Co to jest choroba Leśniowskiego-Crohna i jakie daje objawy? Przyczyny przewlekłego zapalenia jelit, leczenie i rokowania dla pacjentów

Choroba Leśniowskiego-Crohna, na Zachodzie bardziej znana jako choroba Crohna (Crohn's Disease, CD), jest jednym z dwóch najczęściej występujących rodzajów przewlekłego nieswoistego zapalenia jelit, czyli IBD (inflammatory bowel disease). Drugą jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego (ulcerative colitis, UC), które w porównaniu z chorobą Crohna nie jest tak groźne i trudne w leczeniu.

Chorobę po raz pierwszy opisano w 1932 roku – wcześniej wszystkie stany zapalne jelita cienkiego przypisywano gruźlicy.

Jakie są najważniejsze różnice między chorobą Crohna a wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego?

• Choroba Crohna-Leśniowskiego może powodować stany zapalne w dowolnym miejscu przewodu pokarmowego, od ust począwszy, a na odbycie skończywszy, a najczęściej dotyczy końcowej części jelita cienkiego. Zmiany zapalne mogą przy tym pojawiać się jednocześnie w kilku odcinkach jelit i innych miejscach przewodu pokarmowego. Tymczasem UC rozwija się głównie w jelicie grubym (okrężnicy) i odbytnicy.
• W chorobie Crohna zmiany zapalne występują tuż obok zdrowych tkanek, natomiast we wrzodziejącym zapaleniu jelit mają one charakter ciągły. Ich rozwój zwykle zaczyna się od końcowego odcinka przewodu pokarmowego, skąd rozprzestrzeniają się w górę.
• Przy chorobie Leśniowskiego-Crohna zapalenie obejmuje wiele warstw tkanki tworzącej wyściółkę przewody pokarmowego, podczas gdy w UC dotyczy ona tylko najbardziej wewnętrznej wyściółki jelita.

Pomimo tych różnic obie postaci IBD dają jednak podobne objawy i są leczone w zbliżony sposób.

Choroba Leśniowskiego-Crohna objawia się punktowym zapaleniem przewodu pokarmowego, to znaczy stan zapalny pojawia się w danym odcinku – najczęściej w jelicie krętym, czyli ostatnim odcinku jelita cienkiego – podczas gdy pozostała część jelit jest zwykle zdrowa.

Może też pojawić się kilka odcinków zapalnych, pomiędzy którymi nie występują zmiany chorobowe. W rzadkich przypadkach stan zapalny może objąć górne odcinki przewodu pokarmowego, takie jak żołądek, przełyk i jamę ustną.

Czytaj także: Użyj zamiast bułki tartej i sera. Tani i zdrowy zamiennik odmładza, wspomaga pracę jelit, dodaje energii. Wypróbuj smaczne płatki drożdżowe

Symptomy choroby Leśniowskiego-Crohna zależą od miejsca w przewodzie pokarmowym, w którym pojawił się stan zapalny, oraz tego, jak bardzo jest on nasilony.

Zazwyczaj choroba wiąże się z występowaniem objawów takich jak:

• silny ból brzucha,
• biegunki z krwią i śluzem,
• wzdęcia i kolki,
• zmęczenie,
• gorączka,
• owrzodzenie ust,
• zmniejszenie apetytu,
• utrata wagi.

Choroba Crohna u około połowy pacjentów wchodzi w fazę remisji lub przyjmuje łagodny przebieg na przestrzeni kolejnych 5 lat od diagnozy. W ciągu roku ok. 45 proc. pacjentów, u których choroba się cofnęła, nie ma żadnych nawrotów choroby. Ok. 35 proc. chorych miewa 1-2 nawroty, natomiast u 11 proc. pacjentów choroba pozostaje przez cały czas aktywna.

Ryzyko nawrotu stanu zapalnego wynosi:

• 20 proc. w ciągu 1 roku,
• 40 proc. w ciągu 2 lat,
• 67 proc. w ciągu 5 lat,
• 76 proc. na przestrzeni 10 lat.

Aktywna choroba Leśniowskiego-Crohna oraz jej nawroty sprawiają, że pacjenci chudną, mogą pojawić się u nich wrzody, szczeliny odbytu i ropnie okołoodbytnicze. Schorzenie predysponuje również do rozwoju raka jelita grubego.

Schorzenie może prowadzić do powstania rozwoju stanów zapalnych również w innych częściach ciała niż układ pokarmowy – są to m.in. zapalenia stawów, mięśnia sercowego i osierdzia, tęczówki czy naczyń krwionośnych, a także dla niebezpieczna zakrzepica żył głębokich. U pacjentów mogą też pojawiać się zmiany skórne w postaci rumienia, natomiast u kobiet pojawiają się zaburzenia płodności.

U osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna diagnozuje się także często wrzody żołądka i dwunastnicy, niedoczynność lub nadczynność tarczycy, astmę, nadciśnienie, choroby nerek oraz przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Rozwojowi tych problemów sprzyja zwłaszcza przyjmowanie stosowanych w terapii schorzenia leków immunosupresyjnych, które prowadzi do obniżenia odporności.

Z wyniku komplikacji i niedożywienia choroba stwarza w niektórych przypadkach konieczność żywienia pozajelitowego lub przez sondę wprowadzoną bezpośrednio do żołądka chorego, a także do wyłonienia stomii.

Biegunki z krwią skutkują utratą żelaza, co prowadzi do anemii. Postępujące wyniszczenie organizmu na skutek niedożywienia w wyniku złego wchłaniania i utraty składników odżywczych, nieustanne problemy ze strony układu pokarmowego oraz konieczność wyłonienia w niektórych przypadkach stomii sprawia, że wiele osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna ma trudności ze znalezieniem pracy, ukończeniem w zwykłym trybie szkoły oraz codziennym życiem.

Do najbardziej niebezpiecznych powikłań choroby Leśniowskiego-Crohna należą niedrożność i perforacja jelita cienkiego lub grubego oraz krwawienie wewnętrzne. Są to sytuacje zagrażające życiu chorego, który powinien jak najszybciej otrzymać pomoc medyczną.

Przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna nie zostały dotychczas jednoznacznie określone. Jest ona schorzeniem autoimmunologicznym i przyjmuje się, że ma podłoże genetyczne. Jest więc dziedziczna u osób, w których rodzinie występowały przypadki tej choroby lub innych rodzajów zapalenia jelit.

To cię zainteresuje: Agata Młynarska walczy z chorobą Leśniowskiego-Crohna

Inna hipoteza mówi o tym, że do rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna przyczynia się spadek odporności, na przykład na skutek infekcji wirusowej lub bakteryjnej (np. zakażenia Yersinią) albo przyjmowania niektórych leków, m.in. antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy doustnych środków antykoncepcyjnych.

Wśród czynników zwiększających ryzyko wystąpienia choroby wymienia się także palenie papierosów i niezdrową dietę, m.in. jedzenie potraw tłustych, czerwonego mięsa, nadmiernej ilości cukru i przetworzonej żywności, która zawiera duże ilości sztucznych dodatków do żywności, m.in. konserwantów, emulgatorów, zagęszczaczy czy syntetycznych barwników.

Czytaj też: To najgorsza żywność dla jelit. Naukowcy ostrzegają: sprzyja zapaleniu i chorobie Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna zazwyczaj diagnozowana jest u pacjentów w wieku 15-30 lat, ale może pojawić się także później. Nieco częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. U dzieci poniżej 10. roku życia choroba objawia się na odcinku jelita grubego.

U młodych pacjentów i dzieci schorzenie to zazwyczaj ma bardziej gwałtowny przebieg, który w wielu przypadkach przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu. Pacjenci skarżą się na silne bóle brzucha, biegunki i podwyższoną temperaturę towarzyszącą rozwijającemu się w przewodzie pokarmowym stanowi zapalnemu. Ze zrozumiałych względów pogarsza to jakość życia i wielu przypadkach utrudnia rozwój młodych ludzi.

Choroba Leśniowskiego-Crohna powinna być jak najwcześniej zdiagnozowana, by możliwe było wprowadzenie odpowiedniej diety i leczenia.

Diagnoza stawiana jest na podstawie:

• badania krwi,
• RTG jamy brzusznej z kontrastem,
• gastroskopii,
• kolonoskopii,
• tomografii komputerowej jamy brzusznej.

W diagnostyce choroby Leśniowskiego-Crohna korzysta się także z USG jamy brzusznej i rezonansu magnetycznego. Wycinki jelita grubego pobrane podczas kolonoskopii poddawane są badaniu histopatologicznemu.

Niestety, w kwestii leczenia medycyna nie dysponuje obecnie metodami radzenia sobie z chorobą Leśniowskiego-Crohna w inny sposób niż poprzez zapobieganie nawrotom i postępowaniu zmian zapalnych.

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest nieuleczalna – można jedynie łagodzić jej objawy i zapobiegać postępowi i zajmowaniu kolejnych odcinków przewodu pokarmowego.

W przypadku ostrych stanów zapalnych stosuje się antybiotyki, które jednak łagodzą jedynie objawy, nie leczą zaś samej choroby. Chorym podaje się również leki immunosupresyjne (obniżające odporność) oraz leki przeciwzapalne.

Z powodu braku terapii najważniejszą rolę w walce z objawami choroby odgrywa dieta. Pacjenci powinni przestrzegać zasad diety w sposób ścisły, bez żadnych odstępstw – tylko wtedy zmiana sposobu żywienia może złagodzić dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Chorym zaleca się dietę lekkostrawną, najlepiej półpłynną lub papkowatą, oraz ograniczenie w diecie tłuszczów. Należy unikać potraw smażonych, natomiast dobrze jest jeść gotowane i duszone warzywa oraz owoce (jabłka) i biały ryż.

Pacjenci powinni ograniczyć spożycie błonnika, który przyspiesza perystaltykę jelit i może powodować wzdęcia. Zaleca się ponadto wykluczenie z diety produktów mlecznych, zawierających laktozę, a także zbóż glutenowych i produktów z dodatkiem tego białka.

Wskazane jest, by osoby z chorobą Crohna przyjmowały probiotyki, które zwiększają ilość pożytecznych bakterii w jelicie grubym i poprawiają ich proporcje, wpływając na ogólne zdrowie układu pokarmowego.

W przypadku występowania uporczywych biegunek chorzy powinni uzupełniać sole mineralne, zwłaszcza potasu, by zapobiegać zaburzeniom mięśniowym i nerwowym. Należy wówczas przyjmować suplementy diety lub roztwory uzupełniające elektrolity, jednak bez zwyczajowych dodatków słodzących, barwiących i aromatyzujących. Polecaną formą jest czysty cytrynian potasu.

Mało zróżnicowana odżywczo dieta lekkostrawna przy dłuższym stosowaniu wymaga też uzupełnienia poziomu innych niezbędnych składników mineralnych i witamin.

Można też profilaktycznie przyjmować kwercetynę (dostępną bez recepty w aptekach i sklepach zielarskich), która ma działanie antyhistaminowe i łagodzi objawy alergii pokarmowych. Są one częste przy chorobie Leśniowskiego-Crohna i mogą zaostrzać jej objawy.

Bezpośrednie działanie przeciw obrzękowi jelit spowodowanymi przez wydzielania histaminy przez komórki odpornościowe mają antyhistaminowe leki antyalergiczne, jednak ich dłuższe stosowanie wymaga konsultacji z lekarzem.

W okresach remisji choroby zalecana jest przeciwzapalna dieta i styl życia, które za pośrednictwem naturalnych antyoksydantów i działań ograniczających stres pomagają utrzymać układ pokarmowy w dobrym stanie – oczywiście po uwzględnieniu wszelkich reakcji nadwrażliwości, nietolerancji i alergii u danego pacjenta.

ZOBACZ: Modelka pokazała się z workiem do kolostomii. Beth Townsend walczy z chorobą Leśniowskiego-Crohna