Co jeść w czasie choroby i po infekcji? „Odpowiednia dieta jest kluczowa, aby wspierać proces zdrowienia”. Rozmowa z ekspertką

Nie ma nic ważniejszego dla naszego zdrowia niż sprawnie funkcjonujący układ odpornościowy. To właśnie on chroni nas przed różnorodnymi zagrożeniami – od powszechnych infekcji po choroby nowotworowe. Coraz więcej badań potwierdza, że możemy wspierać jego działanie poprzez odpowiednią dietę, bogatą w określone składniki odżywcze.

Poszczególne pokarmy dostarczają witamin, soli mineralnych, mikroelementów oraz innych substancji, które, jak wskazują liczne badania, mogą w istotny sposób stymulować funkcje układu immunologicznego i zwiększać odporność na różne zakażenia.

Strona Zdrowia: Jak żywić się w czasie przeziębienia lub grypy, w szczególności wtedy, kiedy nie mamy apetytu?

mgr inż. Joanna Mulik-Buczma, technolog żywności i żywienia człowieka, psychodietetyk, menedżerka kierunku dietetyka i promocja zdrowia na Uniwersytecie Dolnośląskim DSW: W czasie przeziębienia lub grypy organizm skupia się na walce z infekcją, co często prowadzi do zmniejszenia apetytu. Mimo to odpowiednia dieta jest kluczowa, aby wspierać proces zdrowienia. W czasie przeziębień przebiegających z gorączką lub stanach obniżonej odporności zwraca się uwagę na wzbogacenie codziennej diety w składniki wspomagające działanie układu immunologicznego (tzw. odporność). Należą do nich m.in. witamina C, witamina A, witamina E, witamina D, witaminy z grupy B, kwas foliowy, a także cynk i selen. Dla pobudzenia odporności warto wprowadzić do diety czosnek, imbir, miód.

Jeśli brak apetytu uniemożliwia spożywanie pełnych posiłków, warto sięgnąć po lekkostrawne, ale odżywcze produkty. Przykłady takich posiłków to:

• delikatne buliony warzywne, lekkie zupy krem,

• domowe kisiele owocowe (np. z wiśni, malin),

• purée z ziemniaków lub marchewki,

• jogurty naturalne,

• gotowane mięso drobiowe (np. filet z piersi kurczaka, indyka),

• produkty zbożowe (ryż jaśminowy, płatki owsiane).

Warto stawiać na produkty łatwe do strawienia, bogate w witaminy (A, C, E) i minerały (cynk, selen), które wzmacniają układ immunologiczny. Ważne jest również unikanie ciężkostrawnych dań, które mogłyby obciążyć żołądek.

A co jeść podczas grypy żołądkowo-jelitowej? Już podczas zwykłych infekcji apetyt nie dopisuje, a te związane z układem pokarmowym mogą być jeszcze trudniejsze pod tym względem.

Tak, dieta w przypadku grypy żołądkowo-jelitowej wygląda inaczej. Prawidłowe żywienie w tym okresie zapobiega powstawaniu niedoborów pokarmowych, skraca czas trwania choroby, zapobiega przedłużaniu się zaburzeń gastrycznych i sprzyja szybszej regeneracji nabłonka jelitowego.

Prawidłowe nawodnienie organizmu podczas ostrej infekcji żołądkowo-jelitowej to podstawowy element postępowania żywieniowego. Grupą szczególnie narażoną na zburzenia wodno-elektrolitowe są niemowlęta, małe dzieci oraz osoby starsze.

Podawane płyny powinny być chłodne, spożywane małymi łykami w postaci:

• wody niegazowanej,

• słabej czarnej herbaty – łącznie z herbatą z dodatkiem soli (uzupełniajmy utracony w tracie wymiotów i/lub biegunek sód w organizmie),

• płynów nawadniających dostępnych w aptekach,

• samodzielnie przygotowanego płynu do nawadniania składającego się z 200 ml przegotowanej wody, 0,9 g soli oraz 4,0 g cukru; lekkich zup.

Po każdorazowym epizodzie wymiotów lub biegunki należy zwiększyć ilość przyjmowanych płynów. Płyny powinny być podawane przynajmniej kwadrans po wymiotach, co poprawia ich tolerancję. Sposób podawania płynów nie ma znaczenia w przypadku występowanie jedynie biegunki.

W okresie intensywnych wymiotów i/lub biegunek nie poleca się soków owocowych, słodzonych napojów gazowanych lub niegazowanych, które ze względu na dodatek cukru mogą nasilać objawy choroby.

Kolejnym aspektem leczenia jest dieta, która w przebiegu grypy żołądkowo-jelitowej powinna charakteryzować się lekkostrawnością. Podczas intensywnych epizodów wymiotów i/lub biegunek zaleca się powstrzymanie od jedzenia, zwykle na czas intensywnego nawadniania (ok. 4 godziny).

W późniejszym etapie zaleca się możliwie jak najwcześniej powrócić do żywienia doustnego. Z diety należy wykluczyć produkty tłuste, ciężkostrawne oraz o dużej zawartości błonnika, które podrażniałyby układ pokarmowy. Do produktów działających w sposób osłonowy i hamujących perystaltykę jelit (co ogranicza występowanie biegunek) zalicza się jogurty naturalne, kompot jabłkowy lub jagodowy, kisiel z czarnych jagód, ryż jaśminowy na wodzie, chudy rosół.

Dietę stopniowo należy rozszerzać poprzez wprowadzanie jasnego, czerstwego pieczywa, delikatnych warzyw w postaci purée, chudych mięs i ryb, aż do etapu powrotu do normalnego, codziennego żywienia. Posiłki powinny być małe objętościowo, ale jadane częściej, by zbyt nie obciążać układu pokarmowego. Należy w tym okresie ograniczyć spożycie owoców, orzechów i warzyw bogatych w błonnik pokarmowy, a także gruboziarnistych kasz, płatków zbożowych (owsianki) i pieczywa razowego, ostrych przypraw i alkoholu, produktów zawierających sorbitol i fruktozę. Ważne jest również, aby wyeliminować produkty smażone na rzecz gotowanych w wodzie i na parze, pieczonych w folii, duszonych bez tłuszczu.

Co najlepiej pić, kiedy mamy gorączkę?

Podczas gorączki kluczowe jest utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu. Gorączka powoduje większą utratę płynów przez pot i oddychanie, dlatego trzeba dbać o regularne picie. Najlepsze opcje to: woda mineralna(najlepiej niegazowana), woda mineralna z cytryną lub limonką z dodatkiem miodu lipowego, herbaty ziołowe lub owocowe (np. z lipy, maliny, czarnego bzu, dzikiej róży), rozcieńczone soki owocowe (np. z ananasa, malin, pomarańczy), bulion (dostarcza płynów i elektrolitów).

Podczas infekcji warto unikać produktów, które mogą obciążyć układ trawienny lub nasilić stany zapalne. Na liście takich produktów są:

• przetworzone jedzenie (fast foody, chipsy i inne),

• słodycze,

• napoje gazowane i słodzone,

• produkty mleczne w nadmiarze,

• tłuste, smażone potrawy,

• alkohol.

Warto unikać również ostrych przypraw, które mogą podrażniać gardło.

Jak po chorobie odbudować odporność dietą?

Po infekcji organizm wymaga regeneracji, co można wspierać odpowiednią dietą. Kluczowe są następujące kroki:

1. wprowadzenie probiotyków i prebiotyków (jogurty naturalne, kefiry, kiszonki, np. kapusta kiszona, ogórki kiszone),

2. zwiększenie spożycia warzyw i owoców (cytrusy, papryka, czarna porzeczka, marchew, dynia, jagody, wiśnie, maliny, szpinak, pomidory,

3. zwrócenie uwagi na białko (chude mięso, ryby, jaja oraz roślinne źródła białka),

4. spożycie zdrowych tłuszczów (orzechy, nasiona, awokado, oliwa z oliwek oraz ryby bogate w kwasy omega-3,

5. utrzymanie nawodnienia (woda, ziołowe napary, herbaty owocowe).

Co powinno znaleźć się w diecie dzieci i/lub seniorów, aby poprawić funkcjonowanie ich układu immunologicznego?

Dzieci i seniorzy to grupy szczególnie wrażliwe na infekcje, dlatego ich dieta powinna być dobrze zbilansowana i bogata w następujące elementy:

• białko (chude mięso, ryby, jaja, produkty mleczne oraz roślinne źródła białka (np. rośliny strączkowe),

• witaminy (witamina D: tłuste ryby, jaja, grzyby, witamina C: owoce cytrusowe, papryka, kiwi, cynk: orzechy, nasiona dyni, kasza gryczana),

• produkty bogate w błonnik (pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce, które wspierają m.in. zdrowie jelit),

• zdrowe tłuszcze (oleje roślinne, np. oliwa z oliwek, orzechy, pestki, ryby bogate w omega-3),

• probiotyki (fermentowane produkty mleczne i kiszonki).

Warto unikać nadmiaru cukru i przetworzonej żywności, a także zwracać uwagę na odpowiedni poziom nawodnienia. Regularne posiłki, bogate w składniki odżywcze, wspierają układ immunologiczny i ogólną kondycję organizmu.

Podstawą zdrowia jest odpowiednio zbilansowana dieta, która powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb każdej osoby. To, co jednym pomoże innym może zaszkodzić – zwłaszcza w przypadku interakcji niektórych składników diety z przyjmowanymi lekami. Dlatego warto konsultować się z dietetykiem lub lekarzem, aby dobrać najlepszy sposób odżywiania wspierający odporność.