstresować się skutecznie i trwale. Wykazano jego skuteczność między innymi w terapii zaburzeń lękowych, depresji, ale też zaburzeń sercowo-naczyniowych, astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Techniki może nauczyć się każdy, nie jest skomplikowana ani czasochłonna.

Każdy rodzaj aktywności fizycznej pomaga rozładować stres i poprawić nastrój. Relaksacji, choć niekoniecznie relaksowi, sprzyja zwłaszcza joga, stretching
Każdy rodzaj aktywności fizycznej pomaga rozładować stres i poprawić nastrój. Relaksacji, choć niekoniecznie relaksowi, sprzyja zwłaszcza joga, stretching (rozciąganie) i rolowanie mięśni, które jest obecnie popularną techniką automasażu. stefanolunardi/123RF

Radzenie sobie ze stresem: terapia poznawczo-behawioralna

Jeśli radzenie sobie ze stresem w codziennym życiu staje się zbyt dużym wyzwaniem, warto wybrać się na terapię poznawczo-behawioralną. Istnieje wiele technik stosowanych w jej ramach, które są skutecznymi ćwiczeniami na odstresowanie. Jedną z nich jest restrukturyzacja poznawcza. Metoda polega na korygowaniu błędów poznawczych, czyli niewłaściwych, powodujących stres przekonań o życiu, sobie i innych ludziach.

Na restrukturyzację poznawczą składają się ćwiczenia wykonywane w myślach, choć można je również rozpisywać na kartce. Badania pokazują, że techniki oparte na założeniach tej terapii wykazują znaczącą skuteczność. O ich doborze decyduje psycholog, które jest w stanie podpowiedzieć, które będą najbardziej bezpieczne i skuteczne.

Aby zablokować narastanie negatywnych emocji i przez to obniżyć intensywność reakcji stresowej, można też samodzielnie nauczyć się stosować proste ćwiczenia polegające na wysiłku intelektualnym w chwili stresu. Bardzo popularną techniką jest odliczanie w myślach od 100 do 0, odejmując np. co 3. Takie „zajęcie umysłu” pozwala wyciszyć emocje i zredukować napięcie nerwowe.

Techniki radzenia sobie ze stresem: wizualizacja

Liczne badania naukowe pokazują, że wyobrażanie sobie pewnych czynności czy sytuacji jest przez mózg odbierane podobnie, jak przeżywanie ich w rzeczywistości – aktywuje analogiczne ośrodki. Dlatego radzenie sobie ze stresem oparte na wizualizacjach, na przykład szczegółowym wyobrażaniu sobie swojego „bezpiecznego miejsca” i uczuć towarzyszących przebywaniu tam pozwalają redukować napięcie.

Magnez to niezbędny pierwiastek, którego niedobory ma większość osób. Jest bowiem łatwo wypłukiwany z organizmu, a skutkiem są zaburzenia mięśniowe i nerwowe, a także większa podatność na szkodliwe działanie stresu. Uzupełniaj magnez z naturalnych źródeł, by poprawić samopoczucie, łatwiej się zrelaksować i chronić serce. Te produkty zapewnią go najwięcej! Zobacz kolejne slajdy, przesuwając zdjęcia w prawo, ew. naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE.

W czym jest magnez? Te produkty to najlepsze źródła tego nie...

Dieta antystresowa

Wielu specjalistów zaleca, by do strategii radzenia sobie ze stresem włączyć także dietę bogatą w magnez. Pierwiastek bierze udział w licznych procesach zachodzących w organizmie, w tym w układzie nerwowym. Jego niedobór nie tylko nasila uczucie zmęczenia i powoduje kurcze i drżenie mięśni, ale także utrudnia rozluźnienia się i zwiększa naszą podatność na stres.

Najwięcej magnezu znajduje się w zbożach poddanych kiełkowaniu i fermentacji, m.in. w wypiekach na zakwasie, a także w orzechach, pestkach i ziarnach. Można dostarczyć go sobie pijąc wybrane wody mineralne o wysokiej mineralizacji. Pomogą zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, co również przyczynia się do sprawnego funkcjonowania układu nerwowego.

Zalecanym typem diety antystresowej, która ma udowodnione korzystne działanie, jest dieta śródziemnomorska, wzorowana na niej dieta DASH przeciw nadciśnienie oraz włączająca zasady obu z nich dieta MIND. Zawierają cały szereg składników niezbędnych dla przeciwdziałania i łagodzenia skutków stresu, m.in. związków błonnikowych, które odżywiają korzystne bakterie probiotyczne w jelicie. Ich równowadze zawdzięczamy też lepsze samopoczucie, podczas gdy zaburzenia, będące m.in. skutkiem stresu i kiepskiej diety, wiążą się z pogorszeniem nastroju i odczuwaniem negatywnych emocji. Ich poziom w organizmie można uzupełniać, przyjmując zawierające probiotyki suplementy diety.

Ćwiczenia na odstresowanie

Redukcję stresu przynosi każdy rodzaj aktywności fizycznej, jeśli tylko wybór jej formy jest źródłem satysfakcji. Uprawianie sportu wbrew sobie nie daje takich rezultatów, jednak za sprawą dużego wyboru różnych rodzajów fitnessu każdy może znaleźć taki, który będzie dla niego najbardziej atrakcyjny. Szczególnie polecana jest jednak joga.

Podczas aktywności fizycznej uwalniane są beta-endorfiny, neuroprzekaźniki powodujące poprawę samopoczucia i zwiększenie poczucia własnej wartości. Ćwiczenia pomagają nie tylko osobom zdrowym – ich skuteczność udowodniono także badając osoby cierpiące na rozmaite zaburzenia, w tym zespół stresu pourazowego. Działanie ruchu jest wszechstronne - pozwala uodpornić serce na reakcje stresowe, zwiększa zdolność regeneracji układu krążenia.

Choć nie istnieje przepis na szczęście ani też jego spójna definicja, a na dodatek nie da się wyróżnić jednej substancji odpowiedzialnej za jego odczuwanie czy ściśle określić grupy takich związków, znane są skuteczne sposoby na błogostan!Mechanizm odpowiadający za pozytywne uczucia jest bardzo złożony, a przy tym wciąż nie do końca poznany. Wiadomo jednak, że istotną rolę odgrywają w nim hormony takie jak serotonina, dopamina i oksytocyna, a ponadto endorfiny.Związki te umożliwiają regulację procesów zachodzących w organizmie i stanowią swego rodzaju nagrodę za korzystne dla niego działania, takie jak jedzenie, wysiłek fizyczny czy seks. Wpływają na nastrój, pomagają łagodzić skutki stresu, działają przeciwdepresyjne i przeciwbólowo. Ich funkcje są bardzo złożone, podobnie jak wzajemne oddziaływania. Ponieważ jednak wydzielają się w konkretnych sytuacjach, w istotnym stopniu możemy na nie wpływać.Chcąc pobudzić produkcję hormonów szczęścia w organizmie, warto skorzystać z metod, których działanie sprawdzono w sposób naukowy. Sprawdź 10 najbardziej polecanych!

Hormony szczęścia – 10 sposobów, by pobudzić ich produkcję w...

Ziołowe tabletki na uspokojenie

W ich składzie znajdują się znane zioła, takie jak kozłek lekarski (waleriana łagodząca napięcie nerwowe i ułatwiająca zasypianie), melisa (o działaniu podobnym do waleriany), szyszki chmielu (spowalnia przekaźnictwo impulsów nerwowych) czy dziurawiec (łagodzi stany depresyjne). Przybywa też dowodów naukowych na korzystne działanie olejku CBD z konopi włóknistych. Warto jednak pamiętać, że działanie tych preparatów jest bardzo łagodne i trzeba przyjmować je długotrwale, by odczuć efekty. Niektóre z nich mogą być niebezpieczne dla zdrowia w połączeniu z lekami na receptę, m.in. antydepresyjnymi. Dotyczy to np. dziurawca i w przypadku tego zioła może oznaczać niebezpieczny zespół serotoninowy, w skrajnych przypadkach prowadzący nawet do śmierci.

Znanym antystresowym ziołem na uspokojenie jest kozłek lekarski (Valeriana officinalis), znany też jako waleriana. Wchodzi w skład większości suplementów
Znanym antystresowym ziołem na uspokojenie jest kozłek lekarski (Valeriana officinalis), znany też jako waleriana. Wchodzi w skład większości suplementów diety i mieszanek do zaparzania, stosowanych przy nadmiernym napięciu nerwowym. Andreas Rockstein/flickr.com (CC BY-SA 2.0)

Leki na uspokojenie – benzodiazepiny

Benzodiazepiny to najczęściej przepisywane leki na uspokojenie. Oprócz psychiatrów zapisują je także lekarze interniści. Do popularnych benzodiazepin należą między innymi Oxazepam, Nitrazepam, Relanium, Xanax. Benzodiazepiny to środki, które zwiększają aktywność hamującego neuroprzekaźnika GABA w mózgu. Neurony reagują na nie spowolnieniem przekazywania impulsów nerwowych, co przekłada się na ogólne uspokojenie i wyciszenie.

Benzodiazepiny są skuteczne w terapii zaburzeń lekowych i snu, jednak trzeba pamiętać, że wykazują działanie silnie uzależniające. Nie można przyjmować ich przewlekle, bez ścisłego nadzoru psychiatry ani bez wyraźnej potrzeby. O wiele lepiej jest zacząć stosować techniki radzenia sobie ze stresem, które nie wymagające farmakoterapii lub zgłosić się na terapię do psychologa, który nauczy, jak radzić sobie ze stresem.

Długo fermentowana herbata czerwona pu-erh jest bogatym źródłem kwasu GABA, czyli gamma-aminomasłowy, wspomagając nastrój podobnie do silnych, uzależniających
Długo fermentowana herbata czerwona pu-erh jest bogatym źródłem kwasu GABA, czyli gamma-aminomasłowy, wspomagając nastrój podobnie do silnych, uzależniających leków syntetycznych, które są przepisywane na receptę. Dobra czerwona herbata powinna mieć kilkadziesiąt lat. Tradycyjnie prasuje się ją do postaci krążków, kostek i bloków. Ignat Gorazd/flickr.com (CC BY-SA 2.0)

Leki na uspokojenie – barbiturany

Barbiturany wykazują głównie działanie nasenne. W małych dawkach pomagają zmniejszyć napięcie, powodują uspokojenie, poczucie zrelaksowania, łatwość zapadania w sen. Najbardziej znanym i stosowanym do dzisiaj środkiem jest Luminal. Obecnie jednak barbiturany przepisuje się coraz rzadziej z powodu szybkiego rozwoju uzależnienia i łatwości, z jaką może dojść do śmiertelnego zatrucia tymi lekami.

Ze względu na niewielką różnicę pomiędzy dawką leczniczą barbituranów a dawką powodującą zapaść oddechową, przypadkowe przedawkowanie barbituranów jest bardzo prawdopodobne. Stosowanie tych leków wymaga też bezwzględnej rezygnacji ze spożywania alkoholu, ponieważ barbiturany mocno nasilają jego działanie.

Barbiturany przenikają przez łożysko i są niebezpieczne zarówno dla kobiet w ciąży, jak i dzieci.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści (5) - oszustwo na kartę NFZ

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na stronazdrowia.pl Strona Zdrowia