Choroba Parkinsona – jakie ma objawy? Rehabilitacja i dieta wspomagająca walkę z parkinsonem

Choroba Parkinsona występująca u ludzi po 40. roku życia dwukrotnie częściej dotyka mężczyzn niż kobiet. Według badań zapadalność na tę chorobę wyrównuje się u obu płci po ukończeniu 85 lat.

W Polsce na parkinsona choruje ok. 50-70 tysięcy osób, w tym 80% z nich ukończyło już 65 rok życia. Rocznie diagnozuje się od 4 do 8 tysięcy nowych przypadków zachorowań, a grupa ta będzie jedynie się powiększać, ponieważ polskie społeczeństwo starzeje się. Według prognozowania Głównego Urzędu Statystycznego w 2025 roku liczba osób w wieku 60 lat będzie wynosić 8,9 miliona. Proporcjonalnie liczba chorych na parkinsona wzrośnie do ok. 120 tysięcy.

W chorobie Parkinsona bardzo często ciężko stwierdzić jedną przyczynę. Najczęściej za jej wystąpienie odpowiadają: uwarunkowania genetyczne, neuroinfekcje lub stres oksydacyjny. Wystąpienie objawów parkinsona jest następstwem zmniejszonej produkcji neuroprzekaźnika o nazwie dopaminy przez komórki mózgowe, które obumierają.

Zobacz: Ta choroba pustoszy mózg. Zdiagnozowano ją u wielu znanych osób, w tym aktorów, muzyków i polityków. Cierpiał na nią też papież Jan Paweł II

Przebieg rozwoju objawów choroby Parkinsona jest narastający. Pierwszy i najbardziej popularny objaw to drżenie jednej ręki. U chorych poza fizycznymi objawami można zaobserwować także psychiczne. Lista objawów:

• samoczynne ruchy opuszków dłoni (jakby próbowały one skręcić małą kulkę),
• drżenie kończyn dolnych, brody, a nawet języka (zmniejsza się ono, gdy chory rozluźnia mięśnie, a narasta w sytuacji dużego wysiłku i stresu),
• bradykineza (spowolnienie ruchowe), akineza (zanik odruchów mimicznych), hipokinezja (ruchy mimowolne),
• wolny chód, stawianie małych kroków i trudność z zatrzymaniem się podczas marszu (często kończącego się upadkiem),
• monotonna, cicha i niewyraźna mowa,
• wolniejsze, bardziej niewyraźne pisanie,
• pochylona do przodu postawa ciała,
• zaburzenia równowagi,
• wzmożona sztywność mięśniowa o charakterze ciągłym lub przerywanym,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• nadmierne pocenie się,
• łojotok,
• zaburzenia oddawania moczu i stolca (zaparcia),
• problem z połykaniem śliny,
• potencja,
• wahania nastroju/ nadwrażliwość,
• zaburzenia czynności poznawczych.

Najprostszym testem w sytuacji podejrzenia choroby Parkinsona jest sprawdzenie, czy podczas próby pomocy choremu przy zgięciu ręki w łokciu wyraźnie odczuwalne są rytmiczne impulsy mięśni stawiających opór. To bardzo częste zjawisko u osób z parkinsonem.

Przełomem w leczeniu choroby Parkinsona było zastosowanie w latach 60. dwudziestego wieku naturalnego aminokwasu, prekursora dopaminy o nazwie L-DOPA. Stosuje się go do dziś. Obecnie jest to najpopularniejszy lek w Polsce na to schorzenie. Niestety przyjmowanie go nie przyniesie efektu całkowitego wyleczenia się. Pozwala jedynie na uzyskanie chwilowej poprawy funkcjonowania chorego i spowolnienia procesu postępowania objawów. Leczenie często polega na zasadzie prób i błędów, w związku z mocno indywidualnymi reakcjami poszczególnych pacjentów na wybrane metody walki z parkinsonem. Niestety wciąż polega ono w dużej mierze na postępowaniu objawowym, a wraz z upływem lat zmniejsza się jego skuteczność u stosujących je pacjentów.

Leczenie farmakologiczne choroby Parkinsona uwzględnia:

• wiek,
• rodzaj objawów,
• inne schorzenia,
• konkretne oczekiwania pacjentów.

Leczenie neurochirurgiczne choroby Parkinsona obejmuje:

• zabiegi stymulujące prądem o wysokiej częstotliwości,
• przeszczepy domózgowe tkanki w miejsca występowania patologii.

Leczenie pozafarmakologiczne choroby Parkinsona składa się z:

• edukacji pacjenta oraz jego najbliższych,
• rehabilitacji.

Poza tradycyjnym leczeniem farmakologicznym w chorobie Parkinsona niezwykle istotna jest rehabilitacja. Ma ona na celu wzmocnienie sfery ruchowej, ale także poznawczej oraz funkcji zmysłów, układu krążenia i oddechowego. Fundacja ,,Żyć z chorobą Parkinsona” stworzyła ogólnodostępny poradnik autorstwa T. Lewickiej i A. Rodzeń dokładnie opisujący ćwiczenia rehabilitacyjno-logopedyczne dla osób cierpiących na tę chorobę.

Przykładowe ćwiczenia rehabilitacyjne w pozycji siedzącej dla osób z chorobą Parkinsona:

• usiądź na krześle, stopy rozstaw na szerokość bioder, przytwierdź je stabilnie do podłoża, ręce połóż na kolanach, mocno wyprostuj plecy i ustabilizuj kark. Pozostając bez ruchu staraj się jak najmocniej skierować spojrzenie na sufit.
• W tej samej pozycji z naturalnie już skierowanym spojrzeniem ćwicz kończyny dolne. Maksymalnie uginaj palce nóg, wytrzymując tak ok. 3 sekundy.
• Po rozluźnieniu stóp przejdź do ćwiczeń na ręce. Wyciągaj je przed siebie na wysokość barków i pozostaw w takim ustawieniu kilka sekund, później powoli opuszczaj. Następnie postaraj się podczas unoszenia kończyn górnym maksymalnie zaciskać pięści. Przy opadach ramion otwieraj dłonie.
• Wracając do pozycji wyjściowej, rozluźnij się i skup na pośladkach. Wywołaj w nich oraz w udach maksymalne napięcie wciskając je w siedzenie na ok. 3 sekundy.
• W pozycji siedzącej wciągnij i napnij brzuch. Postaraj się wytrzymać przez chwilę w takiej pozycji.
• Po ponownym rozluźnieniu wróć do ćwiczeń na ręce, ale tym razem unoś je wysoko ponad barki, tak jakbyś chciał/ chciała dotknąć palcami sufitu. Trzymaj kilka sekund.
• Na koniec skup się podobnie jak na początku na karku, ale tym razem zaangażuj do ćwiczenia całą głowę. Opuszczaj ją na klatkę piersiową, wracaj do neutralnej pozycji, a następnie odchylaj ją do tyłu.

Pamiętaj, aby każde ćwiczenie powtórzyć kilka razy. Osoby w zaawansowanym stadium choroby Parkinsona powinny rehabilitować się pod opieką osób trzecich. Wiele podobnych, przykładowych ćwiczeń chorzy mogą wykonywać leżąc lub podczas spacerów, czy zwyczajnego stania w miejscu. Jeśli bardziej odpowiada im aktywność zbiorowa, a stan fizyczny na to pozwala można ćwiczyć w grupach, np. nordic walking, na basenie, lub zwyczajnie wprowadzić do codziennego grafiku jazdę na rowerze, spacery. Wiele z tych aktywności angażuje ponad połowę mięśni całego ciała, a dodatkowo zmniejsza nacisk na układ kostno-stawowy.

Chorzy na Parkinsona powinni przede wszystkim odżywiać się regularnie. Podczas przyrządzania im posiłków warto wziąć pod uwagę, jakie przyjmują leki. Jeśli jest to np. lewodopa – bardzo popularna przy tym schorzeniu to dieta z pewnością nie powinna być wysokobiałkowa. Osłabi znacznie wchłanianie się leków, a co za tym idzie ich efekty. Minimalna dobowa dawka białka dla dorosłego człowieka wynosi 0,8 g na każdy kilogram masy ciała. Uzupełniając je w diecie postaraj się ograniczać produkty bogate w aminokwasy z grupy LNAA, a są to m.in.: mleko, produkty mleczne, jaja, ryby, mięso. Znaczenie mniej jest ich w owocach i warzywach. Lepiej będzie, jeśli chory na parkinsona będzie przyjmować białko pod postacią grochu, soi, fasoli, mięsa z indyka niż w formie twarogu i innych przetworów mlecznych. Warto też zwrócić uwagę, że choroba Parkinsona objawia często się, m.in. zaburzeniami perystaltyki jelit. Jedzeniem można starać się walczyć z zaparciami. Trzeba spożywać odpowiednią ilość błonnika (minimalna dawka dobowa to ok. 30 g) , który reguluje te procesy w organizmie. Szczególnie bogate w błonnik są owoce i warzywa. Dodatkowo nie można zapominać o prawidłowym nawodnieniu, tzn. piciu ok. 1,5 l wody dziennie.

Źródła:
Dzieło zbiorcze, "Nordic Walking w rehabilitacji choroby Parkinsona”
Dzieło zbiorcze, "Ocena wpływu kinezyterapii na sprawność motoryczną pacjentów z chorobą Parkinsona”