Lukrecja ma zaskakujące właściwości i zastosowanie. Ten korzeń pomaga w leczeniu refluksu, wrzodów i trądziku. Kto nie powinien jej używać?

Lukrecja (Glycyrrhiza) nazywana jest także słodkim drzewem lub słodzieniem z rodziny bobowatych. To rodzaj byliny obejmujący 36 gatunków, który można spotkać w wybranych rejonach Europy, Azji oraz Australii. Jest rośliną wieloletnią o wysokości od 0,6 m do 1,5 m. Ma długie, ostro zakończone liście i groniaste kwiatostany o fioletowych kwiatach z białym żagielkiem. Korzeń ma kilka brązowych, pomarszczonych rozgałęzień o żółtym miąższu. Jest uprawiana m.in. do celów leczniczych i przemysłowych.

Surowcem wykorzystywanym w przemyśle jest korzeń lukrecji gładkiej (Glycyrrhiza glabra) który pozyskiwany jest z co najmniej trzyletnich drzew. Po okorowaniu jest on żółtawy i nie ma zapachu. Jest stosowany na rynku spożywczym – na bazie lukrecji powstają m.in. słodycze (najbardziej znane są czarne żelki i cukierki), aromatyzuje i słodzi się nim piwo oraz pieczywo, jest także wykorzystywany do produkcji nalewek i napojów.

Korzeń lukrecji bywa także składnikiem kosmetyków, które polecane są do skóry suchej, naczynkowej, a także tłustej i trądzikowej. Używany jest też w przemyśle tytoniowym do aromatyzowania tytoniu i tabaki.

Jako surowiec zielarski lukrecja stanowi składnik wielu preparatów farmaceutycznych o działaniu m.in. wykrztuśnym, rozkurczowym, przeciwwrzodowym i przeciwwirusowym.

Korzeń lukrecji zawiera ponad 300 substancji aktywnych, z których wiele wykazuje silne działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Są wśród nich flawonoidy, kumaryna, fitosterole, asparagina, a także w niewielkich ilościach: olejek eteryczny, związki lipidowe, kwasy organiczne, cholina, aminokwasy i substancje mineralne.

Głównym składnikiem aktywnym lukrecji jest glicyryzyna, która odpowiada za bardzo słodki smak korzenia. Warunkuje także jego właściwości wiązania wody w skórze, a przede wszystkim antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe. Jest wielokrotnie słodsza niż cukier i może być stosowana przez cukrzyków.

Glicyryzyna odpowiedzialna jest też jednak za wiele niekorzystnych skutków stosowania korzenia lukrecji, dlatego w niektórych produktach, w tym suplementach diety, używa się lukrecji deglicyryzynowej (DGL), z której usunięto te substancję.

Lecznicze właściwości lukrecji doceniali już starożytni Egipcjanie, którzy na bazie jej korzenia przygotowywali słodki napój dla faraonów. Był także stosowany w tradycyjnych chińskich, bliskowschodnich i greckich lekach w celu łagodzenia rozstroju żołądka, zmniejszenia stanu zapalnego i leczenia problemów z górnymi drogami oddechowymi.

Jak podaje dr Henryk Różański, w XIX wieku lukrecja była cenionym ziołem. Preparaty lukrecjowe były opisywane jako środek roztwarzający zalegające śluzy w drogach oddechowych, łagodzący kaszel i regulujący wypróżnienia. Na 1 l wody dawano 10-15 g korzenia rozdrobnionego i gotowano odwar. Podawano go przy kaszlu, przeziębieniu czy zatwardzeniu. Dla pobudzenia ruchów robaczkowych w przypadku zaparć robiono też dzieciom okłady z odwaru nakładane na brzuszek.

Fitoterapeuta wymienia także cenne właściwości korzenia lukrecji:

• upłynniają wydzielinę z dróg oddechowych (sekretolityczne),
• rozkurczowe na mięśnie gładkie dróg oddechowych,
• wykrztuśne,
• przeciwwrzodowe i przyspieszające gojenie nadżerek,
• antyoksydacyjne,
• przeciwrodnikowe,
• antybakteryjne,
• przeciwwirusowe,
• przeciwzapalne na skórę, błony śluzowe, tkankę chrzęstną, kostną i łączną właściwą.

Jak pokazują liczne badania, dzięki swoim właściwościom korzeń lukrecji może m.in. łagodzić infekcje górnych dróg oddechowych, wspomagać leczenie wrzodów i wspierać trawienie.

Wśród dolegliwości, których leczenie warto wesprzeć preparatami na bazie korzenia lukrecji, wymieniane są:

• problemy układu pokarmowego: niestrawność, refluks żołądkowy, zgaga, zaparcia,
• zespół jelita nadwrażliwego,
• przeziębienie i grypa,
• zapalenie oskrzeli i płuc,
• ból gardła, kaszel i chrypka,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• owrzodzenia jelita grubego,
• stłuszczenie wątroby,
• choroby skóry, w tym trądzik i egzema.

Dr Różański zaleca także odwar z korzenia lukrecji do stosowania zewnętrznego do przemywania i okładania skóry przy przebarwieniach, piegach i suchości, stanach zapalnych, łuszczycy, wypryskach, toczniu oraz trudno gojących się ranach i oparzeniach.

W badaniach potwierdzono także przeciwbakteryjne działanie korzenia lukrecji – gdy dzieci w wieku przedszkolnym jadły przez 3 tygodnie bezcukrowe lizaki zawierające 15 mg korzenia lukrecji (dwa razy dziennie przez 5 dni w tygodniu), znacznie zmniejszyło to liczbę bakterii Streptococcus mutans, które są główną przyczyną próchnicy i ubytków w zębach. Trzeba jednak pamiętać, że lukrecja barwi zęby.

Korzeń lukrecji jako suplement diety dostępny jest w postaci tabletek, kapsułek i wodnych wyciągów, które należy stosować zgodnie z zaleceniem lekarza lub farmaceuty. Preparaty te wskazane są m.in. przy dolegliwościach takich jak zgaga, refluks żołądkowy, kaszel oraz infekcje bakteryjne i wirusowe. Nabyć je można w aptekach i sklepach zielarskich.

Herbatka na bazie korzenia lukrecji polecana jest przy bólach gardła. Dzienna dawka korzenia w ciągu dnia to 10-20 g surowca użytego do przygotowania odwaru lub naparu.

Jak zaleca dr Różański, na szklankę wody należy wziąć 1-2 łyżki rozdrobnionego surowca. Odwar trzeba gotować 5-15 minut, a napar – parzyć 30-40 minut. Pić po przecedzeniu po 1 szklance naparu/odwaru 2-4 razy dziennie. Przy nieżytach układu pokarmowego i oddechowego stosować małe dawki, ale często. Dzieciom można zaparzyć korzeń w mleku z miodem lub sokiem malinowym.

Żele z korzenia lukrecji stosuje się zewnętrznie w leczeniu różnych chorób skóry, w tym trądziku i egzemy.

Preparaty na bazie lukrecji powinny być stosowane krótkotrwale – do miesiąca, po tym czasie powinna nastąpić przerwa w ich przyjmowaniu.

Przed wprowadzeniem suplementów na bazie lukrecji zawsze należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Ze względu na możliwe skutki uboczne lukrecji nie należy nadużywać ani przyjmować przewlekle, poniewać podnosi ciśnienie krwi.

Należy też uwzględnić przeciwwskazania do kuracji i nie podawać korzenia lukrecji:

• dzieciom poniżej 4. roku życia,
• kobietom w ciąży i karmiącym piersią,
• osobom z nadciśnieniem tętniczym,
• chorym z niewydolnością nerek i kamicą żółciową,
• pacjentom z marskością wątroby i chorobami wątroby połączonymi z zastojem żółci,
• osobom z zaburzeniami równowagi wodno-elektrolitowej.

Ze względu na to, że korzeń lukrecji zwiększa wydalanie potasu, jednocześnie podnosząc poziom chlorku sodu, nie może być on stosowany przy hipernatremii (nadmiarze sodu) i hipokaliemii (niedoborze potasu).

Należy unikać przyjmowania lukrecji także przez osoby, które stosują leki moczopędne, antyarytmiczne i sterydowe. Warto wiedzieć, że lukrecja nasila działanie: kruszyny, senesu, szakłaku, trzmieliny, naparstnicy, cebuli morskiej, strofantusa, miłka i konwalii.

Źródła:

• Lukrecja – Glycyrrhiza (Liquiritiae = Glycyrrhizae Radix, Süßholzwurzel) w farmakopei i fitoterapii Medycyna dawna i współczesna
• What Are Licorice Root's Benefits and Downsides? Healthline