Pandemia zwróciła naszą uwagę na zdrowie, co znajduje odzwierciedlenie w naszej diecie. W kierunku lepszego odżywiania idziemy zresztą już od pewnego czasu, teraz jednak trend ten się nasila. W nawykach żywieniowych Polaków zaszło już sporo pozytywnych zmian, a kolejne nowości i wyzwania są przed nami. Aktualną sytuację podsumowuje dietetyk kliniczny mgr Monika Nowicka z Be Diet Catering, która opowiada też, jak będą kształtować się nasze zwyczaje i upodobania w 2022 roku.
Jak zmieniła się polska dieta w ciągu ostatnich lat?
Monika Nowicka: Na przestrzeni lat widać znaczące zmiany w zwyczajach żywieniowych Polaków. Cały czas zauważamy dynamiczny wzrost świadomości społeczeństwa na temat znaczenia zdrowej diety i aktywności fizycznej.
Polacy coraz częściej dostrzegają, że dieta to nie tylko wyrzeczenia i sposób na utratę zbędnych kilogramów, ale przede wszystkim styl życia, który może wpływać na samopoczucie i jakość naszego funkcjonowania.
W ostatnich latach znacząco ograniczyliśmy ilość spożywanej soli, a także zawartość niezdrowych tłuszczów w naszych jadłospisach. Pijemy 1,5-2 l wody dziennie, staramy się eliminować produkty zawierające konserwanty i sztuczne barwniki, zwiększamy podaż warzyw i owoców, jemy więcej ciemnego i pełnoziarnistego pieczywa, jogurtów, a także oliwy z oliwek. Chętniej przygotowujemy dania mączne na bazie mąk pełnoziarnistych, szukamy zdrowszych alternatyw nawet dla tradycyjnych polskich dań. Sprawdzamy też pochodzenie warzyw i owoców czy mięsa. Uważniej czytamy etykiety w sklepach spożywczych.
W kwestii nawyków widać też znaczącą różnicę w samym gotowaniu. Coraz częściej eksperymentujemy ze smakami, inspirujemy się potrawami kuchni świata, chcemy naśladować szefów kuchni i blogerów kulinarnych.
Jakie zmiany w naszej diecie wymusiła pandemia COVID-19?
W czasie przedłużającej się kwarantanny rzadziej chodziliśmy do sklepów. Znacząco zmniejszyła się liczba okazji do zakupów robionych w biegu. Pozwoliło to na dokonywanie bardziej przemyślanych zakupów.
Polacy coraz częściej zaczęli dostrzegać związek pomiędzy zdrową dietą a dobrym samopoczuciem i prawidłową pracą organizmu. Różnicę tę widać szczególnie w zwiększonej ilości spożycia zdrowych produktów w naszej codziennej diecie.
Na talerzach coraz częściej pojawiają się potrawy uzupełnione o optymalne ilości warzyw, owoców, orzechów, nasion. Można również zauważyć wzrost w spożyciu samych produktów typu superfoods, które staramy się w czynny sposób wprowadzać do diety. Z wielu raportów wynika, że coraz częściej kupujemy też mrożonki i przetwory z warzyw i owoców.
Jednym z głównych trendów, który obserwujemy już od kilku lat, jest mniejsze spożycie mięsa w diecie, a nawet jego całkowita eliminacja. Pandemia jedynie przyspieszyła dynamikę jego rozwoju. Mięso jest coraz powszechniej zastępowane dostępnymi zamiennikami, które obecnie łatwo dostaniemy w większości supermarketów.
Jak silny jest trend wegetariański i wegański w Polsce?
Obecnie ponad 20 procent społeczeństwa większych aglomeracji deklaruje, że jest na diecie roślinnej. To niewątpliwie dynamicznie rozwijający się trend, który nabrał jeszcze większego znaczenia w dobie przedłużającej się pandemii.
Dominującą grupę „roślinożerców” stanowią osoby poniżej 25. roku życia, w głównej mierze kobiety. To one w znaczący sposób kształtują rynek konsumencki dla wegan i wegetarian XXI wieku.
Obecny trend można tłumaczyć wzrostem ogólnodostępnych wyników badań i raportów, które wskazują, że zmniejszenie ilości spożywanego mięsa może mieć wpływ na mniejszą liczbę chorób cywilizacyjnych.
Rośnie liczba osób, które aktywnie rozważają przejście na dietę bezmięsną, coraz częściej zastępując tradycyjne mięsne potrawy ich zamiennikami. Wzrasta ponadto liczba miejsc, w tym cateringów dietetycznych i restauracji, przyjaznych wegetarianom i weganom.
Polacy zwracają też większą uwagę na jakość jedzenia. Coraz częściej przekonują się, że jedzenie z cateringu może być zdrowe i odpowiednio zbilansowane, a jednocześnie smakować jak dania restauracyjne.
Czy dbamy teraz bardziej również o dietę naszych dzieci?
Niestety, pandemia przyczyniła się do znaczącego pogorszenia sposobu odżywiania wśród dzieci i młodzieży. Taką negatywną zmianę zauważyło aż 68 proc. ankietowanych w badaniu przeprowadzonym z inicjatywy Ewy Chodakowskiej przez Be Diet Catering we wrześniu 2020 roku. Dzieci coraz częściej sięgały po niezdrowe przekąski w formie chipsów, słodyczy czy żelków. Zwiększyła się też liczba posiłków przyjmowanych w ciągu dnia oraz ich wielkość.
Według badania wśród dzieci w wieku 9-13 lat aż 61 procent ma nadwagę lub otyłość, a 89 procent tych pomiędzy 14. a 18. rokiem życia ma wagę powyżej normy. Polskie dzieci są również grupą najszybciej tyjących w Europie.
Te dane jasno pokazują, że sytuacja nie wygląda dobrze i potrzebna jest aktywizacja społeczeństwa, by zapobiec kolejnym falom epidemii otyłości. Zmianę musimy zacząć od nas samych, dając dzieciom zdrowy przykład. Warto zaangażować w to również resztę otoczenia, w tym dziadków czy ciocie.
W Polsce wciąż dość mocno pokutuje niestety mit, że słodycze to symbol szczęśliwego dzieciństwa. Przed rodzicami stoi więc ogromne wyzwanie, by to zmienić. Dlatego tak ważna jest edukacja i dostępność narzędzi, które pozwolą na zmianę nawyków żywieniowych wśród najmłodszych.
Jak zmieniły się nasze preferencje smakowe w ostatnich czasach?
Łatwo zauważyć znaczący wzrost zainteresowania eksperymentowaniem w kuchni. Większość z nas lubi stosować nowe przepisy, zamienniki dla tradycyjnych produktów spożywczych, próbuje nowych połączeń.
Jedzenie dla Polaków to przyjemność, doznania smakowe są nawet ważniejsze od ich wartości odżywczych. Pomimo zróżnicowanych upodobań kulinarnych, widzimy duże zainteresowanie daniami kuchni śródziemnomorskiej i azjatyckiej, które wykorzystują w swoim składzie nietypowe przyprawy i egzotyczne składniki spożywcze.
Jakie trendy na naszych talerzach będą popularne w 2022 roku?
Wśród tych najważniejszych szczególną uwagę zwracają:
- Silnie kształtujący się trend zero/less-waste kitchen, który opiera się na ideologii niemarnowania żywności i dzielenia się jedzeniem z potrzebującymi.
- Utrzymujące się zachowania Polaków polegające na wyborze produktów żywnościowych od lokalnych rolników i dostawców.
- Dynamiczny wzrost popularności diet roślinnych, które wykorzystują w swoim menu zamienniki tradycyjnych produktów odzwierzęcych.
- Większe eksperymentowanie w kuchni, urozmaicanie jadłospisu o nowe produkty alternatywne, smaki kuchni świata, inspirowanie się zewnętrznymi autorytetami.
- Dalszy wzrost spożycia żywności typu superfoods, czyli produktów wzmacniających organizm, wspierających odporność i profilaktykę chorób.
- Rozwój trendu polegającego na holistycznym podejściu do zdrowia, który ma na celu synchronizację pracy organizmu z jego indywidualnymi potrzebami.
- Wzrost zapotrzebowania na produkty o wysokiej jakości oraz dbanie o zachowanie restauracyjnego smaku i wyglądu potraw.
- Coraz większe zapotrzebowanie na ofertę specjalistycznych diet, dla osób zmagających się z chorobami dietozależnymi. W ramach najbardziej popularnych diet specjalistycznych warto wymienić dietę z niskim IG, bezlaktozową, bezglutenową, a także te dostosowane do potrzeb osób z chorobami tarczycy, zespołem jelita drażliwego i nietolerancją pokarmową.
ZOBACZ: Mity na temat chleba. Jak wybrać dobre pieczywo? Ekspert: Katarzyna Błażejewska-Stuhr, dietetyczka i psychodietetyczka kliniczna
