Agrest – właściwości, wartość odżywcza i kaloryczność. Przepis na dżem z agrestu i inne przetwory

Agrest (Ribes uva-crispa) to niewysoki osiągający ok. 1,5 metra wysokości krzew z rodziny agrestowatych (Grossulariaceae). Krzewy mają ostre kolce, które ranią skórę przy nieumiejętnym zbieraniu owoców. Owocują latem od końca czerwca do sierpnia. Agrest nazywany bywa winoroślą północy, ponieważ jego okrągłe, zielone owoce przypominają z wyglądu soczyste winogrona, charakterystyczne dla Włoch, Grecji i Hiszpanii. W warunkach naturalnych agrest występuje w Europie i Azji na słonecznych stanowiskach leśnych. Chętnie sadzony jest jako krzew użytkowy w przydomowych ogródkach, na działkach z ekologicznymi owocami oraz na plantacjach.

Owoce agrestu są białe, zielone, zielono-fioletowe lub fioletowo-różowe i delikatnie, pionowo prążkowane. W środku owocu, pod twardą, ale cienką skórką z delikatnymi włoskami, kryje się miąższ z ciemnymi pestkami. Jego konsystencja jest wyjątkowa, ponieważ lekko żelowa. W smaku agrest przypomina mieszankę słodkich i winnych winogron z lekko kwaśnymi porzeczkami. W Polsce można napotkać m.in. na następujące odmiany agrestu:

• Agrest Biały Triumf – najpopularniejszy i najłatwiej dostępny owoc o białym kolorze,
• Agrest Czerwony Triumf – mniej popularna, owoce mają lekko fioletowe zabarwienie,
• Agrest Niesłuchowski i Kamieniar – ukraińskie odmiany krzewu,
• Agrest Hinnonmaki Rot – odmiana o jaskrawo czerwonych owocach,
• Agrest Hinnonmaki Gelb – odmiana o żółtych owocach,
• Agrest Resistenta – odmiana bardzo obficie owocująca, kolor owoców jest biało-zielony,
• Agrest Rzeszowski – ma duże i soczyste owoce,
• Agrest Pax – agrest bezkolcowy.

W centrach ogrodniczych można też kupić porzeczkoagrest, który powstał w wyniku skrzyżowania porzeczki i agrestu. Porzeczkoagrest ma zalety obu gatunków, pędy krzewu są bezkolcowe, zaś owoce są bogate w witaminy i sole mineralne.

Owoce agrestu są nie tylko bardzo smaczne, ale też niezwykle zdrowe. W 100 g agrest kalorii dostarcza 44, w tym 10 g węglowodanów, 0,9 g białka i aż 4,4 g błonnika pokarmowego. Pektyny, czyli błonnik żelujący, to główna frakcja reprezentująca włókno pokarmowe w agreście, która nadaje miąższowi lekko żelową konsystencję. Agrest ma niski indeks glikemiczny wynoszący 15-25, dlatego może być spożywany przez cukrzyków, osoby z insulinoopornością i innymi zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.

Czy wiesz: Czym jest indeks glikemiczny?

Agrest stanowi źródło witaminy C (27,7 mg w 100 gramach) i witaminy A (290 IU) oraz dostarcza niewielkie ilości witamin z grupy B. Ze składników mineralnych, agrest najzasobniejszy jest w potas (197 mg), natomiast wapń, żelazo, magnez, cynk i sód występują w niewielkich ilościach, w odniesieniu do zapotrzebowania organizmu.

Agrest zawiera wspomagające procesy trawienne kwasy organiczne pod postacią kwasu jabłkowego i cytrynowego. Dostarcza także taniny, czyli garbniki roślinne, które mają działanie antyoksydacyjne. Zawiera sporą ilość luteiny, która jest silnym przeciwutleniaczem wspierającym pracę oczu.

Agrest ze względu na zawartość antyoksydantów (witaminy C i tanin) wspomaga naturalną odporność organizmu, przeciwdziała zmianom miażdżycowym, pomaga zniwelować stres oksydacyjny. Agrest ma właściwości regulujące poziom ciśnienia tętniczego krwi, gdyż zapewnia spore dawki potasu. Dlatego pomaga obniżyć ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, zwłaszcza u osób z podwyższonymi wartościami tego parametru. Kompot z owoców agrestu pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu, wypity z owocami przeciwdziała zaparciom, ze względu na zasobność pektyn o działaniu lekko przeczyszczającym. Wpływa na procesy trawienne żywności. Jest owocem polecanym na diecie odchudzającej, ponieważ zwiększa uczucie sytości i reguluje częstość wypróżnień.

Agrest działa moczopędnie, dzięki czemu korzystnie wpływa na układ moczowy, ułatwiając organizmowi pozbycie się toksyn i nadmiaru kwasu moczowego. Pomaga również usuwać obrzęki. Owoc ma również właściwości przeciwzapalne, żółciopędne i wzmacniające układ odpornościowy. Sok z agrestu zalecany jest przy zatruciu metalami ciężkimi – ze względu m.in. na zawartość miedzi agrest pomaga usunąć z organizmu toksyny. Warto pamiętać, że nie zastąpi wizyty u lekarza i nie ochroni przed konsekwencjami poważnego zatrucia. W takich sytuacjach najlepszym działaniem będzie wizyta u lekarza.

Luteina (rodzaj karotenoidu) zawarta w owocach agrestu wzmacnia wzrok i chroni przed oraz chorobami oczu, takimi jak zwyrodnienie plamki żółtej (AMD). Polecana jest dla osób pracujących przy komputerze, ponieważ działa regenerująco na narząd wzroku, chroni go przed promieniowaniem UVA i UVB, tworząc naturalny filtr ochronny. Witamina A działa korzystnie zarówno na oczy, jak i kondycję skóry. Składniki mineralne zawarte w owocach agrestu mają zaś ogólne dobroczynne działanie na organizm, wspomagając jego prawidłowe funkcjonowanie.

Agrest jest pyszny na surowo, choć można z niego robić również różnego rodzaju przetwory. Owoce agrestu świetnie nadają się na domowe dżemy, marmolady, soki, konfitury i galaretki, ponieważ zawierają pektyny, które mają właściwości żelujące i zagęszczające. Owoce mniej dojrzałe, czyli kwaśniejsze, lepiej przeznaczyć na dżem lub konfiturę. Do ich przygotowania wykorzystuje się cukier, który zrównoważy kwaśny smak. Bardziej dojrzałe, czyli słodsze, nadają się doskonale na sok, do którego nie potrzeba wtedy dodawać cukru lub domową nalewkę z agrestu.

Aby przygotować dżem z agrestu, potrzebujesz:

• 1 kilogram agrestu,
• 200 ml wody,
• pół szklanki cukru.

Umyty agrest i pozbawiony suchych końcówek wsyp do garnka, dodaj 200 ml wody oraz pół szklanki cukru i gotuj pod przykryciem i na małym ogniu przez godzinę. Masę trzeba często mieszać, ponieważ dżem może się przypalić. Gdy owoce w pełni zmiękną i się rozgotują, a masa zyska lepką konsystencję, dżem z agrestu przełóż do czystych słoiczków i zamknij pokrywką. Słoiki ustaw na zakrętce i poczekać, aż ostygną.

Polecamy także poznać: Ciekawe przepisy na dania z jabłek

Kompot z agrestu przygotowuje się podobnie, ale trzeba gotować owoce w większej ilości wody. Na kilogram oczyszczonych owoców potrzebujesz 1 litr wody. Przed przygotowaniem sprawdź słodkość owoców, jeśli są bardzo dojrzałe, nie dodawaj cukru, ani miodu – kompot z agrestu będzie zdrowszy!

Jeśli dysponujesz sokowirówką lub wyciskarką wolnoobrotową, możesz przygotować zdrowy sok z agrestu i jabłek. Wystarczy, że umyjesz owoce i z pomocą sprzętu wyciśniesz z soczystych owoców smaczny sok. Owoce można wykorzystać do nalewki z agrestu, czyli agrestówki, upiec pyszne biszkoptowe ciasto z agrestem albo ozdobić owocami tartę.