Skręcenie kostki - na czym polega?
Skręcenie kostki jest jednym z najczęstszych urazów ortopedycznych. Dotyczy ono stawu skokowego, który łączy podudzie ze stopą. Składa się on z części górnej, którą jest staw skokowo-goleniowy, odpowiadający za grzbietowe i podeszwowe zginanie stopy, oraz z części dolnej, czyli stawu skokowo-piętowo-łódkowego, pozwalającego na odwracanie i nawracanie stopy.
Staw skokowy jest jednym ze stawów, pracujących najintensywniej. Stabilizuje wiele więzadeł i mięśni, ma szeroki zakres ruchu i utrzymuje znaczny ciężar naszego ciała. W związku z tym jest on podatny na urazy. Potwierdzają to statystki, według których każdego roku skręcenie kostki przytrafia się 360 tys. Polaków.
Skręcenie kostki polega na przekroczeniu fizjologicznego zakresu ruchu w stawie skokowym, co prowadzi do uszkodzenia torebki stawowej i więzadeł. Ponad 90 proc. urazów tego rodzaju jest wynikiem wywinięcia się stopy na zewnątrz krawędzi. Wówczas, uszkodzeniu zazwyczaj ulegają elementy stawu znajdujące się po jego bocznej stronie, czyli więzadła piętowo-strzałkowe, skokowo-piętowe i skokowo-strzałkowe przednie. W pozostałych przypadkach stopa może się natomiast wywinąć na krawędź wewnętrzną, czego rezultatem jest najczęściej uraz więzadła piszczelowo-piętowego, piszczelowo-skokowego tylnego i trójgraniastego.
Skręcenie kostki - przyczyny
Skręcenie kostki jest urazem, który może się nam przydarzyć nawet podczas chodzenia po nierównej powierzchni. W przypadku wywinięcia się stopy na zewnątrz krawędzi przyczyną zazwyczaj jest jej nieprawidłowe obciążenie podczas zeskoku z wysokości lub biegu. Jeśli natomiast chodzi o skręcenie stopy spowodowane jej wywinięciem na krawędź wewnętrzną, zazwyczaj jest spowodowane bezpośrednim urazem, na przykład uderzeniem.
Skręcenie kostki - rodzaje
Skręcenie kostki, w zależności od ciężkości urazu, dzieli się na trzy stopnie:
- I stopień (lekki)
Występuje wówczas, gdy dochodzi do niewielkiego naciągnięcia torebki stawowej i więzadeł. Odczuwany jest wówczas ból o małym nasileniu, głównie przy próbie stanięcia na palcach. Widoczny jest nieduży obrzęk, zwykle wokół kostki zewnętrznej, który jednak szybko ustępuje. W niektórych przypadkach może się pojawić minimalny krwiak. W miejscu urazu występuje tkliwość.
- II stopień (umiarkowany)
Występuje wówczas, gdy dochodzi do częściowego przerwania więzadeł i torebki stawowej. Dolegliwości przy tego typu urazie są podobne do tych występujących w lekkim skręceniu kostki, jednak są bardziej nasilone. Początkowo, ból może być duży i uniemożliwiać chodzenie, ale w późniejszym czasie jego natężenie się zmniejsza. Pojawia się krwiak oraz duży obrzęk, który szybko narasta. W niektórych przypadkach występuje również lekka niestabilność stawu.
- III stopień (ciężki)
Występuje wówczas, gdy dochodzi do całkowitego przerwania więzadeł i torebki stawowej. Ból jest silny, choć w momencie urazu może być mniejszy niż przy umiarkowanym skręceniu kostki. Utrzymuje się on jednak przez długi czas i jego natężenie znacznie się zwiększa przy próbie obciążania kończyny czy poruszania nią. Chodzenie i przemieszczanie się jest najczęściej niemożliwe. Występuje znaczny obrzęk i krwiak, często obejmujące cały staw wraz ze śródstopiem. Utrzymują się one bardzo długo, a do tego odczuwalna jest niestabilność stawu.
Zobacz też:
Skręcenie kostki - leczenie
Skręcenie kostki może nastąpić w wielu różnych sytuacji. Kiedy jednak do niego dojdzie, należy jak najszybciej schłodzić miejsce urazu, na przykład zimnym kompresem. Pozwoli to złagodzić ból, ale może także zapobiec pojawieniu się obrzęku i krwiaka. Pacjent powinien się położyć lub usiąść i ułożyć stopę na krześle, ograniczając ruchy nią do absolutnego minimum. Można unieruchomić stopę przy pomocy bandaża lub opaski elastycznej.
Skręcenie kostki I stopnia - leczenie
Przy skręceniu stawu skokowego I stopnia nie jest potrzebna pomoc lekarza. Pacjent powinien jedynie stosować zimne okłady i miejscowe preparaty przeciwbólowe i przeciwzapalne. Ważne jest także, aby w miarę możliwości ograniczyć swoją aktywność przez 7-10 dni i usztywnić kostkę. Można w tym celu skorzystać z bandaża elastycznego lub opaski uciskowej czy też specjalnego stabilizatora. W tym przypadku sprawdzi się również używanie wysokiego obuwia sięgającego ponad kostkę. Przy tego typu urazach nie ma konieczności wykonywania zabiegów fizjoterapeutycznych, choć można z nich korzystać, by przyśpieszyć regenerację tkanek.
Skręcenie kostki II stopnia - leczenie
Przy skręceniu stawu skokowego II stopnia zalecana jest konsultacja z ortopedą. Nie można bowiem dopuścić do tego, aby uszkodzenia w obrębie stawu się pogłębiały. Pacjent zazwyczaj musi odciążać kończynę i ją unieruchomić przez 10-14 dni, choć niektórzy ortopedzi wydłużają ten okres do 3 tygodni.
Staw skokowy w przypadku takiego urazu stabilizuje się przy pomocy lekkiego opatrunku gipsowego, tzw. łuski lub ortezy, które uniemożliwiają wyginanie się stopy na boki. Lekarz zaleca również stosowanie odpowiednich leków przeciwbólowych i przeciwzakrzepowych. Jeśli ból znacząco ogranicza możliwość poruszania się, lekarz może także profilaktycznie zalecić stosowanie zastrzyków przeciwzakrzepowych z heparyną. Po usunięciu unieruchomienia stawu pacjent powinien również poddać się fizjoterapii (pole magnetyczne, krioterapia) i kinezyterapii.
Skręcenie kostki III stopnia - leczenie
Przy skręceniu stawu skokowego III stopnia konieczne jest unieruchomienie go przy pomocy gipsu lub ortezy na okres około 2-3 tygodni. W tym okresie należy również odciążać kończynę, a maksymalny możliwy nacisk to 15 kg. Pacjentowi podaje się również leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i często również przeciwzakrzepowe.
Po zdjęciu gipsu pacjent wciąż powinien ochraniać uszkodzony staw skokowy przy pomocy stabilizatora lub oklejenia go taśmami rehabilitacyjnymi (tzw. taping). O tym, jak długo należy stosować takie zabezpieczenie decyduje lekarz. Przy urazie III stopnia niezbędna jest także intensywna rehabilitacji i fizjoterapia (pole magnetyczne, krioterapia, zabiegi terapii manualnej, masaż tkanek głębokich).
Skręcenie kostki - operacja
Skręcenie kostki jest z reguły urazem, który dość dobrze się goi, dlatego w większości przypadków wystarczy zastosować leczenie zachowawcze. Jeśli jednak te metody zawiodą i nie przyniosą oczekiwanych rezultatów lub w sytuacji, gdy uszkodzenie stawu jest bardzo poważne, konieczne jest przeprowadzenie operacji. Polega ona na rekonstrukcji struktur więzadłowych w stawie skokowym.
Zabieg jest także często wykonywany u pacjentów z przewlekłą niestabilnością stawu skokowego. Takie schorzenie może być wynikiem często powtarzających się urazów stawu skokowego, ich niewłaściwego leczenia lub nawet braku podjęcia leczenia. Do przewlekłej niestabilności stawu skokowego może się również przyczynić zbyt wczesny powrót do aktywności po urazie. Dlatego warto pamiętać, że nawet przy skręceniu kostki I stopnia staw skokowy potrzebuje około sześciu tygodni, aby się zagoić. Tyle czasu mija zanim utworzy się na nim blizna, w którą wbuduje się kolagen.
Skręcenie kostki a zwichnięcie stawu skokowego
Skręcenie kostki i jej zwichnięcie to dwa urazy, które często są ze sobą mylone. Warto jednak wiedzieć, że zwichnięcie stawu skokowego jest znacznie poważniejszym urazem, który wymaga szybkiej pomocy lekarskiej.
Skręcenie kostki jest uszkodzeniem wyłącznie tkanek miękkich, natomiast w przypadku jej zwichnięcia dochodzi do niewłaściwego przesunięcia względem siebie powierzchni stawowych, na przykład kości skokowej i kości piszczelowej. Rezultatem tego jest zwykle rozerwanie torebki stawowej i więzadeł. Zniekształcony staw nie jest w stanie samoistnie się zagoić i musi zostać nastawiony przez lekarza. Jeśli do tego nie dojdzie, z czasem nastąpi patologiczne ustawienie powierzchni stawowych i wówczas konieczne jest przeprowadzenie operacji.
Choroby autoimmunologiczne: czym są i jak je leczyć?
