Więzadła – budowa i rodzaje więzadeł
Więzadło to pojęcie anatomiczne określające pasma zbudowane z wytrzymałej i nieelastycznej tkanki łącznej. Struktury te z jednej strony łączą kości, z drugiej wzmacniają ruchome połączenia między nimi. Budowa więzadeł sprawia, że są one bardzo podatne na uszkodzenia. Dochodzi do nich pod wpływem zbytniego naciągnięcia więzadła, co może doprowadzić do ich rozciągnięcia, pęknięcia, a nawet zerwania.
W ciele człowieka znajduje się bardzo dużo więzadeł, a spośród nich niektóre wykazują się wyjątkowo dużą wytrzymałością. Jednym z najmocniejszych więzadeł jest więzadło biodrowoudowe.
Wyróżnia się kilka typów więzadeł:
- więzadła torebkowe, które znajdują się w ścianie torebki stawowej,
- więzadła zewnątrztorebkowe (zewnątrzstawowe),
- więzadła wewnątrztorebkowe (wewnątrzstawowe).
Jakie funkcje pełni więzadło w aparacie ruchu?
Więzadło jest elementem strukturalnym, który łączy kości w obrębie danego stawu. Więzadła łączące kości w stawie wzmacniają strukturę anatomiczną stawu oraz umożliwiają bezpieczny ruch. Wpływają na kierunek ruchu w stawie i zapobiegają nadmiernemu oddalaniu się kości połączonych torebką stawową. Więzadła stabilizują układ kostny i szkieletowy, mocują też narządy wewnętrzne oraz zęby.
Mianem więzadła określa się też fałdy otrzewnej, które podtrzymują wątrobę, dwunastnicę, żołądek, śledzionę i przeponę w odpowiednim miejscu w jamie brzusznej.
Największym więzadłem w organizmie człowieka jest więzadło krzyżowe (ACL) znajdujące się w stawie kolanowym. Ma ono długą dźwignię i jest odpowiedzialne za ruch w stawie kolanowym: wzmacnia go i sprawia, że kolano zgina się w określonym kierunku (do przodu). Więzadło krzyżowe jest podatne na urazy, co potwierdzają doniesienia naukowe. Kontuzji w postaci zerwania więzadła w kolanie sprzyja aktywne uprawianie sportu, zwłaszcza gra w piłkę nożną. W Polsce rocznie wykonuje się około 3 tys. rekonstrukcji więzadła krzyżowego.
Zerwanie więzadła krzyżowego znajdującego się w kolanie
Więzadła dość często ulegają uszkodzeniom w wyniku pośrednich lub bezpośrednich urazów. Zazwyczaj dochodzi do:
- naciągnięcia,
- pęknięcia,
- naderwania,
- zerwania więzadła.
Kontuzją występującą z największą częstotliwością są uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego lub tylnego, znajdującego się w kolanie. Uraz tego typu jest o tyle kłopotliwy, że struktura ta jest odpowiedzialna za ruch zginania, który jest niezbędny podczas chodu.
Przyczyną zerwania może być osłabienie mięśni uda, a także urazy doznany podczas uprawiania sportów, takich jak piłka nożna, bieganie czy jazda na nartach.
Polecamy przeczytać:
Zerwane więzadło krzyżowe objawia się bardzo ostrym bólem, uniemożliwiającym chodzenie. Pojawia się też charakterystyczny dźwięk przypominającym trzask lub chrupnięcie. W dalszej kolejności pojawia się intensywna opuchlizna, która po jakimś czasie ustępuje. W konsekwencji kontuzji kolano traci stabilność i zaczyna „uciekać na boki”, a poruszaniu się towarzyszy ból i dyskomfort.
W przypadku podejrzenia uszkodzenia więzadła należy schłodzić tkanki, stosując w tym celu żelowe kompresy lub lód zawinięty w ręcznik. Pozwoli to zminimalizować opuchliznę i wysięk. Nogę należy unieść, aby ułatwić odpływ krwi i chłonki z nogi, a tym samym złagodzić opuchliznę. Choremu zaleca się odpoczynek. Zerwanie więzadła krzyżowego wymaga pilnej wizyty u lekarza, w przeciwnym razie zmiany w stawie będą postępować, a uraz będzie trudniejszy do wyleczenia.
Metoda leczenia zerwania więzadła krzyżowego w kolanie przybiera formę zabiegu chirurgicznego. Operacja wykonywana jest najczęściej w znieczuleniu ogólnym. Polega na pobraniu ścięgna z innego miejsca w nodze i przeszczepienia go w uszkodzone więzadło w kolanie, tak by zostało ono w ten sposób zastąpione zdrową tkanką. Leczenie operacyjnie stosuje się także w przypadku naderwania więzadła krzyżowego. Po operacji i unieruchomieniu stawu kolanowego konieczna jest rehabilitacja, której zadaniem jest przywrócenie ruchomości w stawie.
Innym częstym urazem jest uszkodzenie więzadła w stawie skokowym. Może do niego dojść na przykład podczas chodzenia, gdy stopa postawiona zostanie niewłaściwe (tzw. skręcenie stawu skokowego). Objawy tego urazu to ból, opuchlizna i trudności z chodzeniem. Leczenie naderwania lub zerwania stawu skokowego wymaga zazwyczaj unieruchomienia nogi za pomocą stabilizatora, bądź gipsu, choć w lżejszych przypadkach nie jest to konieczne.
Rehabilitacja po zerwaniu więzadła
Rehabilitacja po operacji więzadła kolanowego powinna być podjęta jak najszybciej – najlepiej w 2.-3. dobie po zabiegu, o ile pozwala na to stan pacjenta. Zalecanymi są przede wszystkim lekkie ćwiczenia wzmacniające mięśnie okalające staw kolanowy, a także przywracające pełen zakres ruchomości stawu. W ich dobrze pomoże doświadczony rehabilitant, fizjoterapeuta lub trener personalny. Nie należy jednak przesadzać z ich ilością, ponieważ może dojść do ponownego urazu i zerwania więzadła. W zależności od indywidualnego przypadku oraz zaangażowania pacjenta w proces rehabilitacji powrót do pełnej aktywności, w tym do uprawiania sportu, następuje po około 6-9 miesiącach.
Wspomagająco polecany jest masaż limfatyczny, który pozwala odprowadzić zalegającą w kończynie limfę do układu chłonnego.
