Glukozamina na stawy – jak działa i jak ją zażywać? Efekty przyjmowania wraz z chondroityną i kolagenem, skutki uboczne i przeciwwskazania

Glukozamina jest aminocukrem z grupy glikozaminoglikanów (GAG) – polisacharydów syntetyzowanym w organizmie z glukozy. Stanowi niezbędny składnik do syntezy proteoglikanów, z których zbudowana jest chrząstka stawowa.

W przyrodzie glukozamina występuje w chitynowych pancerzykach raków, krabów, małży i krewetek, a także w mukoproteinach grzybów i mukopolisacharydach (przedrostek „muko-” oznacza przy tym, że są to substancje o charakterze śluzowym).

Glukozamina w postaci suplementu diety otrzymywana jest syntetycznie lub pozyskiwana z chityny. Stosuje się ją w profilaktyce oraz leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów, czyli osteoartrozy, a także innych schorzeń w obrębie stawów i kości, zwłaszcza na tle zapalnym.

Przyczyny rozwoju zwyrodnienia stawów to zanikanie chrząstki stawowej i urazy. Najczęściej spowodowane są przez związany z wiekiem spadek produkcji przez organizm proteoglikanów takich jak glukozamina i niszczeniem struktur stawowych.

Zwyrodnieniowe zapalenie stawów ma charakter postępującego i przewlekłego schorzenia reumatycznego. Choroba wywołuje dolegliwości bólowe, opuchlizna i sztywność stawów. Stanowi główną przyczynę niepełnosprawności przede wszystkim u osób w podeszłym wieku i może stwarzać konieczność operacyjnej wymiany stawów.

Badania naukowe potwierdzają skuteczność glukozaminy i chondroityny w łagodzeniu objawów zapalenia stawów. Ponieważ wspomaga regenerację tkanki łącznej w innych częściach organizmu, może być też korzystna w prewencji rozwoju chorób m.in. serca, cukrzycy, stwardnienia rozsianego czy jaskry, co sugerują przeprowadzone badania.

Glukozamina stosowana jest w formie suplementów diety, a także w preparatach do stosowania miejscowego, najczęściej w postaci żelu lub maści. Bywa też przyjmowana w postaci zastrzyków dostawowych.

W suplementach diety glukozamina występuje jako chlorowodorek lub siarczan glukozaminy. W preparatach na stawy często łączona jest z siarczanem chondroityny – substancją, która łagodzi ból, działa przeciwzapalnie i poprawia ruchomość stawów.

Chondroityna należy do grupy glikozoaminoglikanów i tak jak glukozamina wchodzi w skład tkanki chrzęstnej i mazi stawowej, która chroni stawy przed urazami i przed działaniem sił zewnętrznych, zapewniając odpowiedni poślizg.

Ponieważ glukozamina z chondroityną są niezbędne do produkcji tkanki łącznej, przyjmowane w postaci suplementu diety wspomagają regenerację chrząstki stawowej i pobudza spadającą wraz z wiekiem produkcję mazi.

Naturalnym źródłem chondroityny są chrząstki zwierzęce. Stosowany w suplementach diety siarczan chondroityny jest pozyskiwany z chrząstki wołowej, wieprzowej, drobiowej i ryb chrzęstnoszkieletowych takich jak rekin.

Glukozamina jest niezbędna do syntezy proteoglikanów, które budują chrząstkę stawową. Pomaga regenerować uszkodzoną lub zdegenerowaną tkankę, a także ją wzmacniać i uelastyczniać. W połączeniu z chondroityną, która ma podobne działanie, a dodatkowo właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe i redukujące poranną sztywność stawów, jest pomocna w leczeniu ich zwyrodnień.

Należy jednak podkreślić, ze w świetle najnowszych badań takie działanie ma jedynie glukozamina w postaci krystalicznego siarczanu. Przyjmowanie jej przez długi czas może chronić przed dalszym postępem choroby zwyrodnieniowej stawów.

Glukozamina w postaciach innych niż krystaliczny siarczan glukozaminy nie ma potwierdzonego badaniami efektu terapeutycznego.

Tabletki, kapsułki i proszki na stawy często mają w swoim składzie także inne związki, które zwiększają skuteczność kuracji. Najczęściej biorą udział w odbudowie chrząstki stawowej i działają przeciwzapalne.

Obok glukozaminy i chondroityny do najskuteczniejszych składników wspierających kondycję stawów należą:

• kolagen – hydrolizowane białko tkanki łącznej, które dostarcza składników do jej budowy w organizmie,
• metylosulfonylometan (MSM) – związek siarkowy stabilizujący białka tkanki łącznej i zwiększający produkcję glutationu – silnego przeciwutleniacza wewnętrznego w organizmie,
• kwas hialuronowy – polisacharyd, który silnie wiąże wodę w tkance łącznej, do której należą m.in. chrząstki,
• witamina C – składnik antyoksydacyjny i niezbędna do produkcji kolagenu w organizmie,
• mangan – pierwiastek biorący udział metabolizmie tkanki łącznej i działaniu przeciwzapalnym,
• kwasy tłuszczowe omega-3 – działają przeciwzapalnie i biorą udział m.in. w produkcji mazi stawowej,
• wyciągi z imbiru oraz kurkumy, jak również pozyskiwane z nich związki aktywne – przeciwzapalne i przeciwbólowe gingerole i kurkuminoidy.

Wskazaniem do stosowania preparatów zawierających siarczan glukozaminy jest przede wszystkim choroba zwyrodnieniowa stawów. Najczęściej poleca się ją w zwyrodnieniu stawów kolanowych, ale także łokciowych czy stawów dłoni.

Glukozamina i chondroityna to substancje dobrze tolerowane przez organizm i wchłaniające się z przewodu pokarmowego w ponad 80 procentach. Są metabolizowane w wątrobie i wydalane z moczem i kałem. Nie wywołują też tylu i tak poważnych działań niepożądanych, jak leki przeciwzapalne na bazie kortykosterydów, stosowane w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów, a nawet niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Skuteczność działania glukozaminy z chondroityną u różnych pacjentów jest jednak inna, zwykle w wyniku niedoboru innych składników odżywczych niezbędnych do regeneracji tkanek czy też ich nadmiernego, nieodwracalnego uszkodzenia.

Siarczan glukozaminy i chondroityny nie wchodzą w interakcje z lekami i mogą być stosowane łącznie ze środkami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi, wyjątkiem jest jednak paracetamol (acetaminofen), gdyż badania wskazują na wzajemne oddziaływanie tych substancji.

Dawkowanie glukozaminy to najczęściej przyjmowanie 1,5 g tego związku raz dziennie lub 3 razy dziennie po 0,5 g (czyli 50 mg) przez minimum 6 tygodni, a najlepiej przez 2-3 miesiące. Cykl leczenia można powtarzać przez dłuższy czas co 2 miesiące.

Żel z glukozaminą przeznaczony do użytku zewnętrznego należy stosować najlepiej 6 razy dziennie, nakładając go na bolesne i zesztywniałe miejsca.

Glukozamina jest dobrze tolerowana i zazwyczaj nie powoduje skutków ubocznych, nie należy jednak przekraczać jej zalecanej dziennej dawki. W pierwszej fazie leczenia może wywoływać problemy ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności, zgaga, ból w nadbrzuszu, wzdęcia, zaparcia czy biegunki. Takie objawy są też skutkiem przyjęcia nadmiernych ilości tego związku.

W przypadku przyjmowania złożonych suplementów diety z glukozaminą i chondroityną należy sprawdzić, czy zawarte w nich składniki dodatkowe nie występują też w innych preparatach stosowanych doustnie, by uniknąć możliwości ich przedawkowania.

U osób uczulonych na glukozaminę lub którykolwiek inny składnik preparatu może pojawić się reakcja alergiczna z objawami takimi jak rumień, świąd skóry czy duszności. Nietolerancja może też objawiać się bólem głowy.

Glukozaminy otrzymywanej z naturalnej chityny nie powinny przyjmować osoby uczulone na owoce morza. W ich przypadku bezpieczniejszym wyborem jest związek produkowany syntetycznie.

Przeciwwskazaniem do jej stosowania jest także pierwszy trymestr ciąży. Przyjmowanie preparatów z glukozaminą w dalszym okresie ciąży oraz w trakcie karmienia piersią należy skonsultować z lekarzem.

Glukozaminy nie powinny stosować ponadto osoby z nieleczoną lub niereagującą na leczenie niewydolnością serca oraz pacjenci z zaburzeniami układu przewodzącego serca. W przypadku osób z chorobami kardiometabolicznymi zalecana jest dokładniejsza kontrola poziomu cukru we krwi oraz lipidów, ponieważ kuracja glukozaminą może zwiększać u nich wydzielanie glukozy i poziom cholesterolu we krwi.

Należy też pamiętać, że glukozamina przyjmowana wraz z lekami przeciwzakrzepowymi może przyczyniać się do nadmiernego zmniejszenia krzepliwości krwi, więc należy ją kontrolować. Nie jest wskazane przyjmowanie tej substancji wraz z niektórymi lekami onkologicznymi.

ZOBACZ: Jak dbać o stawy?