Choroby skóry (dermatozy) – objawy, rodzaje i przyczyny. Co powoduje zmiany skórne u dzieci? Jakie są choroby skóry głowy?

Choroby skóry, nazywane też dermatozami, zgodnie z nazwą dotyczą skóry, która jest największym organem w ciele. W zależności od jego rozmiarów powierzchnia skóry wynosi od 1,5 do 2 metrów kwadratowych. Szacuje się, że problem chorób skóry, występujące aktualnie lub mogące rozwinąć się w przyszłości, dotyczy ok. 1/3 populacji.

Choroby skóry mogą obejmować wszystkie elementy skóry, do których należy:

• naskórek,
• skóra właściwa,
• tkanka podskórna,
• gruczoły skórne,
• mieszki włosowe,
• paznokcie.

Typowym objawem chorób skóry są wykwity skórne. Dzielimy je na pierwotne oraz wtórne.

Do wykwitów pierwotnych skóry zalicza się:

• bąble,
• guzy,
• pęcherze,
• grudki,
• pęcherzyki,
• krosty,
• guzki,
• plamy.

Do wykwitów wtórnych skóry należą m.in.:

• blizny,
• pęknięcia,
• szczeliny,
• owrzodzenie,
• łuski,
• strupy,
• rozpadliny.

Istnieją także zmiany skórne, które nie zaliczają się do żadnej z tych grup. Są to: łuszczycowatość, liszajowacenie, spryszczenie.

Choroby skóry można klasyfikować według różnych kategorii, przy czym niektóre z nich są zaliczane do kilku z nich. Zazwyczaj dzielimy je na choroby:

• uwarunkowane genetycznie, m.in. bielactwo nabyte, łuszczyca, atopowe zapalenie skóry (AZS), niektóre nowotwory,
• wirusowe, m.in. opryszczka, brodawki, półpasiec,
• bakteryjne, m.in. czyrak, liszaj zakaźny, róża, łupież, trądzik pospolity, cellulitis (nie jest to cellulit, zwany skórką pomarańczową i będący defektem kosmetycznym),
• alergiczne, m.in. wyprysk (egzema), pokrzywka, ATZ, osutki polekowe,
• zawodowe, m.in. wyprysk alergiczny, różyca, fotodermatozy,
• grzybicze, m.in. drożdżyca (kandydoza), grzybica, aspergiloza, łupież pstry,
• autoimmunologiczne, m.in. pęcherzyca, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, toczeń rumieniowaty,
• choroby tkanki łącznej, m.in. toczeń rumieniowaty układowy, rumień guzowaty,
• pasożytnicze, m.in. grzybica, świerzb, wszawica, nużyca.

Do najczęściej występujących chorób skóry należą jej zapalenie i trądzik, w dalszej kolejności jest to grzybica skóry lub paznokci, pokrzywka oraz łuszczyca.

Przyczyną swędzącej, łuszczącej się skóry głowy mogą być różne choroby – od łupieżu po łuszczycę, czy też występująca szczególnie u dzieci wszawica głowowa.

Wszawica występuje zwłaszcza u dzieci w wieku przedszkolnym. Objawia się świądem skóry głowy, a dodatkowo na jej powierzchni zauważalne są strupy i sączące się zmiany.

Innym schorzeniem skóry głowy, którego objawem jest świąd, może być łuszczyca. W przypadku tej choroby na skórze głowy pojawiają się zmiany, które są zlewającymi się ogniskami pokrytymi łuskami. Możliwe jest ich przechodzenie również na czoło.

U osób, które cierpią na łupież łojotokowy, występuje złuszczanie się skóry głowy połączone z silnym wydzielaniem łoju. Efektem są przetłuszczające się włosy. Jeżeli łuszczenie się naskórka jest bardziej nasilone, zaczynają pojawiać się zmiany przypominające grzybicę. Widoczne są wówczas żółte strupy oraz stan zapalny skóry głowy. W niektórych przypadkach dochodzi nawet do miejscowego łysienia.

Łuszczenie się skóry głowy jest również typowe dla grzybicy. Inne jej objawy to swędzenie skóry głowy i zwiększona utrata włosów. Wyróżniamy trzy odmiany grzybicy:

• grzybica woszczynowa – traci się większą część włosów, zaś na skórze widoczne są żółte złuszczenia. Gdy nie jest leczona, pojawiają się blizny.
• grzybica strzygąca – choroba powoduje pojawianie się na głowie ciemnych plamek. Dochodzi do wypadania włosów partiami. Na skórze głowy widoczne są swędzące, łyse miejsca.
• grzybica drobnozarodnikowa – powoduje takie objawy, jak grzybica strzygąca, ale rozwija się w znacznie szybszym tempie.

Bez względu na odmianę choroby skóry głowy, leczenie opiera się na stosowaniu specjalistycznych preparatów, przepisanych przez dermatologa. Nie należy ignorować żadnej z tych chorób, ponieważ łatwo można stracić włosy, często w sposób nieodwracalny, a ponadto doprowadzić do powikłań choroby, m.in. zakażenia innych obszarów ciała.

Alergiczna choroba skóry bywa trudna do zdiagnozowania, ponieważ często nie daje specyficznych objawów – nie wszystkie zmiany skórne są symptomem alergii. Aby ustalić i mieć pewność, czy cierpimy na alergię, najlepiej wykonać specjalistyczne alergiczne testy skórne.

Do najczęściej występujących alergicznych chorób skóry należą:

• Rumienie - są to bardzo zróżnicowane choroby, przy czym tylko część z nich ma podłoże alergiczne.
• Pokrzywka – występuje w ponad stu odmianach, a jej pierwotny wykwit stanowi bąbel pokrzywkowy. Typową cechą bąbli pokrzywkowych jest ich szybkie pojawianie się i znikanie bez pozostawiania blizn. Bąble mogą być bardzo duże i może towarzyszyć im obrzęk naczynioruchowy, który zniekształca rysy twarzy lub utrudnia oddychanie. Pokrzywka może też powodować inne dolegliwości, takie jak m.in. podwyższenie temperatury ciała, bóle stawów, uczucie rozbicia.
• Wyprysk kontaktowy – choroba, którą ciężko rozpoznać, ponieważ występuje wiele odmian klinicznych. Objawia się wieloma wykwitami pierwotnymi (bąble, rumienie, grudki, pęcherzyki) oraz wtórnymi (złuszczenia, nadżerki, strupki itp.).
• Atopowe zapalenie skóry – choroba dziedziczna o podłożu autoimmunologicznym powoduje objawy to: wykwity rumieniowo-grudkowe, najczęściej występujące na skórze dłoni, twarzy, w zgięciach łokciowych i podkolanowych. Pojawiają się też zliszajowacenia skóry, a naskórek staje się suchy i szorstki w dotyku. Powodem powstawania objawów jest nieprawidłowa bariera ochronna skóry, która m.in. nie zapobiega łatwemu wnikaniu czynników drażniących. Zdarza się, że choroba przyczynia się do wypadania włosów, a także rozwoju kataru siennego i astmy oskrzelowej w ramach tzw. marszu alergicznego.

Zmiany skórne, którym towarzyszy znaczne nasilenie objawów, a zwłaszcza poważny obrzęk, gorączka i dolegliwości bólowe, wymagają pilnej konsultacji lekarskiej.

Do najczęściej występujących chorób skóry u dzieci w wieku przedszkolnym należą:

• Grzybica - wywołują ją grzyby bytujące na martwym naskórku, paznokciach lub włosach. Objawia się zaczerwienieniem miejscowym, łuszczeniem naskórka oraz powstawaniem pęcherzyków. Zarażenie następuje przez kontakt z zakażoną tkanką innego człowieka lub zwierzęcia, a leczenie wymaga stosowania maści przeciwgrzybiczych.
• Rumień zakaźny – to choroba wirusowa niemowląt i dzieci, która początkowo daje objawy grypopodobne, następnie pojawia się wysypka na ciele i na twarzy. Choroba jest rozprzestrzeniana przez kaszel i kichanie. W ramach leczenia zaleca się odpoczynek, a także zażywanie środków przeciwbólowych i przyjmowanie płynów.
• Ospa wietrzna - choroba wirusowa wywołująca powstawanie skórnych wykwitów bądź swędzącej wysypki. Jest wysoce zakaźna i łatwo rozprzestrzeniania się po ciele. Leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwwirusowych i łagodzeniu świądu oraz objawów grypopodobnych.
• Liszajec – jest bakteryjną chorobą zakaźną, na którą najczęściej chorują dzieci. Dotyczy powierzchownych warstw skóry. Typowe jest występowanie pęcherzy oraz pęcherzyków wypełnionych osoczem, które po pęknięciu przekształcają się strupy. Najczęściej są zlokalizowane na twarzy, w pobliżu nosa i jamy ustnej. Chorobą zaraża się przez bezpośredni kontakt lub dzielenie się z osobą chorą, np. ręcznikiem, zabawkami. Leczenie wymaga przyjmowania antybiotyków.
• Brodawka – jest nazywana kurzajką i powstaje w wyniku zakażenia skóry wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Jest to grudkowata zmiana skórna, najczęściej niebolesna. Zarażenie następuje przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub jakimś jej przedmiotem. Leczenie polega na jej usuwaniu, m.in. poprzez wycinanie w ramach zabiegu chirurgicznego, wymrażanie czy wypalanie bywa też, że brodawki ustępują same.
• Kontaktowe zapalenie skóry – wyprysk na skórze spowodowany bezpośrednim kontaktem z czynnikiem drażniącym lub alergenem. Pojawienie się wysypki następuje w ciągu następujących po nim 48 godzin. Po ustaniu działania tego czynnika zmiana skórna ustępuje samoistnie.
• Atopowe zapalenie skóry – choroba o podłożu genetycznym najczęściej występuje właśnie u dzieci, objawia się świądem, wysypką i przesuszeniem skóry, ale w 50 proc. przypadków ustępuje przed ukończeniem przez dziecko 18. miesiąca życia, a 90 proc. utrzymuje się jedynie do 5. roku życia, jednak u pozostałych osób nigdy nie mija.
• Pokrzywka – objawia się występowaniem swędzących, bolesnych lub piekących bąbli czy wysypki. Czas utrzymywania się tych objawów bywa różny – trwa od kilku minut do paru dni. Pokrzywka może być oznaką poważniejszych dolegliwości, szczególnie, gdy wraz z nią występują kłopoty z oddychaniem. Leczenie polega na wyeliminowaniu substancji uczulającej.

Wirusowe choroby skóry u dzieci są w pełni uleczalne, ale wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia.

ZOBACZ: Co warto wiedzieć o chorobach skóry? Wyjaśniają dermatolożki lek. med. Barbara Ziółkowska-Hańce i dr hab. n. med. Aleksandra Szlachcic