Strona Zdrowia: Doktorze, czy może pan wyjaśnić, dlaczego bark jest tak podatny na urazy i dolegliwości bólowe?
Dr n. med. Tomasz Kowalski: Bark jest stawem o największej w naszym organizmie ruchomości, ale dzieje się to kosztem dużego potencjału do niestabilności. Tym samym bark musi być stabilizowany wieloma strukturami: więzadłami, ścięgnami oraz mięśniami. Wszystkie one muszą pracować w sposób synchroniczny, aby zapewnić prawidłową czynność obręczy barkowej podczas naszych codziennych aktywności. Jeśli któryś element zawiedzie (np. ulegnie uszkodzeniu lub „zużyciu”) dochodzi do szeregu zjawisk mogących dawać dolegliwości bólowe barku.
Jak często spotyka się doktor w swojej praktyce z pacjentami skarżącymi się na ból barku? Czy to częsta dolegliwość wśród pacjentów?
Dolegliwości bólowe barku są bardzo powszechne. Według aktualnych szacunków dostępnych w literaturze medycznej, co 17. osoba rozwinie w danym roku problemy związane z barkiem. Jako że zajmuję się wyspecjalizowaną chirurgią barku i kolana, w mojej praktyce 80 proc. pacjentów zgłasza się właśnie z tymi dolegliwościami.
Jakie są najczęstsze przyczyny bólu barku?
Najczęstszymi przyczynami bólu barków są szeroko pojęte dysfunkcje związane ze ścięgnami mięśni rotatorów. Właśnie te ścięgna (inaczej „taśmy” łączące mięsień z kością) otaczają głowę kości ramiennej i nadają jej dynamiczną stabilność oraz napęd (pozwalają na płynnych ruch). Nie zawsze muszą być one uszkodzone – często wystarczy ich nadwyrężenie czy przetarcie, aby zainicjować zapętlająca się kaskadę przewlekłego stanu zapalnego.
Łatwe ćwiczenia na ból szyi. Ale pomogą też na inną dolegliwość
Ból szyi to uporczywa dolegliwość, często połączona z bólem karku i głowy. Najczęściej przyczyną jest nadmierne napięcie mięśni, któremu można zaradzić poprzez ćwiczenia rozciągające i wzmacniające sz...
Czy wiek pacjenta wpływa na rodzaj problemów z barkiem? Jakie schorzenia są bardziej typowe dla młodszych, a jakie dla starszych osób?
Najczęstszymi problemami u osób młodych są urazowe niestabilności stawu – głowa kości ramiennej wyskakuje ze stawu i samoczynnie wraca lub wymaga nastawienia. Prowadzi to do uszkodzenia obrąbka, czyli „uszczelki” stabilizującej staw, co w konsekwencji oznacza wysoką częstość nawrotów. U osób poniżej 25. roku życia ryzyko nawrotu po pierwszorazowym zwichnięciu bez leczenia operacyjnego to nawet 80-95 proc.!
Im jesteśmy starsi, tym nasze stawy stają się bardziej „sztywne”, jednocześnie jednak ulegają „zużyciu” poszczególne ich struktury. Dlatego z wiekiem coraz częściej zaczynają dominować przewlekle uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów oraz zwapnienia ścięgien.
Coraz dłuższy okres życia społeczeństwa powoduje też, że to zmiany zwyrodnieniowe („starcie” chrząstki stawowej) stawu stają się coraz większym problemem. Stąd niesamowity postęp w endoprotezoplastyce barku – stosowany materiał oraz sposób implantacji pozwalają na trwałość efektu leczenia.
Ortopeda – czym zajmuje się lekarz ortopedii?
Ortopeda to lekarz medycyny, który zajmuje się diagnostyką, różnicowaniem i leczeniem wad rozwojowych oraz schorzeń związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem narządu ruchu. Dotyczą one zwłaszcza usz...
Czy ból barku zawsze musi oznaczać poważny problem? Jakie są objawy, które powinny zaniepokoić pacjenta?
Tolerancja dolegliwości bólowych barku jest znacznie wyższa niż problemów z kolanem czy biodrem – jeśli nie możemy chodzić, zmusza nas to do szybkiej konsultacji lekarskiej. Z kolei pacjenci z bólem barku wytrzymują często wiele miesięcy, licząc, że dolegliwości ustąpią samoistnie. Dopiero pojawiające się bóle nocne, utrudniające sen skłaniają do podjęcia kroków i udania się do specjalisty.
Niepokoić powinno również ograniczanie zakresu ruchomości (stopniowo przestajemy być w stanie „podrapać” się po plecach czy zapiąć stanik) oraz chrupanie, które może świadczyć o mechanicznych uszkodzeniach w stawie.
Jakie badania diagnostyczne są najbardziej pomocne w ustaleniu przyczyny bólu barku?
Pierwszym i najbardziej dostępnym badaniem diagnostycznym wciąż pozostaje RTG. Pozwala wykluczyć zwapnienia, zmiany zwyrodnieniowe oraz ewentualne osteofity (wyrośla kostne) mogące być przyczyną podrażnień struktur miękkich.
Badaniami uzupełniającymi, bez których rzadko stawiamy ostateczną diagnozę, to USG i rezonans magnetyczny. USG pozwala ocenić struktury powierzchowne (np. ścięgna stożka rotatorów/kaletkę) oraz dynamiczną funkcję stawu (lekarz może w trakcie badania prosić o zmianę pozycji lub wykonanie ruchu barkiem).
Jednakże, gdy problem jest niejasny lub uszkodzenie znajduje się głębiej w stawie, to „złotym standardem” pozostaje badanie rezonansem magnetycznym – diagnozuje dodatkowo uszkodzenia śródścięgniste, chrząstkę czy obrąbek. W szpitalu Carolina Grupy LUX MED rezonans magnetyczny wspomagany jest sztuczną inteligencją, co poprawia jakość obrazów, zwiększa precyzję i pozwala skrócić czas badania.
Pamiętajmy jednak, że nie zawsze na podstawie badań obrazowych jestem w stanie postawić diagnozę. Wciąż bardzo istotne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu i badanie kliniczne.
Tatuaże u lekarza? Owszem, czemu nie!
Choć mamy XXI wiek, tatuaże wciąż budzą sporo emocji i - jak się okazuje - uprzedzeń. Daniel Molęcki ukończył Śląski Uniwersytet Medyczny i jest lekarzem dentystą. Dziś mieszka w Łodzi ze swoją ukocha...
Na czym polega różnica między leczeniem zachowawczym a operacyjnym problemów ze stawem barkowym? Kiedy decyduje się pan na operację?
Leczenie zachowawcze jest skuteczne w większości schorzeń barku. Poprzez wzmocnienie mięśniowe i rozciągnięcie rehabilitanci potrafią przywrócić „synchronizacje” struktur obręczy barkowej, co z kolei prowadzi do odciążenia elementów nadwyrężonych i ustąpienia dolegliwości.
Niejednokrotnie posiłkuję się również iniekcjami z osocza bogatopłytkowego – odwirowaną w odpowiedni sposób krew pacjenta, bogatą w czynniki wzrostu (substancje „zachęcające” organizm do rozpoczęcia procesu naprawy) podaję w miejsce schorzenia. Daje to długofalową ulgę w dolegliwościach i wspomaga własną regenerację organizmu.
Jeśli problem nawraca lub nie poddaje się leczeniu zachowawczemu (np. całkowite zerwanie ścięgna, uszkodzenie obrąbka), proponuję leczenie operacyjne – zabieg na bloku operacyjnym, odbywający się w znieczuleniu ogólnym.
Gołe kostki, gołe kolana – co na to lekarz ortopeda?
Moda na noszenie zbyt krótkich spodni i skarpetek nawet przy niskiej temperaturze na zewnątrz sprzyja powikłaniom zdrowotnym. Co sądzi lekarz o gołych kostkach czy kolanach, które wystają ze stylowo p...
Jakie są obecnie najnowsze metody leczenia schorzeń stawu barkowego? Czy medycyna regeneracyjna odgrywa tu dużą rolę?
Standardem leczenia operacyjnego w mojej praktyce jest:
leczenie jak najmniej inwazyjne – artroskopia – użycie kamery i małych narzędzi do naprawy w stawie,
wspomaganie się „biologią” – naprawa struktur, które już wcześniej były „zużyte”, prowadzi do kolejnych uszkodzeń w przyszłości – stąd wspomaganie się własnymi komórkami szpiku, osoczem bogatym w czynniki wzrostu oraz błonami indukującymi powstawanie nowych zdrowych komórek kolagenowych,
wykorzystywanie technologii – do planowania operacji (oprogramowanie, które pozwala wybrać dedykowane do anatomii pacjenta implanty endoprotez) czy do drukowania 3D implantów (w przypadku znacznych deformacji endoprotezy barku mogą być dosłownie „szyte na miarę”).
Już w najbliższych miesiącach będziemy rutynowo stosowali gogle śródoperacyjne, które pozwolą przełożyć plan operacyjny na jego wykonanie – bardzo dokładne umieszczenie implantów endoprotez. Natomiast dostęp do technologii wspartej AI w najbliższych latach może całkowicie zrewolucjonizować diagnostykę, chirurgię barku oraz rekonwalescencje pacjentów, jednocześnie poprawiając wyniki leczenia.
Czy istnieją sposoby na zapobieganie problemom z barkiem? Jakie ćwiczenia lub nawyki mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia stawu barkowego?
Aby zapobiegać dolegliwościom bólowym i problemom związanym z obręczą barkową, zawsze polecam szeroko pojęte utrzymywanie dobrej kondycji fizycznej – utrzymanie prawidłowego rozciągnięcia, dbanie o prawidłową posturę (niegarbienie się!), unikanie długich godzin w pozycji siedzącej.
Większość dnia siedzisz - w pracy lub w domu? Poznaj 9 skutków ubocznych siedzenia
Siedzimy w pracy, w samochodzie, w komunikacji publicznej. Siedzimy też w czasie wolnym. Siedzący tryb życia zdominował naszą codzienność. Nie oznacza to jednak, że to coś dobrego. Długotrwałe siedzen...
Na zakończenie – jakie rady pan dałby pacjentom, którzy odczuwają ból barku, ale zwlekają z wizytą u specjalisty?
Jeśli pojawia się u państwa dolegliwości bólowe, które nie ustępują w ciągu 4-6 tygodni, czy po stosowaniu leków bez recepty, to warto skonsultować się ze specjalistą. Już „czerwoną lampką” powinien być ból w nocy oraz postępujące ograniczenie zakresu ruchu barku. Pamiętajmy, że czas gra dużą rolę! Problemy zaniedbane leczy się dłużej, trudniej i końcowe efekty niejednokrotnie są gorsze niż w przypadku wczesnego podjęcia leczenia.
