Blokada kolana przyspiesza postęp zwyrodniania stawu. O niekorzystnym działaniu przeciwbólowych zastrzyków ze sterydów świadczą dwa badania

Ból stawów to objaw zapalenia, które ma różne pochodzenie. Najczęstszym jest osteoartroza, inaczej choroba zwyrodnieniowa stawów – nieodwracalne i nieuleczalne schorzenie, będące najczęstszym powodem orzekania inwalidztwa. W Polsce cierpią na nią ponad 2 miliony osób. Dotyka głównie ludzi w średnim wieku i seniorów, przy czym częściej chorują kobiety.

U pań prawdopodobieństwo rozwoju zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym jest przy tym aż o 40 proc. większe niż u panów. Zmiany i objawy są też u nich zwykle bardziej dotkliwe.

Zobacz: Polki skarżą się na bóle kości i stawów. Ortopeda radzi, jak zadbać o zdrowie.

Rozwojowi choroby sprzyjają czynniki genetyczne, związane z anatomią, masą ciała i stylem życia, a także wcześniejsze urazy stawów. Ma ona charakter degeneracyjny i postępujący, co oznacza, że proces niszczenia stawów związane z zużyciem i procesami zapalnymi nasila się z czasem.

Chorzy odczuwają uciążliwe objawy, takie jak ból stawu, obrzęk, zaczerwienienie, ocieplenie i tkliwość stawu oraz jego okolic, jak również bóle promieniujące. Pojawia się sztywność stawu, zwłaszcza rano, i stopniowe zmniejszenie jego mobilności.

Przeczytaj: Zaczynasz brać nowy lek na chorobę przewlekłą? Pomoc w terapii zapewni usługa „Nowy Lek”

Zmiany zwyrodnieniowe bardzo często umiejscowione są w stawie kolanowym, który należy do najbardziej obciążonych w organizmie. Sposobem na złagodzenie dokuczliwego bólu i poprawę komfortu życia są przeciwbólowe zastrzyki z glikokortykosteroidów (sterydów) podawane do stawu, czyli w kolano. Ze względu na silne działanie noszą nazwę blokady przeciwbólowej, dostawowej, ortopedycznej lub sterydowej. Określane też jako zastrzyki z kortyzolu, mają również właściwości przeciwzapalne.

Choć rezultaty takiej iniekcji w postaci zablokowania bólu na okres od 2 tygodni nawet do pół roku są dobrze znane, niewiele wiadomo o długofalowych skutkach takiej terapii.

Efekty podawania sterydowej blokady kolana zbadali naukowcy amerykańscy w ramach aż dwóch prac, do których wykorzystano dane z „Osteoarthritis Initiative” – wieloośrodkowego badania obserwacyjnego ponad 5 tysięcy pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, które aktualnie trwa już 14. rok.

W pierwszym z nich badacze z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco uwzględnili 210 pacjentów, z których 70 otrzymywało zastrzyki dostawowe, oraz grupę kontrolną złożoną ze 140 osób nieobjętych terapią. Z pacjentów poddanych kuracji 44 osoby otrzymywały blokadę sterydową, natomiast u 26 wykonano zastrzyki z kwasu hialuronowego.

Kwas hialuronowy jest naturalnym składnikiem tkanki łącznej, a stawie występuje m.in. w płynie maziowym – rodzaju smaru, który m.in. chroni struktury stawu przed uszkodzeniami. Podany do stawu uzupełnia poziom tego składnika, który z wiekiem ulega degradacji.

Zobacz: Przewlekły ból będzie leczony u każdego pacjenta. Dotyka co czwartego Polaka. Podpisano ustawę o standardzie leczenia bólu w Polsce.

By poznać efekty leczenia, eksperci porównali wyniki badania kolan pacjentów rezonansem magnetycznym (MRI), wykonane dwa lata przed terapią, w dniu podania zastrzyku oraz dwa lata później. W ramach ich analizy oceniono stan łąkotki kolana, szpiku kostnego i chrząstki, wysięki stawowe oraz więzadła, a porównując pacjentów leczonych i z grupy kontrolnej uwzględniono czynniki takie, jak wiek, płeć, BMI, poziom odczuwanego bólu, ilość ruchu i dotkliwość choroby.

Analiza statystyczna wykazała, że podanie blokady sterydowej kolana nie tylko nie przynosiło korzyści leczniczych, ale było wręcz w znacznym stopniu powiązane z ogólnym postępem zwyrodnienia stawu kolanowego. Przyspieszona progresja choroby dotyczyła zwłaszcza łąkotki bocznej kolana oraz bocznej i przyśrodkowej chrząstki stawowej.

Jednocześnie zastrzyki z hialuronianu sodu nie miały istotnego związku z postępowaniem choroby zwyrodnieniowej stawów. W porównaniu z nieleczonymi osobami, otrzymujący je pacjenci wykazywali spowolnienie rozwoju zwyrodnienia kolana, zwłaszcza dotyczące szpiku kostnego.

– Jest to pierwsze bezpośrednie porównanie [działania] zastrzyków kortykosteroidowych i z kwasu hialuronowego z użyciem półilościowej metody oceny całego kolana za pomocą MRI – powiedziała jedna z autorek badania dr Upasana Upadhyay Bharadwaj. – Podczas gdy w obu przypadkach mówi się o tym, że pomagają łagodzić ból w objawowym zwyrodnieniu stawów, wyniki naszych badań jednoznacznie pokazują, że kortykosteroidy są związane ze znacznym postępem choroby w ciągu dwóch lat i powinny być przepisywane z ostrożnością. Z drugiej strony, kwas hialuronowy może zwalniać ten postęp i łagodzić długoterminowe efekty, zapewniając ulgę w objawach.

Wyniki leczenia bólu kolana sterydami i hialuronianem porównano też w Szkole Medycznej Uniwersytetu Medycyny i Nauki Rosalind Franklin w Chicago, jednak analizie poddano obrazy uzyskane w wyniku badania radiologicznego (RTG, czyli prześwietlenia).

W tym celu wybrano dane 150 pacjentów z badania „Osteoarthritis Initiative”, z których 50 otrzymywało blokadę sterydową, kolejne 50 – kwas hialuronowy, a pozostali nie byli objęci leczeniem na przestrzeni 3 lat. Ich kolana prześwietlono na początku obserwacji oraz po upływie 2 lat. Zdjęcia RTG przeanalizowano pod kątem zwężenia szpary stawu, powstawania ostróg kostnych oraz zwiększenia się gęstości kości wokół chrząstki stawu kolanowego.

Zobacz też: Ile kosztują prywatnie badania obrazowe? Zobacz ceny USG, RTG czy MRI.

Porównując stan kolan pacjentów, którzy otrzymali zastrzyk, oraz tych nieobjętych terapią, naukowcy zauważyli znacznie bardziej nasilony postęp choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, łącznie z jej głównym objawem – zwężeniem szpary stawu.

– To sugeruje, że iniekcje z kwasu hialuronowego powinny być dalej badane pod kątem leczenia objawów zwyrodnienia stawów – powiedział jeden z naukowców Azad Darbandi, który również radzi, by decyzja o podaniu kortykosterydów była zawsze dobrze przemyślana.

Źródło: Corticosteroid injections associated with progression of knee osteoarthritis News Medical