Guarana w proszku – właściwości i działanie. Kiedy się ją stosuje i jakie skutki uboczne mogą wystąpić?

Guarana to potoczne określenie tropikalnego gatunku pnącza z rodziny mydleńcowatych o nazwie paulinia guarana (Paullinia cupana), znanego też jako osmęta i cierniopląt. Roślina pochodzi z dorzecza Amazonki i Pary na terenie Ameryki Południowej i Środkowej, a jej owoce i nasiona są od wieków stosowana przez Indian w celach leczniczych.

Z nasion guarany przyrządza się napój o gorzko-kwaśnym smaku i właściwościach pobudzających oraz leczniczych. Nazwa napoju pochodzi od plemienia Indian Guarani, zamieszkującego Paragwaj, Brazylię, Boliwię i Argentynę.

Również w Polsce dostępna w sprzedaży guarana suszona zyskuje rosnącą popularność jako suplement diety i produkt prozdrowotny. Najczęściej stosowana jest guarana w proszku, choć dostępna jest także guarana w tabletkach. Zazwyczaj jest proszek prasowany, kapsułkowany albo wyciąg z guarany z dodatkiem innych składników czynnych lub tylko będących nośnikiem.

Dla wielu osób guarana jest zamiennikiem kawy i niezdrowych i niezalecanych napojów energetyzujących, zwłaszcza jeśli nie lubią smaku alternatywnych napojów pobudzających, takich jak np. yerba mate.

Guarana zawiera antyoksydanty z grupy ksantyn, przede wszystkim kofeinę (tutaj w postaci guaraniny), teofilinę, teobrominę, a także polifenole, głównie katechiny i epikatechiny, procyjanidyny oraz taniny.

Zawartość kofeiny w nasionach guarany jest dwukrotnie większa niż w nasionach kawy i wynosi od 4 do 8 procen. Ksantyny, do której należy kofeina, mają działanie pobudzające i psychostymulujące.

Porcja 100 g guarany w proszku z nasion zapewnia:

• 324 kcal,
• 5 g kofeiny.
• 27 g białka,
• 2,9 g tłuszczu,
• 47 g węglowodanów,
• 27 g błonnika.

Natomiast porcja 100 g guarany w proszku z owoców zapewnia:

• 263 kcal,
• 3,45 g kofeiny.
• 14 g białka,
• 3 g tłuszczu,
• 45 g węglowodanów,
• 28 g błonnika.

Sproszkowane nasiona i owoce guarany są źródłem witaminy B1 (tiaminy), potasu i żelaza.

Zawarta w guaranie kofeina przyspiesza procesy metaboliczne i nasila spalanie tkanki tłuszczowej, dlatego chętnie stosowana jest w napojach sportowych, m.in. koktajlach przedtreningowych. Pobudza też mózg, zwiększając koncentrację i niwelując objawy zmęczenia, przez co jest ceniona jako środek wspomagający naukę.

Zmielona guarana w obu postaciach jest stosowana nie jako stymulant, ale też na zwiększenie odporności, przeciwgorączkowo i przeciwbólowo, m.in. w migrenowych bólach głowy.

Guarana była też stosowana tradycyjnie jako środek wzmacniający potencję u mężczyzn. Picie naparu z nasion pnącza guarany pomagać miało przy zaburzeniach erekcji. Działanie takie przypisywano jednak tylko działaniu kofeiny, a najnowsze badania nie potwierdzają jej skuteczności w tym zakresie. Jednak całe, sproszkowane nasiona guarany lub wyciągi mają działanie pobudzające pożądanie i są stosowane w preparatach wspomagających wzwód.

Naukowcy sugerują leczenie zaburzeń erekcji za pomocą mieszanki naturalnych składników w proszku, zawierającej 250-2000 g imbiru (ok. 1 g), 1-3 g L-argininy lub L-cytrulliny (250 mg-2000 g jednego ze związków lub ich mieszanki, 500 mg nasion guarany oraz 100-3000 mg kory Muira puama, czyli Ptychopetalum olacoides (najlepiej 500-1500 mg).

Działanie guarany i guaraniny
Guarana zawiera związek o nazwie guaranina, która jest związana w postaci kompleksów z taninami i fenolami. Sprawia to, że uwalnia się stopniowo i ma inne działanie niż kofeina zawarta w kawie.

Działanie guarany utrzymuje się przez około 6 godzin, dlatego nie należy przyjmować jej późnym popołudniem i wieczorem.

Działanie guarany to m.in.:

• zmniejsza uczucie zmęczenia,
• stymuluje ciało i umysł,
• wzmacnia pamięć i koncentrację,
• zwiększa wydolność organizmu,
• zmniejsza uczucie łaknienia,
• podnosi temperaturę ciała (mniejszy apetyt i podwyższona temperatura to sprzymierzeńcy w procesie odchudzania),
• rozrzedza krew i rozszerza naczynia krwionośne, poprawiając krążenie i dotlenienie organizmu,
• poprawia nastrój i wspomaga optymistyczne spojrzenie na świat.

Guarana pomaga obniżać poziom „złego” cholesterolu LDL we krwi i stanowi cenne źródło przeciwutleniaczy, przez co znajduje zastosowanie w profilaktyce miażdżycy.

Guarana mielona to dobry wybór w przypadku chronicznego zmęczenia i spadku energii życiowej oraz w stanach obniżenia nastroju.

Stosować mogą ją osoby zdrowe prowadzące aktywny tryb życia, uprawiające sport, wykonujące pracę umysłową i chcące usprawnić procesy uczenia się. Guarana w proszku jest wskazana przy problemach z pamięcią i koncentracją, przy osłabionym libido i w czasie rekonwalescencji. Zwiększa wydolność i wytrzymałość organizmu, a jej działanie jest subtelniejsze i bardziej długotrwałe od stymulującego działania kawy.

Guarana w proszku sprawdzi się w przypadku osób chcących schudnąć – zmniejsza apetyt i stymuluje procesy metaboliczne, przede wszystkim spalanie tłuszczów. Mogą z powodzeniem stosować ją również (oczywiście w bezpiecznych dawkach) osoby zestresowane i znerwicowane. Co więcej, guarana w proszku może też chronić przed procesami starzenia, ze względu na zawartość w niej silnych antyoksydantów.

Guarana w proszku może służyć jako dodatek do potraw – dodaje się ją do produktów takich jak jogurt, płatki owsiane, sałatki, a nawet kanapki. Jest też świetnym składnikiem koktajli typu smoothie oraz białkowych, domowych lodów i musów, a także sprawdza się jako posypka do pralin typu „kulki mocy”.

Guaranę można poddawać również obróbce termicznej, ponieważ w trakcie gotowania i pieczenia nie traci ona swoich cennych właściwości.

Jeśli chcemy pić mieloną guaranę z wodą lub dodać go od herbaty lub innego napoju, musimy pamiętać, by długo ją mieszać, ponieważ proszek źle rozpuszcza się w wodzie. Guaranę można też spożywać w postaci naparu.

Polecana zwykle dzienna dawka guarany (w proszku lub w tabletkach) to 50-75 mg. Ważne przy tym, by pić napój z guarany, dodawać proszek do posiłków lub przyjmować tabletkę tylko raz dziennie, najlepiej rano lub maksymalnie przed południem.

Jeśli guarana w proszku dodawana jest do posiłków, wystarczy dawka 1-2 łyżeczki suplementu dziennie (3-6 g).

W okresach zwiększonego zapotrzebowania na stymulację organizmu dawkę guarany można zwiększyć. Należy jednak pamiętać, że bezpieczna dla zdrowia ilość to 100 mg sproszkowanej guarany dziennie. Powinno się wówczas przyjmować ją 2 razy dziennie, rano i wczesnym popołudniem, w dwóch dawkach po 50 mg. Guarana przyjmowana wieczorem utrudnia zasypianie.

Z uwagi na dużą zawartość kofeiny, guarana w proszku nie powinna być stosowana przez osoby chorujące na nadciśnienie, cukrzycę, refluks żołądkowy, pacjentów cierpiących na schorzenia serca, z chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy oraz mających złą tolerancję kofeiny.

Guarana jest nieodpowiednia dla kobiet w ciąży oraz w okresie karmienia piersią, a także dla dzieci.

Nadmierne spożycie guarany może skutkować problemami z zasypianiem i bezsennością.

Objawy złej tolerancji kofeiny, które powinny być sygnałem do zmniejszenia jej dawek, są też bóle głowy, problemy żołądkowe, bóle brzucha nudności, wymioty, rozdrażnienie, roztrzęsienie i uczucie niepokoju. Przy znacznym przekroczeniu dopuszczalnej bezpiecznej dawki pojawiają się także drżenia mięśni oraz ich bolesne kurcze.

Oprócz guarany w proszku (czyli mielonej) dostępne są także tabletki z guaraną. Produkty sprzedawane są jako suplementy diety w sklepach stacjonarnych z ziołami i tzw. zdrową żywnością, drogeriach oraz przez internet.

Guarana w tabletkach ma bardzo dobre opinie, podobnie jak guarana w proszku. Należy jednak pamiętać o przestrzeganiu odpowiedniego dawkowania tego suplementu diety i o porach dnia, kiedy bezpiecznie można go przyjmować.

ZOBACZ: Jaki wpływ na organizm mają napoje energetyczne?