Spis treści
Czym jest pyłek pszczeli i jak powstaje?
Pyłek pszczeli to pyłek kwiatowy, czyli męskie komórki rozrodcze roślin. Pszczoły zbierają go w postaci tak zwanego obnóża pyłkowego i przenoszą do ula, a następnie składują w plastrach, gdzie ulega fermentacji z udziałem probiotycznych bakterii mlekowych. Proces ten zabezpiecza go przed psuciem się i rozpadem białka. Jest to podstawowe źródło odżywiania się tych owadów – to właśnie dzięki niemu powstaje tak lubiany i ceniony miód.
Pszczoły zbierają pyłek pszczeli całym ciałem, po czym sczesują go za pomocą specjalnych szczoteczek pyłkowych i formują pakiety (obnóża), które umieszczane są w koszyczkach na trzeciej parze nóg. W ulu obnóża składowane są w komórkach plastra i zalewane miodem oraz zamykane woskiem. Tak zmagazynowany pyłek pszczeli nosi nazwę pierzgi.
Aby pozyskać pyłek pszczeli do celów przemysłowych zanim zostanie zmieszany z innymi składnikami i stanie się pierzgą, w ulu umieszczane są specjalne poławiacze pyłku, które zbierają pakiety przenoszone przez pszczoły. Z uwagi na dużą zawartość wody, pyłek musi być zabezpieczony przed psuciem się przez szybkie i umiejętne wysuszenie.
Czy pszczeli jest zdrowy?
Pyłek kwiatowy to niezwykle zdrowy produkt, który stanowi skarbnicę związków biologicznie czynnych – zawiera aż 250 ich rodzajów. Zapewnia bogactwo aminokwasów, witamin i mikro- oraz makroelementów, w tym tych bardzo rzadkich, a także sporo witamin, enzymów, fitosteroli i przeciwutleniaczy.
W skład pyłku wchodzi też sporo cukrów, zwłaszcza fruktoza, glukoza, maltoza, sacharoza, turanoza i trehaloza. Natomiast część tłuszczowa zawiera sporo nienasyconych kwasów tłuszczowych. Zawartość tych z grupy omega-3 i omega-6 (kwas alfa-linolenowy i linolowy) w pyłku pszczelim to 13 g/100 g, a kwasy omega-9 (jednonienasycone) w postaci kwasu oleinowego to 4,6 g/100 g. Towarzyszą im cenne fosfolipidy i fitosterole, które wspomagają gospodarkę lipidową w organizmie.
Porcja 100 g pyłku pszczelego zapewnia:
- energia ok. 260 kcal,
- białko – ok. 24 g,
- cukry – ok. 33 g,
- tłuszcze – ok. 5,5 g,
- błonnik – ok. 22 g,
- woda i pozostałe składniki – 25 g,
- witaminy ogółem – 0,2 g,
- witamina B8 (inozytol) – 105,6 mg,
- witamina C (kwas askorbinowy) – 30,5 mg,
- witamina B3 (PP, niacyna) – 13,7 mg,
- witamina B5 (kwas pantotenowy) – 2,3 mg,
- witamina B2 (ryboflawina) – 1,8 mg,
- witamina B1 (tiamina) – 0,9 mg,
- witamina B6 (pirydoksyna) – 0,6 mg,
- witamina B9 (kwas foliowy) – 0,4 mg,
- witamina B7 (biotyna) – 0,1 mg,
- witamina E (tokoferol) – 29,4 mg,
- karotenoidy (prekursory wit. A) ogółem – 12,9 mg, w tym:
- beta-karoten 7,3 mg,
- witamina D – 0,04 mg,
- potas – 422 mg,
- wapń – 217 mg,
- magnez – 161 mg,
- żelazo – 14,4 mg,
- mangan – 13,8 mg,
- cynk – 7,1 mg,
- miedź – 1,2 mg.
Można powiedzieć, że 100 g pyłku pszczelego zawiera więcej dobrze przyswajalnego wapnia niż taka sama ilość nabiału, roślin strączkowych lub orzechów. Natomiast zawartość żelaza w pyłku pszczelim jest porównywalna do tej w wątróbce.
Co więcej, pyłek kwiatowy jest cennym źródłem antyoksydantów z grupy polifenoli, które stanowią aż 1,2 proc. tego surowca. Należą do nich m.in. leukoantocyjany, kwasy fenolowe, katechiny, flawonoidy, triterpeny i kanabinoidy.
Na co jest dobry pyłek pszczeli? Właściwości zdrwotne
Pyłek pszczeli jest produktem odżywczym, który ma silne działanie antyoksydacyjne. Dzięki temu pomaga chronić tkanki i elementy komórek przez zmianami spowodowanymi przez stres oksydacyjny, spowalniając procesy degeneracji i starzenia się komórek. Zawarte w nim witaminy z grupy B działają bardzo korzystnie na układ nerwowy i naczynia krwionośne.
Jako źródło pełnowartościowego białka, pyłek kwiatowy jest cennym dodatkiem do diety rekonwalescenta, wegańskiej, wegetariańskiej czy sportowej. Jest polecany osobom starszym, niedożywionym i tym na diecie łatwostrawnej bogatobiałkowej, stosowanej przez pacjentów z nowotworami, oparzeniami po naświetleniach, wyniszczonych chorobą.
Pyłek pszczeli wzmacnia nie tylko siły fizyczne, ale także układ nerwowy i psychikę, dając energię do walki z chorobą. Łagodzi też dolegliwości ze strony układu pokarmowego i jest pomocny w procesie odchudzania się, ponieważ wspomaga metabolizm. Co więcej, łyżeczka pyłku pszczelego rozpuszczona w ciepłej wodzie albo herbacie zmniejsza uczucie głodu.
Dodatkowo pyłek pszczeli wspomaga pamięć i koncentrację. Regularne jedzenie tego produktu znacznie ułatwia naukę, dlatego zalecane jest dzieciom i młodzieży w wieku szkolnym.
Ten produkt pszczeli ma też udokumentowane działanie antybiotyczne – antybakteryjne (zwalcza między innymi infekcje wywołane przez bakterie gronkowca), przeciwgrzybicze i przeciwzapalne. Pomaga zwalczać chorobotwórcze drobnoustroje i stymuluje układ odpornościowy. Wspomaga odtruwanie organizmu poprzez usuwanie z niego toksyny pochodzących z drobnoustrojów chorobotwórczych, pożywienia, używek czy procesów metabolicznych. Wykazano również przeciwalergiczne działanie pyłku kwiatowego.
Biopierwiastki wchodzące w skład pyłku pszczelego wspomagają pracę układu odpornościowego i wzmacniają organizm. Żelazo jest przydatne w leczeniu i zapobieganiu anemii. Natomiast wapń jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu kostnego. Cynk warunkuje zdrowy wygląd skóry, włosów i paznokci, a także pomaga zapobiegać problemom z płodnością.
Ile pyłku pszczelego dziennie? Jak długo można go przyjmować?
Ze względu na swój skład, pyłek kwiatowy to świetne uzupełnienie diety. Można jeść go codziennie nawet przez wiele lat. Najlepiej dodawać go do owsianek, musli, jogurtu, sałatek i innych potraw oraz rozpuszczać w wodzie albo w niezbyt gorącej herbacie z miodem (połączony z miodem będzie miał lepsze i silniejsze działanie)
W celu wzmocnienia organizmu zaleca się spożywać 4-8 łyżeczek (20-40 g) pyłku pszczelego dziennie, najlepiej przed posiłkami. Dawkę tę można zwiększyć w okresach rosnącego zapotrzebowania na składniki odżywcze, na przykład po chorobie lub w jej trakcie.
Nie ma w zasadzie ograniczeń, jeśli chodzi o jego dzienne spożycie. Tak, jak w przypadku wszystkich produktów, warto jednak zachować zdrowy umiar.
Pyłek najczęściej ma postać granulek, ale można także kupić go w aptece w postaci kapsułek, jako suplement diety. Pyłek pszczeli w kapsułkach jest bardzo wygodny w stosowaniu i zalecany dla osób, którym nie odpowiada jego specyficzny smak.
Można też kupić miód propolisowy z pyłkiem kwiatowym oraz zawierający go suplement z drożdży selenowych (czyli hodowanych na podłożu bogatym w selen, dzięki czemu są bogatym źródłem tego pierwiastka). Ten ostatni zalecany jest szczególnie osobom, które odczuwają ogólne zmęczenie i wyczerpanie. Jest pomocny przy problemach z wypadaniem włosów i łamliwymi paznokciami, poprawią też stan skóry przy problemach z trądzikiem.
Pyłek pszczeli stosowany jest także w przemyśle kosmetyczny do produkcji kosmetyków do pielęgnacji skóry twarzy i ciała oraz włosów. Z dodatkiem pyłku pszczelego wytwarzane są kremy, balsamy do ciała, maseczki, szampony i odżywki do włosów.
Maseczkę do włosów i twarzy z dodatkiem pyłku pszczelego można przyrządzić samodzielnie, mieszając w tym celu pyłek kwiatowy z olejem z awokado (albo – w przypadku maseczki do twarzy – z miąższem z połówki awokado). Taki zabieg doskonale nawilży skórę i włosy, a dzięki odżywczym substancjom w widoczny sposób poprawi ich kondycję.
Pyłek pszczeli – przeciwwskazania i środki ostrożności
U niektórych osób pyłek pszczeli może powodować nadwrażliwość i reakcje alergiczne, zwłaszcza jeśli cierpią już z powodu uczulenia czy astmy.
Z tego względu przed włączeniem go do diety warto wykonać próbę uczuleniową, czyli zjeść niewielką ilość pyłku. Jeśli pojawia się biegunka, ból brzucha i głowy, reakcje skórne lub katar, znaczy to, że niestety pojawiło się uczulenie na pyłek pszczeli i nie można go spożywać.
Poza alergią nie ma jednak przeciwwskazań, by spożywać pyłek pszczeli w ciąży czy podczas karmienia piersią. Jest on także polecany dla dzieci od 3. roku życia.