Terapia uzależnień – alkoholizm i narkomania. Terapia alkoholowa i narkotykowa. Jak pomóc osobie uzależnionej?

Wśród największych uzależnień u Polaków należy wymienić palenie papierosów i nadużywanie alkoholu. Jeżeli chodzi o uzależnienie od papierosów, to od lat 90. sytuacja nie uległa większej poprawie. Niepokojący jest jednak fakt, że coraz więcej osób uzależnia się od alkoholu oraz niestety również od narkotyków. Z Raportu EZOP (Epidemiologia Zaburzeń Psychiatrycznych i Dostępność Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej) wynika, że ok. 40% mężczyzn pije alkohol regularnie kilka razy w tygodniu. Kobiety wciąż pozostają większymi abstynentkami, co nie oznacza, że problem ich całkowicie nie dotyczy. Z kolei z „Raportu o stanie narkomanii w Polsce 2018” opracowanego przez Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii dowiadujemy się, że po narkotyki sięga 10 proc. osób w wieku od 15 do 34 lat. W większości przypadków niezbędna jest terapia uzależnień.

Rozpoznanie problemu jest kluczowe dla szybkiego podjęcia właściwego leczenia. Kiedy można stwierdzić, że terapia uzależnień jest potrzebna, a nawet stanowi jedyną możliwość pomocy bliskiej osobie? Osoba uzależniona od alkoholu odczuwa przymus i silne pragnienie picia. Nie jest w stanie kontrolować swojego zachowania, nie potrafi skończyć pić, jak też powstrzymać się od sięgnięcia po kolejny kieliszek czy butelkę. Zaniedbuje swoje obowiązki, w momencie braku dostępu do alkoholu odczuwa niepokój, rozdrażnienie, lęk i strach. Zmienia się jej zachowanie, może być agresywna w stosunku do innych osób, również sobie bliskich. Osoba uzależniona od alkoholu nie przyjmuje do świadomości, że potrzebna jest jej terapia alkoholowa. Nie dostrzega problemu, który narasta, wciąż przekonując siebie i innych, że ma kontrolę nad sobą, swoim zachowaniem i wszelkimi podejmowanymi decyzjami.

Alkoholizm jest chorobą. Do diagnozy, czyli rozpoznania choroby, w Polsce ma prawo lekarz. Ze względu na zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania rozpoznaniem w przypadku choroby alkoholowej zajmuje się lekarz psychiatra we współpracy ze specjalistami od psychoterapii. Najlepiej pomóc więc może poradnia terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia oraz ośrodki uzależnień od alkoholu.

W Polsce osoby uzależnione mogą skorzystać z bezpłatnego leczenia, które jest oferowane w ramach systemu NFZ. Państwowe ośrodki leczenia uzależnień nie mogą odmówić pomocy osobie, która zgłasza się do placówki w celu podjęcia leczenia i uczestnictwa w terapii. Do ośrodka można zgłosić się również bez skierowania od lekarza pierwszego kontaktu, z własnej, nieprzymuszonej woli. Trzeba mieć przy sobie dowód osobisty, który potwierdza tożsamość pacjenta. Dotyczy to jednak poradni, w których przeprowadzane są terapie alkoholowe w ramach regularnych spotkań i konsultacji z terapeutą.

Jeżeli jednak wymagane jest leczenie w placówkach całodobowych i dziennych, konieczne jest posiadanie skierowania, które można otrzymać w poradni leczenia uzależnień. Ośrodki leczenia uzależnień z oddziałami dziennymi pozwalają pacjentowi na mieszkanie w domu, jednak musi on uczestniczyć regularnie w kilkugodzinnych spotkaniach terapeutycznych. Terapia uzależnień trwa zazwyczaj ok. 6-8 tygodni. Jeżeli jednak nie przynosi pożądanych rezultatów, zostaje wydłużona lub pacjent zostaje skierowany na całodobowy oddział terapii uzależnień. Takie ośrodki leczenia uzależnień skierowane są do osób, które w sposób szczególny nie potrafią sobie poradzić z abstynencją alkoholową. Alternatywą dla państwowych poradni i ośrodków są prywatne ośrodki leczenia uzależnień, które jednak wymagają opłaty za leczenie.

Specjalista terapii uzależnień może zastosować jedną lub kilka metod leczenia choroby alkoholowej. W większości placówek leczenia odwykowego stosuje się psychoterapię, która polega na uświadamianiu problemu oraz nauce radzenia sobie z tą trudną sytuacją. Farmakoterapia to leczenie z wykorzystaniem leków, które mają złagodzić objawy choroby alkoholowej.

W Polsce potrzebna jest nie tylko terapia uzależnień od alkoholu, ale również od narkotyków, co wynika z coraz większej grupy osób uzależnionych. Narkomanią określamy chorobę dotyczącą uzależnienia od środków odurzających, które są zawarte w narkotykach. Ich zażywanie prowadzi do zatrucia organizmu, stopniowo niszczy wszystkie narządy wewnętrzne, a w ostateczności doprowadza do śmierci. Im wcześniej zostanie podjęta terapia odwykowa, tym większa szansa na całkowite wyleczenie bez skutków ubocznych, jakie są związane z długotrwałym zażywaniem narkotyków.

Charakterystycznymi objawami uzależnienia od narkotyków jest podawanie coraz większych dawek środków odurzających. Tolerancja na przyjmowane narkotyki u osób uzależnionych wzrasta samoistnie. O uzależnieniu świadczy również fakt, że osoba ma świadomość negatywnego wpływu narkotyków na swój organizm, jednak nie potrafi z nich zrezygnować. Pojawiają się też objawy abstynencji po ich odstawieniu, takie jak m.in. dreszcze, nadmierna potliwość, rozszerzone źrenice, świąd, kichanie, bóle mięśni, stawów i kości, bezsenność, niepokój i napady złości.

Pierwszym i najważniejszym krokiem podjętym w celu leczenia uzależnień jest uświadomienie sobie, że ma się do czynienia z poważnym problemem. Kiedy osoba uzależniona zrozumie, że nie jest w stanie zapanować nad swoimi pokusami, niszcząc przez to swój organizm, terapia uzależnień przynosi znacznie lepsze i szybsze efekty.

POLECANE: Wysłuchaj podcastu stronyZDROWIA na temat chorób psychicznych w społeczeństwie i dowiedz się, kiedy warto zwrócić się o pomoc do specjalisty. Gościem jest dr Magdalena Flaga-Łuczkiewicz, lekarz specjalista psychiatra, Centrum Terapii Dialog.

Metoda leczenia zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta. W przypadku leczenia krótkoterminowego pacjent zostaje skierowany do kliniki lub szpitala psychiatrycznego, gdzie otrzymuje opiekę medyczną, środki farmakologiczne i opiekę psychologiczną. Możliwe jest też poddanie się leczeniu stacjonarnemu, które jest przeprowadzane w ośrodkach leczenia narkomanii. W skrajnych przypadkach najlepszym rozwiązaniem jest zamknięty ośrodek leczenia uzależnień, w którym pacjent leczony jest przez kilka miesięcy, często bez kontaktu z osobami z zewnątrz.

Terapia uzależnień od narkotyków może przebiegać z wykorzystaniem metody Minnesota, w której uzależnienie od narkotyków jest traktowane w kontekście choroby, a leczenie odbywa się z poszanowaniem godności osobistej pacjenta. W polskich ośrodkach często stosowana jest terapia poznawczo-behawioralna. Osoba uzależniona poznaje sytuacje, w których najczęściej odczuwa chęć do sięgnięcia po narkotyki, a następnie uczy się panować nad swoimi emocjami. Podczas odwyku przeprowadzane jest też odtrucie organizmu w celu pozbycia się toksyn.

Amerykańscy naukowcy dowiedli, że konsumpcja alkoholu wpływa na naszą empatię, ale nie wpływa na nasze standardy moralne: