Trądzik pospolity - rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie. Skuteczne sposoby na trądzik młodzieńczy!

Trądzik pospolity (trądzik młodzieńczy) jest chorobą skory, występująca przede wszystkim na twarzy, ale także na plecach, ramionach i dekolcie. Pierwsze objawy trądziku pojawiają się zazwyczaj w wieku nastoletnim i negatywnie oddziałują na samoocenę dorastających dziewczynek i chłopców. Jak pokazują badania trądzik jest jedną ze stosunkowo częstych przyczn problemów w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych, a w dłuższej perspektywie może prowadzić nawet do depresji.

W grupie wiekowej obejmującej nastolatków w wieku 16-17 lat, trądzik dotyka 95-100 proc. chłopców i 83-85 proc. dziewcząt. Na szczęście, większość z nich zmaga się z łagodną postacią trądziku młodzieńczego. Jego ciężka postać pojawia się bowiem jedynie u 15 proc. chorych.

Trądzik pospolity jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry, jednak przyczyny jej występowania mogą być bardzo różne. Na to, czy konkretna osoba będzie dotknięta tym schorzeniem, mają wpływ zarówno czynniki zewnętrzne, jak i wewnętrzne, w tym:

• Uwarunkowania genetyczne.
• Wytwarzanie sebum.
• Aktywność poszczególnych hormonów.
• Obecność określonych bakterii;
• Właściwości mieszków łojowych.

Do powstania trądziku pospolitego przyczyniają się również łój oraz gruczoły łojowe, które w największej liczbie występują właśnie na twarzy, karku i górnej części naszego tułowia. Warto podkreślić, że z trądzikiem nierozłącznie wiąże się także nadmierne wytwarzanie łoju, co jest cechą charakterystyczną wszystkich osób chorujących na to schorzenie. Zbyt duża ilość łoju jest przyczyną pojawiania się na skórze wykwitów, które ustępują w momencie, gdy uda nam się zahamować jego wytwarzanie w nadmiarze. Warto także dodać, że powstające wówczas mikrośrodowisko sprzyja rozwojowi bakterii, takich jak Propionibacterium acnes oraz Staphylococcus epidermidis. Co prawda, występują one naturalnie na naszej skórze, jednak w momencie, gdy zaczynają się namnażać, stają się jednym z czynników wywołujących trądzik pospolity.

Wspomniana już bakteria Propionibacterium acnes, a raczej jej lipazy, są odpowiedzialne za rozszczepianie di­‍‑ i triglicerydy. Te z kolei uwalniają wolne kwasy tłuszczowe, stanowiące 20 proc. lipidów znajdujących się na powierzchni skóry osób zmagających się z trądzikiem. To właśnie one są przyczyną tworzenia się zaskórników, grudek oraz guzków, czy też blizn, które pojawiają się nieco później.

Jak i dlaczego powstaje trądzik?

Dlaczego właściwie to w okresie pokwitania wystąpienie trądziku pospolitego jest tak prawdopodobne? Przed tym okresem, gruczoły łojowe w naszej skórze są małe i w związku z tym nie mogą przekształcić się w zmiany trądzikowe. Kiedy jednak nadchodzi okres pokwitania, androgeny i inne hormony jajników oraz nadnerczy, zaczynają powodować wzrost gruczołów łojowych. Efektem tego procesu jest natomiast nadmierne wydzielanie łoju. Zrogowaciałe komórki naskórka zaczynają blokować ujścia gruczołów, w wyniku czego u młodych ludzi tworzą się zaskórniki.

Istnieje wiele różnych podziałów trądziku, w których za podstawę brane pod uwagę są odmienne czynniki wywołujące chorobę, czy też stopień nasilenia zmian. Poniżej zaprezentowane zostały jednak najbardziej podstawowe, pierwotne rodzaje trądziku.

Trądzik zaskórnikowy
Zmiany charakterystyczne dla trądziku zaskórnikowego pojawiają się w głównej mierze na twarzy – nosie, czole i brodzie. Pojawiające się wówczas zaskórniki mają zwykle od 1 do 3 mm i mogą być otwarte lub zamknięte. W tym pierwszym przypadku, ujścia gruczołów mieszków włosowych stają się dostrzegalne. Mają one ciemne zabarwienie i na ich powierzchni znajduje się utleniona keratyna. Jeśli natomiast pojawiają się zaskórniki zamknięte, ujścia gruczołów łojowych nie są dostrzegalne. Niemal wszyscy pacjenci, u których pojawia się ten typ trądziku, zmagają się również z łojotokiem. Trądzik zaskórnikowy jest łagodną odmianą trądziku pospolitego. Pojawia się on u nastolatków w okresie dojrzewania i w większości przypadków jego objawy zanikają samoistnie po kilku latach. Pojawiające się zaskórniki to efekt zbyt intensywnego wydzielania łoju oraz działalności różnych bakterii na naszej skórze.

Trądzik krostkowy
Jest to odmiana trądziku młodzieńczego, której cechą charakterystyczną są wyjątkowo dokuczliwe krosty pojawiające się na skórze. Początkowo mają one postać bardzo małych zaczerwienionych punktów lub też twardych, a do tego bolesnych guzków.Takie zmiany mogą się jednak przeobrażać w ropne wypryski, które z kolei prowadzą często do występowania stanów zapalnych skóry. Pacjenci są w związku z tym również narażeni na pojawienie się trwałych przebarwień oraz blizn na skórze.

Trądzik grudkowo-krostkowy
Gdy u pacjenta rozwija się trądzik grudkowo-krostkowy, zazwyczaj jest to związane z procesem zapalnym. W tym typie trądziku również pojawiają się zaskórniki i krostki, a do tego także wykwity. Te ostatnie mierzą zwykle po kilka milimetrów i mają postać czerwonych grudek, które jednak po wyleczeniu nie pozostawiają na skórze żadnych blizn. Wykwity mogą pojawić się zarówno na twarzy, jak i na klatce piersiowej i plecach pacjenta.

Trądzik ropowiczy
Trądzik ropowiczy należy do ciężkich odmian tej choroby. Zmiany skórne występują w tym przypadku na twarzy pacjenta i mają postać zaskórników, krost, grudek, a także zmian ropnych, którymi są torbiele. Tego typu zmiany są wynikiem rozwinięcia się stanu zapalnego oraz ucisku. Niestety, w przypadku trądziku ropowiczego, po wygojeniu się zmian, na skórze pozostają blizny.

Trądzik skupiony
Trądzik skupiony jest schorzeniem, które w większości przypadków dotyka mężczyzn. O rozwinięciu się tego typu choroby skóry świadczą nacieki oraz torbiele ropne, które niestety pozostawiają również przyrosłe blizny. Choć w głównej mierze trądzik skupiony pojawia się w okolicach twarzy pacjenta, to zmiany mogą również występować w okolicach pach, pachwin, czy nawet pośladków.

Trądzik bliznowaty
W przypadku trądziku bliznowatowego, bliznowce zaczynają powstawać w obrębie wykwitów trądzikowych. W związku z tym ten typ trądziku często towarzyszy trądzikowi ropowiczemu oraz skupionemu. W przebiegu choroby, charakterystyczne są twarde guzy pojawiające się na skórze, które mają dość nieregularny, podłużny kształt. Niestety, schorzenie to zalicza się do ciężkich odmian trądziku, bo choć zmiany zapalne znikają ze skóry, pozostawiają po sobie nieestetyczne blizny.

Trądzik piorunujący
Trądzik piorunujący to jeden z wyjątkowo ciężkich typów trądziku. Na szczęście jest to bardzo rzadko występujące schorzenie, które pojawia się tylko u chłopców ok. 15 roku życia. W bardzo wielu przypadkach trądzik piorunujący jest rezultatem nieprawidłowego leczenia trądziku skupionego, które nie przyniosło zamierzonych efektów. Specjaliści uważają, że to aktywacja układu immunologicznego może być przyczyną jego wystąpienia u konkretnych pacjentów. Co bardzo ważne, trądzik piorunujący wywołuje u nich nie tylko zmiany skórne. U pacjentów obserwuje się także ogólne osłabienie, podniesioną temperaturę ciała oraz bóle stawowo-mięśniowe.

Trądzik zawodowy
Ten typ trądziku występuje u osób, które w sposób ciągły są poddawane działaniu niektórych substancji chemicznych. Należą do nich, chociażby smary, ropa naftowa, oleje mineralne, przetwory smołowe, czy związki chloru. Czynnikiem sprzyjającym występowaniu trądziku są także pyły różnego pochodzenia. Dlatego na chorobę tę narażone są również osoby, które na stałe pracują w mocno zadymionych lub zapylonych miejscach. Zmiany skórne wywołane trądzikiem można zauważyć przede wszystkim na przedramionach i tułowiu, ale także po zewnętrznej stronie podudzia i w okolicy narządów płciowych.

Trądzik polekowy
Jak można się domyślić, trądzik polekowy jest wynikiem przyjmowania przez daną osobę określonych preparatów. Chodzi tutaj przede wszystkim o sterydy oraz leki, które wydzielają się przez gruczoły łojowe i jednocześnie je drażnią, a to skutkuje nadmiernym wydzielaniem łoju. Do grupy tego typu leków należą między innymi jod, barbiturany, czy też witamina B12.

Trądzik kosmetyczny
Pojawienie się objawów trądziku kosmetycznego jest efektem narażania skóry na kontakt z pewnymi substancjami przez dłuższy czas. Chodzi tutaj o składniki znajdujące się w kosmetykach kolorowych, zwłaszcza tych używanych do wykonywania makijażu. Wszystkie kosmetyki tego typu stosowane przez nas na co dzień, są gromadzone w gruczole łojowym, blokując tym samym możliwość ujścia wydzielanego łoju na zewnątrz. Efektem utrzymywania się takiego stanu przez jakiś czas, jest pojawianie się na skórze zmian trądzikowych. Są to przede wszystkim zaskórniki, krostki oraz grudki, które najczęściej występują na policzkach, brodzie i czole. W przypadku trądziku kosmetycznego nie dochodzi jednak do rozwinięcia się stanu zapalnego.

Trądzik kosmetyczny zazwyczaj rozwija się w okresie od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. Wykwity powinny jednak dość szybko zniknąć, jeśli odstawimy produkty kosmetyczne, które je wywołały. Brak działania z naszej strony spowoduje natomiast, że zmiany będą się utrzymywać na skórze przez bardzo długi czas.

Trądzik niemowlęcy
Jest to bardzo rzadko pojawiający się typ trądziku, którego objawy są widoczne wyłącznie w obrębie twarzy dziecka. Zmiany skórne u niemowlaka mogą być efektem działania hormonów matki lub też używania olejków o działaniu trądzikotwórczym do pielęgnacji ich skóry. Na szczęście, tego typu zmiany znikają samoistnie w przeciągu maksymalnie kilku miesięcy.

Trądzik martwiczy
Trądzik martwiczy również nie występuje zbyt często. Objawy tego schorzenia mogą się pojawić zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, a należą do nich wykwity trądzikowe, grudki, krostki oraz torbiele ropne. Zazwyczaj jest ich bardzo dużo i występują przede wszystkim na owłosionej skórze głowy. Na początku może on być mylony z trądzikiem pospolitym. Zmiany ulegają zejściu i może dochodzić do martwicy. Niestety, w niektórych przypadkach jest ona dość rozległa, w związku z czym pacjenci muszą się liczyć z powstaniem blizny. Jeśli chodzi o jej rozmiar, to zależy to przede wszystkim od wielkości pierwotnych zmian skórnych. Jej cechą charakterystyczną jest również to, iż jest ona wciągnięta i nierówna.

Trądzik samouszkadzający
Trądzik samouszkadzający to postać trądziku występująca w głównej mierze u młodych osób. Jest on efektem samodzielnego, mechanicznego usuwania istniejących już wykwitów trądzikowych, czego nie należy robić. W wyniku takiego działania, obejmującego między innymi rozdrapywanie i wyciskanie zmian skórnych, rozwijają się stany zapalne i na skórze powstają nadżerki oraz owrzodzenia. W efekcie, kiedy leczenie trądziku zakończy się sukcesem, na skórze pozostają ślady po nim, takie jak blizny, odbarwienia oraz przebarwienia.

Trądzik wiosenny
Często nazywany również trądzikiem Majorka, ten typ zmian skórnych jest rezultatem ekspozycji skóry pacjenta na bardzo wysokie temperatury. Dlatego też trądzik tego typu w większości przypadków pojawia się wiosną oraz latem. Co ciekawe, pojawienie się zmian może być również wywołane przez oleiste fotoprotektory, których używamy, aby chronić się przed negatywnym działaniem promieni słonecznych. Trądzik wiosenny występuje w głównej mierze u osób, które przebywają w krajach, w których panuje klimat tropikalny, lub też ich praca wymaga długotrwałego przebywania w wysokich temperaturach. W przypadku tego typu trądziku nie mamy do czynienia z zaskórnikami, czy krostami, gdyż schorzenia to objawia się jedynie grudkami przymieszkowymi, w miejscach, na które oddziaływały promienie słoneczne.

W przypadku, gdy pacjent podejrzewa u siebie trądzik pospolity, powinien zgłosić się do dermatologa. Specjalista przede wszystkim będzie w stanie postawić diagnozę na podstawie obrazu klinicznego, wywiadu, a także w niektórych przypadkach na podstawie wyniki zleconych badań (na przykład, gdy o wywołanie zmian skórnych podejrzewa się zaburzenia hormonalne).

Jak już wspomniano, leczenie trądziku jest uzależnione od jego postaci oraz stopnia nasilenia objawów. Niezależnie jednak od zastosowanej metody, najważniejszym celem specjalistów jest przeciwdziałanie nadmiernemu rogowaceniu skóry, ograniczenie rozwoju bakterii Propionibacterium acnes oraz zredukowanie łojotoku.

Leczenie miejscowe
Leczenie miejscowe jest zalecane przede wszystkim w przypadku pacjentów zmagających się z łagodnymi oraz umiarkowanymi postaciami trądziku. Często też preparaty o działaniu miejscowym stanowią jeden z elementów leczenia ogólnego u osób z cięższymi postaciami zmian chorobowych. Preparaty te to głównie związki, które są bardzo dobrze tolerowane przez skórę i nie wywołują skutków ubocznych. Wśród leków, które stosuje się najczęściej w miejscowym leczeniu trądziku pospolitego, można wymienić:

• Kremy i maści z antybiotykami, głównie z grupy makrolidów, do której należą erytromycyna oraz klindamycyna. Przede wszystkim, działają one przeciwbakteryjnie, ale również redukują powstałe stany zapalne i znacząco zmniejszają ilość wolnych kwasów tłuszczowych. W większości przypadków, antybiotyki stosuje się w połączeniu z nadtlenkiem benzoilu, aby uniknąć antybiotykooporności bakterii Propionibacterium acnes.
• Nadtlenek benzoilu, który wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, zmniejszając liczbę bakterii Propionibacterium acnes nawet o 90% nie wpływając jednocześnie na powstanie oporności. Dodatkowo działa on również keratolitycznie, dzięki czemu znacznemu ograniczeniu ulega ilość zaskórników. Preparaty zawierające ten związek są zazwyczaj wykorzystywane jako leki pierwszego rzutu, gdy pacjent boryka się z łagodnymi oraz umiarkowanymi typami trądziku. W Polsce można kupić kremy, żele oraz roztwory zawierające nadtlenek benzoilu w stężeniu od 4 do 10 procent. W zależności od stężenia mogą się jednak pojawić pewne skutki uboczne ich stosowania, takie jak wysuszenie skóry, jej łuszcze się, a także odczyn zapalny.
• Kwas azelainowy, który jest ważnym sprzymierzeńcem pacjentów w walce z trądzikiem pospolitym. Dzieje się tak, ponieważ działa on na wszystkie czynniki patogenetyczne trądziku. Hamuje nadmierne wydzielanie łoju o nieodpowiednim składzie, przerost gruczołów łojowych, a także zbyt mocno nasilone rogowacenie ujścia mieszków włosowych. Kwas azelainowy ogranicza również wzrost bakterii zarówno w okolicy mieszków włosowych, jak i w ujściach gruczołów łojowych. Do tego, wykazuje on działanie przeciwzapalne, komedolityczne i lekko złuszczające. Tak samo, jak w przypadku nadtlenku benzoilu, stosowanie kwasu azelainowego nie prowadzi do antybiotykooporności.
• Retinoidy, które pochodnymi witaminy A. Ograniczają one powstawanie mikrozaskórników, a także redukują liczbę już istniejących, dojrzałych zaskórników. Dodatkowo takie leczenie trądziku witaminą A zmniejsza również stany zapalne oraz normalizuje proces dojrzewania i złuszczania mieszków włosowych.
• Ichtiol, który ma właściwości przeciwzapalne i przeciwwysiękowe, ale także odkażające oraz przeciwbólowe. Dlatego jest również często stosowany w leczeniu trądziku pospolitego, w połączeniu w innymi preparatami.
• Kwas salicylowy, który wykazuje działanie keratolityczne, co oznacza, iż wspomaga on proces usuwania obumarłych komórek naskórka. Zazwyczaj stosuje się go w formie preparatów złożonych w stężeniach wynoszących 1-5% w połączeniu z siarką.
• Rezorcyna, która wykazuje właściwości odkażające, złuszczające, a także keratoplastyczne, czyli wspomagające odnowę naskórka. Na bazie rezorcyny tworzy się leki recepturowe, są to przede wszystkim 1-3% roztwory wodne oraz 10-40% maści.
• Siarka, która ma działanie komedolityczne, a zatem redukuje ilość oraz wielkość zaskórników. Jej poważną wadą jest jednak bardzo nieprzyjemny zapach, przez co siarka jest stosowana coraz rzadziej.

Leczenie ogólne trądziku pospolitego
Leczenie trądziku może także obejmować metody zaliczane do leczenia ogólnego. Jest ono stosowane przede wszystkim u pacjentów dotkniętych umiarkowaną oraz ciężką postacią trądziku. Bardzo często, lekarze decydują się również na zastosowanie leczenia ogólnego u tych pacjentów, u których trądzik powoduje tworzenie się blizn, bliznowców oraz przebarwień pozapalnych.

• Antybiotyki, w tym najczęściej tetracykliny, erytromycyny, kotrimoksazolu i klindamycyny. Wykazują one przede wszystkim działanie przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne. Antybiotykoterapia powinna być stosowana przez co najmniej 6-7 miesięcy. Co najważniejsze, po pół roku poprawę zauważa się u aż 80-90 proc. wszystkich pacjentów.
• Hormony, które stosowane jest one przede wszystkim u kobiet, u których terapia konwencjonalna nie przynosi zamierzonych rezultatów lub też u pacjentek, które nie mogą być leczone retinoidami. Tego typu leczenie zalecane jest też u kobiet z trądzikiem o wczesnym początku, którego nie da się wyleczyć przy pomocy antybiotyków.
• Izotretinoina, którą stosuje się u pacjentów z ciężkimi i bardzo ciężkimi postaciami trądziku. Preparat ten działa wielokierunkowo, doskonale radząc sobie z wszystkimi czynnikami wpływającymi na rozwój trądziku pospolitego. Ogranicza wydzielanie łoju, ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne oraz przeciwzaskórnikowe, a także zmniejsza gruczoły łojowe. Izotretinoina jest dostępna w postaci żelowych kapsułek w dawkach zawierających 5 mg, 10 mg, 20mg i 40 mg substancji czynnej. Nie trzeba jej łączyć z innymi preparatami miejscowymi. Należy pamiętać o tym, że izotretinoina wykazuje właściwości teratogenne, a zatem może powodować wady w rozwoju płodu. W związku z tym, podczas terapii z jej użyciem, kobiety powinny stosować antykoncepcję.

Na leczenie trądziku laserem mogą się zdecydować osoby, u których ta choroba skóry na małe lub umiarkowane nasilenie. Terapia z zastosowaniem laserów przynosi w ich przypadku bardzo dobre efekty. Opiera się ona na obkurczaniu grudek trądzikowych na powierzchni skóry. Natomiast poprzez niwelowanie bakterii w głębszych warstwach skóry, istniejące zmiany mogą zostać złagodzone oraz wyleczone. Co więcej, precyzyjnie dobrana wiązka światła wnika głęboko w skórę i oddziałuje bezpośrednio na gruczoły łojowe, zmniejszając ilość wydzielanego przez nie sebum. Wiązka lasera przede wszystkim likwiduje istniejące już stany zapalne, ale również zapobiega powstawaniu nowych. A przy tym poprawia się też ogólna kondycja skóry, która staje się mocniejsza i bardziej odporna na powstawanie blizn.

Jak pozbyć się trądziku?

Osoby zmagające się trądzikiem pospolitym w najróżniejszych jego odmianach, mogą także zadbać o lepszą kondycję swojej skóry w zaciszu domowym. Niezmiernie istotna w takim przypadku jest bowiem odpowiednia pielęgnacja skóry.

Specjaliści zalecają przede wszystkim korzystanie z kosmetyków przeznaczonych właśnie to skóry trądzikowej lub też skóry tłustej. Kupując takie produkty w drogeriach, warto jednak zwracać szczególną uwagę na ich skład. Sporo kosmetyków oznaczonych informacją, iż są przeznaczone dla cery trądzikowej, w rzeczywistości nie zawiera jednak składników aktywnych wspomagających walkę z tą chorobą.

Kosmetyki stworzone do pielęgnacji cery trądzikowej, w swoim składzie powinny zawierać substancję o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym, ściągającym, łagodzącym, kojącym, nawilżającym oraz matującym. Czytając zatem etykietę tego typu produktu, warto szukać na niej takich składników jak:

• Cynk, który ma właściwości wysuszające i ściągające, a do tego pochłania nadmiar sebum i sprawia, że skóra goi się szybciej.
• Czarne błoto, które wykazuje silnie działanie antyseptyczne, a do tego ma właściwości wysuszające, odkażające, ściągające i przeciwzapalne.
• Siarka, która doskonale oczyszcza skórę, a także ma działanie wysuszające i złuszczające. Dodatkowo ma ona właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne, jak również normalizuje pracę gruczołów łojowych, ogranicza produkcję sebum i świetnie matuje skórę.
• Fiołek trójbarwny, który ma właściwości łagodzące i ściągające.
• Olejek z drzewa herbacianego, który skutecznie radzi sobie z bakterią Propionibacterium acnes, reguluje pracę gruczołów łojowych, a przy tym działa odkażająco, jednocześnie nie wywołując wysuszenia skóry i jej podrażnienia.

Produkty, które spożywamy mają wpływ na cały nasz organizm, w tym również na kondycję naszej skóry. Dlatego też, w profilaktyce trądziku, tak istotne jest wprowadzenie do naszego codziennego życia zbilansowanej diety. Powinna ona być bogata w białko i uboga w tłuszcze oraz węglowodany. Należy przy tym pamiętać o wprowadzeniu do swojego menu dużej ilości witamin, makro- oraz mikroelementów, a także substancji, które mają działanie antyoksydacyjne. Nie tylko sprawiają one, że nasza skóra wygląda lepiej, ale przede wszystkim łagodzą objawy trądziku. Osoby zmagające się z tą chorobą skóry powinny także pamiętać o unikaniu tych produktów i potraw, które w jakiś sposób wpływają na zaostrzenie się jej objawów. Chodzi tutaj, chociażby o alkohol, czekoladę, orzechy, czy ostre przyprawy.