Choroby przewlekłe – definicja i klasyfikacja. Lista chorób przewlekłych i ich symbole wg ICD-10

Choroba przewlekła to schorzenie o długim czasie trwania i wolnym postępie zmian chorobowych. Istnieje kilka definicji tego pojęcia, jednak we wszystkich pojawiają się te same aspekty. Chorobę przewlekłą inaczej nazywamy chroniczną (łac. chronicus – stały lub ciągły).

W odróżnieniu od chorób ostrych, które charakteryzują się szybkim początkiem choroby, krótkim okresem trwania (wynoszącym do 3 miesięcy) i znacznym nasileniem objawów chorobowych, dla chorób przewlekłych typowy jest powolny rozwój, mniejsze nasilenie objawów i długi okres trwania.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) chorobą przewlekłą jest jakiekolwiek zaburzenie bądź odchylenie od normy określanej jako zdrowie, które charakteryzuje się występowaniem co najmniej jednej z cech takich jak:

• trwałość,
• pozostawianie po sobie inwalidztwa,
• spowodowanie nieodwracalnych zmian patologicznych,
• konieczność specjalnego postępowania rehabilitacyjnego bądź długiego czasu nadzoru czy opieki.

Definicja choroby przewlekłej przyjęta przez Amerykańską Komisję ds. Chorób Przewlekłych (The National Commission on Chronic Illness) mówi natomiast o zaburzeniu, które wyróżnia długotrwały przebieg, pozostawiający po sobie niepełnosprawność bądź dysfunkcję, albo też wymagające specjalistycznego nadzoru, opieki czy rehabilitacji.

Zobacz: Zaczynasz brać nowy lek na chorobę przewlekłą? Pomoc w terapii zapewni usługa „Nowy Lek”

Choroby przewlekłe obniżają samopoczucie do końca życia, mogą też negatywnie wpływać sprawność oraz aktywność ruchową osoby chorej. Najczęściej występują już w młodym wieku i rozwijają się wraz z upływem czasu, zwykle nie dając objawów lub wywołując takie symptomy, które pozostają niezauważone lub nierozpoznane.

Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia choroby przewlekłe prowadzą każdego roku do śmierci ponad 36 milionów osób na świecie, natomiast w Polsce najczęstszymi przyczynami zgonów w latach 2000-2012 były choroby układu krążenia (aż 49 proc. wszystkich przypadków śmierci) oraz nowotwory (26 procent).

Jak natomiast wynika z dostępnych badań GUS, w 2009 roku choroby przewlekłe diagnozowano u 55 proc. polskiego społeczeństwa. W Polsce do najpowszechniej występujących chorób przewlekłych u osób dorosłych należą (wg częstości występowania):

• ból pleców,
• nadciśnienie tętnicze,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• choroba wieńcowa serca,
• alergie.

Choroby przewlekłe występują w związku z rozmaitymi czynnikami, do których należą również kwestie dziedziczne i przyczyny środowiskowe. Przede wszystkim jednak ryzyko rozwoju choroby przewlekłej zwiększa się wraz z wiekiem.

Do modyfikowalnych czynników, które sprzyjają rozwojowi chorób przewlekłych, należą zwłaszcza:

• palenie tytoniu,
• brak aktywności fizycznej lub jej niewystarczająca ilość,
• nadużywanie alkoholu,
• niewłaściwa dieta,
• zanieczyszczenie powietrza, żywności, wody i ogólnie środowiska.

Do innych ważnych przyczyny występowania chorób przewlekłych należą problemy emocjonalne i schorzenia psychiczne.

Choroby przewlekłe u dzieci mogą pojawiać się u nich już od urodzenia, jak i zostać nabyte w późniejszym czasie. Według danych GUS polskie dzieci do 14. roku życia najczęściej cierpią na alergie, astmę oraz choroby oczu.

Do chorób przewlekłych typowych dla polskich dzieci należą:

• alergie i uczulenia,
• płaskostopie,
• skrzywienia kręgosłupa,
• astma i inne choroby płuc,
• wady postawy,
• przewlekły nieżyt oskrzeli,
• choroby nerek i układu moczowego,
• choroby serca,
• schorzenia skóry,
• nerwice.

Dziecko, które jest w wieku szkolnym i zmaga się z chorobą przewlekłą, może mieć problemy w nauce, jak również w kontaktach z rówieśnikami. Trudności mogą wiązać się zwłaszcza z wpływem schorzenia na kondycję psychofizyczną ucznia.

Choroby przewlekłe dzieli się m. in.: ze względu na przyczynę, sposób przenoszenia (zakaźne lub nie), a także zajęcie określonych narządów czy układów.

Lista chorób przewlekłych publikowana jest w Polsce w Dzienniku Ustaw jako rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Dotyczy ono również refundacji leków dla osób cierpiących na tego rodzaju chroniczne schorzenia.

Do chorób przewlekłych występujących najczęściej w polskim społeczeństwie należą m.in.:

• nowotwory,
• choroby układu krążenia: choroby mózgowo-naczyniowe, niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca,
• padaczka,
• choroby układu oddechowego: przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma,
• osteoporoza,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• HIV, AIDS,
• choroby autoimmunologiczne: toczeń rumieniowaty, celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, stwardnienie rozsiane,
• choroby psychiczne,
• otyłość.

Choroby przewlekłe określa Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Jest ona opracowana przez WHO i obowiązuje w Polsce od 1996 roku.

Choroby przewlekłe wg IDC-10 to jednostki takie jak:

• gruźlica,
• jaskra,
• akromegalia,
• choroba i zespół Parkinsona,
• choroby psychiczne i upośledzenia umysłowe,
• cukrzyca,
• miastenia,
• miażdżyca objawowa,
• choroba Alzheimera,
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• fenyloketonuria,
• ciężka postać przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP),
• udokumentowana niewydolność serca w klasach NYHA II- NYHA IV,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• stwardnienie rozsiane,
• schizofrenia,
• padaczka, zwłaszcza oporna na leczenie,
• przerost gruczołu krokowego,
• zespół nadpobudliwości psychoruchowej,
• stwardnienie zanikowe boczne,
• żylne powikłania zakrzepowo-zatorowe,
• pierwotna dyskineza rzęsek,
• przewlekłe owrzodzenia,
• zespoły wrodzonych defektów metabolicznych, alergie pokarmowe, biegunki przewlekłe,
• nowotwory złośliwe,
• mukowiscydoza,
• niedoczynność tarczycy,
• moczówka prostą przysadkowa
• miażdżyca objawowa naczyń wieńcowych,
• hipercholesterolemia LDL-C powyżej 130 mg/dl.

W wykazie chorób przewlekłych ICD-10 często używane są ich kody, nazywane też symbolami. Podajemy odpowiednie kombinacje cyfr i liter dla najpopularniejszych schorzeń:

• 04-O – choroby narządu wzroku,
• 01-U – upośledzenie umysłowe, niepełnosprawność intelektualna,
• 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu,
• 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia,
• 10-N – choroby neurologiczne,
• 08-T – choroby układu pokarmowego,
• 06-E – epilepsja (padaczka),
• 02-P – choroby psychiczne,
• 09-M – choroby układu moczowo-płciowego,
• 11-I – inne schorzenia, w tym: choroby zakaźnie i odzwierzęce, choroby układu krwiotwórczego, metaboliczne, endokrynologiczne, zaburzenia enzymatyczne.

ZOBACZ: Ile trzeba czekać w kolejce do lekarza?